En weer is ABN Amro meer kwijt aan witwascontrole

Staat ABN Amro er nu wel of niet goed voor sinds minister Sigrid Kaag (D66, Financiën) begin dit jaar heeft gehint op een snelle verkoop van (een deel van) de 56 procent van de aandelen die de staat in handen heeft? Het beeld uit de cijfers over het tweede kwartaal, die woensdag werden gepresenteerd door de bank, is niet eenduidig.

Aan de ene kant kampte ABN Amro opnieuw met een aantal tegenvallers. Zo zette de bank meer geld opzij voor haar antiwitwasoperatie. De inhaalslag die de bank vorig jaar met toezichthouder DNB afsprak, omdat jarenlang te weinig was gedaan om malafide klanten eruit te pikken, blijft een grote kostenpost. In het tweede kwartaal werd daarvoor nog eens 34 miljoen euro extra uitgetrokken, terwijl in het eerste kwartaal ook al meer dan 50 miljoen euro extra was uitgegeven.

In totaal verwacht de bank in 2022 een half miljard euro kwijt te zijn aan deze antiwitwasmaatregelen. Pas in de loop van 2023 denkt ABN Amro de inhaaloperatie, waarbij oude klantdossiers allemaal nog eens moeten worden doorgenomen, af te ronden. Eerst mikte de bank op afronding eind dit jaar. Al die extra maanden is de bank geld kwijt aan personeel dat deze screening uitvoert.

De bank was ook extra geld kwijt aan het Single Resolution Fund. Uit dat Europese fonds, gevuld door alle Europese banken, moeten in de toekomst mogelijke faillissementen van banken worden afgewikkeld. De pot met geld moet scenario’s voorkomen zoals rond de kredietcrisis in 2008/2009. Toen werden miljarden aan belastinggeld – zoals bij ABN Amro door de Nederlandse staat – in banken gepompt om te voorkomen dat deze zouden omvallen.

Lees ook: Moet de staat zijn verlies nemen op ABN Amro?

Toch meer winst

De extra kosten zorgden ervoor dat ABN Amro 8 procent meer kwijt was aan operationele kosten. Dankzij een meevaller wist de bank toch meer winst te boeken dan analisten gemiddeld hadden verwacht. ABN Amro boekte in de maanden april, mei en juni een winst van 475 miljoen euro, waar 312 miljoen was verwacht.

De meevaller bestond uit het vrijvallen van 156 miljoen euro uit de stroppenpot voor slechte leningen, omdat een aantal klanten die het moeilijk hadden gekregen door de coronacrisis weer netjes zijn gaan betalen. En hoewel het economisch bureau van ABN Amro negatief gestemd is over de tweede jaarhelft vanwege de hoge inflatie en de oorlog in Oekraïne, heeft dat volgens de financiële afdeling van de bank nog niet direct de consequentie dat er daarom weer meer geld opzijgezet moet worden voor mogelijke faillissementen.

„We zien nog weinig bedrijven bij bijzonder beheer komen”, zei topman Robert Swaak in een toelichting aan de pers. „We zien wel een recessie aankomen, maar onze modellen wijzen nog niet op directe problemen voor onze klanten. We nemen wel voorzorgsmaatregelen en houden ons kapitaal hoog, zodat we klanten die toch in de problemen komen kunnen blijven helpen.”

Mogelijke stijging rentemarge

Volgens Swaak komt er in de tweede jaarhelft waarschijnlijk nog een meevaller aan. En wel in de belangrijkste inkomstenbron van vrijwel alle banken in Europa: de rentemarge. Dankzij het besluit van de Europese Centrale Bank om niet langer een negatieve rente te rekenen aan banken als zij geld stallen bij de ECB, verwacht ABN Amro aan het eind van dit jaar na jaren van daling weer eens méér rentemarge te maken. Daarbij helpt het mogelijk dat de bank die negatieve rente al sinds vorig maand niet meer aan de ECB hoeft te betalen, en vermogende klanten van de bank pas vanaf oktober geen negatieve rente gerekend meer krijgen bij tegoeden boven een ton.

Swaak was ook positief over de zogenoemde onderliggende kosten. Dat zijn vaste kosten die de bank maakt, zonder de eenmalige tegenvallers zoals rond de antiwitwasoperatie mee te rekenen. Die onderliggende kosten daalden in het tweede kwartaal, dankzij kostenbesparingen en de strategiewijzigingen die Swaak sinds zijn aantreden in 2020 heeft ingezet. De topman is ervan overtuigd dat zijn bank er mede daardoor vanaf 2024 in zal slagen om de totale kosten – waarin wel de eenmalige kosten iworden meegerekend – naar 4,7 miljard euro te brengen. In 2022 koerst de bank nog af op evenveel kosten als in 2021 (5,3 miljard euro).

Hoe incidenteel is incidenteel?

De vraag is of dat lukt: de incidentele kosten bij ABN Amro zijn afgelopen jaren door boetes en andere tegenvallers steeds hoog. Ook nu weer waarschuwt de bank in het volledige halfjaarverslag dat er mogelijk iets aankomt: de bank zegt in discussie te zijn met de Single Resolution Board over de hoogte van betalingen in het verleden. „Op dit moment zijn de uitkomsten van deze discussie onzeker. [..] Mogelijk leidt dit tot hogere kosten.”

Op de Amsterdamse beurs weten ze ook nog niet wat te doen met de bank, die nog altijd voor 56 procent in handen is van de staat. In eerste instantie opende het aandeel na de kwartaalcijferpresentatie 4 procent hoger, maar bij sluiting van de beurs was dat omgeslagen in een verlies van 0,34 procent.

ABN Amro zelf lijkt ondanks het onzekere beursklimaat wel te geloven dat een verdere beursgang er in de komende maanden in zit. De bank kondigde een bijzonder aandeleninkoopprogramma aan. Als Kaag besluit tot verdere verkoop van aandelen, dan heeft ABN Amro zelf 250 miljoen euro beschikbaar om van die verkoop een succes te maken. De toestemming van toezichthouder ECB is voor de zekerheid wel zonder einddatum.