Dichter bij Vermeer dan je tijdens een tentoonstelling kunt komen

Dicht bij Vermeer van Suzanne Raes is een heel fijne documentaire als je voorafgaand (of na) je bezoek aan het Vermeer-retrospectief in het Rijksmuseum in Amsterdam nog even wilt weten hoe het ook alweer zat met de schilder die als ‘de sfinx van Delft’ bekendstaat. Omdat er zo weinig over hem bekend is en zijn werk van een raadselachtige schoonheid. Maar de film is vooral ideaal om, zoals de titel zegt, dicht bij Vermeer te komen – of beter gezegd dichterbij – dan je tijdens de tentoonstelling kunt komen.

https://www.youtube.com/watch?v=mNzKFUGeTqg

Een treffend en geestig moment is als directie en conservatoren bepalen waar het afzetlint moet komen. Dichtbij betekent dat minder mensen tegelijkertijd het schilderij kunnen zien. Het wordt ietsje verder af, om de gewenste vijftien per schilderij per tijdvak te halen. „In de Efteling doen ze dat heel goed.”

Raes volgt conservatoren en experts tijdens de aanloop naar de opening (het laatste shot werd op de ochtend van de publieksopening gedraaid). Met name scheidend conservator Gregor Weber is onze gids. Hij is erbij als er met buitenlandse collecties moet worden onderhandeld. In Braunschweig zien ze het eindexamen kunstgeschiedenis in gevaar komen als ze Het meisje met het wijnglas uitlenen; in Washington hebben ze het over ‘bedevaartsdoeken’ waarvoor mensen speciaal naar de National Gallery of Art komen. De film gaat verstandig met dit soort ‘suspensemomenten’ om: ze geven melancholie aan de vertelling, maken er geen kunstdetective van. We weten immers welke stukken wanneer in Amsterdam te zien zijn. Welke schilderijen betwist en (opnieuw) toegewezen zijn. Raes schildert een groter beeld. En zoomt in: via allerlei scantechnieken zitten we opeens net zo dicht op de doeken als de restauratoren en experts. Zo dicht dat we alvast dit geheim ontdekken: Vermeer schilderde niet alleen het licht, maar ook de leegte tussen de stralen, de golven, de deeltjes. En we leren nog iets meer over het gebruik van de camera obscura in zijn werk: allemaal redenen waarom Vermeer ook wel de eerste filmmaker werd genoemd.

In deze gids vind je de beste films die momenteel in de bioscoop draaien