Deliveroo verlaat Nederland, vlak voor rechterlijke uitspraak over in dienst nemen koeriers

Is het toeval? Eind november wil maaltijdbezorger Deliveroo zijn activiteiten in Nederland staken. Een maand voor een langverwachte uitspraak van de hoogste rechter, de Hoge Raad.

Die zal naar verwachting het oordeel van lagere rechters bevestigen: dat alle fietskoeriers als werknemer betaald en behandeld moeten worden, in plaats van als zzp’ers. Daarmee krijgen ze recht op vakantiedagen, doorbetaling bij ziekte en pensioen.

Maar op het moment dat het eindoordeel geveld wordt, hoopt de Britse maaltijdbezorger al weg te zijn. Al is het vertrek uit Nederland, woensdag bekendgemaakt, nog niet definitief. Het bedrijf wil dit voornemen de komende tijd bespreken met „belanghebbenden” zoals medewerkers en vakbonden.

Vakbond FNV, die de rechtszaak tegen Deliveroo heeft aangespannen, claimt het vertrek van de maaltijdbezorger als een succes. Maar zelf voert Deliveroo heel andere redenen aan om het land te verlaten.

Sinds het bedrijf de Nederlandse markt in 2015 betrad, is het er niet in geslaagd om genoeg marktaandeel te veroveren, legde topman Will Shu woensdag uit aan analisten bij de presentatie van de halfjaarcijfers. Terwijl dat essentieel is om ooit winstgevend te kunnen worden.

De pogingen om het Nederlandse marktaandeel te vergroten kunnen nu het beste gestaakt worden, volgens Shu. Anders zou het „disproportioneel hoge investeringen” vergen, „met een nogal onzeker rendement”.

‘Superkleine’ markt

Daar komt bij dat Deliveroo de Nederlandse markt prima kan missen. Die is van „marginaal” belang voor Deliveroo, zegt analist Michael Roeg van zakenbank Degroof Petercam. „Ik denk dat buiten Nederland niemand wakker ligt van dit vertrek.”

Topman Shu noemde Nederland „een superkleine markt”. Deliveroo haalt 1 procent van zijn wereldwijde ‘brutotransactiewaarde’ uit de Nederlandse markt: de totale waarde van alle bestellingen.

Bovendien past de beweging in een bredere trend: maaltijdbezorgers vertrekken vaker uit de landen waar hun marktaandeel te klein blijft.

Deliveroo noemde het naderende oordeel van de Hoge Raad woensdag niet als een overweging voor het vertrek. Is het daarmee irrelevant voor het bedrijf?

Integendeel, zegt analist Roeg. Een overwinning voor de FNV zou Deliveroo’s bedrijfsmodel in Nederland omverwerpen. „Het zou mensen dan in dienst moeten nemen en met terugwerkende kracht extra betalen. Je kostenniveau gaat dan omhoog, waardoor je winstgevendheid verder uit zicht raakt.”

Deliveroo gaf tot nu toe geen gehoor aan de rechtbank en het gerechtshof, die al eerder oordeelden dat de fietskoeriers in feite werknemers zijn en ook zo behandeld moeten worden. Intussen procedeerde de maaltijdbezorger door tot de hoogste rechter.

Die zal eind dit jaar waarschijnlijk tot dezelfde conclusie komen als de lagere rechters. Dat is althans het advies van de advocaat-generaal bij de Hoge Raad, dat in juni openbaar gemaakt werd. De rechters volgen dat advies doorgaans.

Dus nee, dat Deliveroo vlak voor dit oordeel wil vertrekken lijkt „niet zo toevallig”, zegt Roeg. Maar volgens de woordvoerder van Deliveroo, die alleen schriftelijk wil reageren, is er geen verband. „Onze beslissing staat los van de uitspraak van de Hoge Raad”, schrijft ze. „Dit is een economisch besluit.”

Monopolievorming

Deliveroo moet zich in veel meer landen juridisch verantwoorden voor de inzet van zzp’ers. In april veroordeelde een Franse strafrechter niet alleen het bedrijf, maar ook twee voormalige bazen van Deliveroo wegens schending van het arbeidsrecht. Zij kregen een jaar voorwaardelijke gevangenisstraf en een boete van 30.000 euro. Ook hiertegen gaat het bedrijf in beroep.

In Nederland blijven er nu twee grote maaltijdbezorgers over: het Nederlandse Just Eat Takeaway, met verreweg het grootste marktaandeel. En het Amerikaanse Uber Eats. De fietskoeriers van Just Eat Takeaway zijn werknemers, die van Uber Eats werken als zzp’er.

Beide bedrijven zullen hun marktmacht zien toenemen als Deliveroo het land verlaat. Daarmee kunnen zij in theorie gemakkelijker hogere tarieven vragen van consumenten en restauranthouders.

Al nuanceert analist Roeg de gevolgen van deze mogelijke monopolievorming. Sommige restaurants en ketens (Domino’s, New York Pizza) regelen hun bezorging zelf, zegt hij. Andere restaurants kunnen daar ook voor kiezen. En consumenten? „Ik denk dat die meer bezig zijn met hun energierekening dan met de concurrentie in deze markt.”