De tien beste modeboeken volgens modejournalist John de Greef, voor wie bij Chanel een plek op de eerste rij was gereserveerd

In Arts en Auto, het ledenblad van de vereniging van zorgverleners, verscheen in 1979 een artikel over de inrichting van praktijken. Daarin was aandacht voor de wandkleden van John de Greef, gemaakt van grove wol en stukjes stof. De publicatie zou zijn leven veranderen.

De Greef had een opleiding tot leraar beeldende vorming gevolgd. Hij had van alles geleerd over weven, kantklossen en andere textiele werkvormen, en zou les gaan geven. Het liep anders door een opmerking van De Greef tegen de redactie van Arts en Auto. De moderubriek in het maandblad kon wel iets vrolijker, zei hij. „Oké, laat maar zien”, was het antwoord.

De modewereld onthaalde hem met open armen. Een jonge, goed schrijvende journalist met verstand van zaken, daar werd naar uitgekeken. Bij de modeshows van Frank Govers, Max Heymans en zelfs Chanel kreeg hij een stoel op de eerste rij aangeboden.

De Greef (67), vader van vier kinderen, is altijd over mode blijven schrijven. Eerst als medewerker voor kranten en tijdschriften, daarna in vaste dienst bij Man en later Elsevier Weekblad. Sinds zijn pensionering drie jaar geleden is hij weer freelancer. Mode is een onuitputtelijk onderwerp, zegt hij. „De verbondenheid met het lichaam, de sensualiteit, het democratisch karakter – mode heeft zoveel facetten en raakvlakken met andere werelden.”

Modejournalistiek is ook vluchtig, zegt De Greef. Al jaren neemt hij zich voor om waardevolle Nederlandse modeverslaggeving uit de vorige eeuw nieuw leven in te blazen. Bijvoorbeeld de -illustraties en artikelen van journaliste Constance Wibaut in Elsevier, en de tekeningen en teksten van Clementine van Lamsweerde voor De Tijd. Die wil hij aan de vergetelheid onttrekken, misschien in boekvorm.

In zijn werkkamer heeft De Greef een wandvullende kast met modeboeken. Op ons verzoek koos hij daaruit de tien beste.

10Steven Bluttal: Halston

Phaidon, 2001

John de Greef: „Op Netflix verscheen vorig jaar een serie over Halston. Die ging vooral over het drama in zijn leven, zijn opkomst en ondergang, zijn cocaïnegebruik. Waarom Halston, die in 1990 overleed aan de gevolgen van aids, zo’n groot ontwerper was, kwam je als kijker niet aan de weet. Als je nieuwsgierig bent naar zijn artistiek nalatenschap, lees en bekijk dan dit aantrekkelijk geïllustreerde boek. Het staat vol foto’s van de beroemdheden onder zijn klanten, zoals Jacqueline Kennedy, Greta Garbo en Bianca Jagger.

„Met verrassend simpele ontwerpen wist Halston mooie statements te maken. Vaak door soepele stoffen heel sierlijk om vrouwen te laten vallen. Een goede ontwerper die niet uit Parijs of Milaan komt maar uit de VS, dat is op zich al opmerkelijk. Met Pierre Cardin behoorde hij tot de eerste ontwerpers die licentie-overeenkomsten sloten met grote bedrijven.”

9Sara Gay Forden: Het huis Gucci

Ambo|Anthos, 2022

„Dit boek is al meer dan twintig jaar geleden verschenen. Voor een artikel over de vorig jaar uitgebrachte film House of Gucci heb ik het gelezen. Het is het adembenemende verhaal over de moord op modemagnaat Maurizio Gucci, die in 1995 in Milaan werd doodgeschoten. Zijn ex-vrouw Patrizia Reggiani, in de film vertolkt door Lady Gaga, is daar twee jaar later voor gearresteerd. Ze was jaloers, ergerde zich aan de geldsmijterij van haar ex, en wilde voorkomen dat hij zou trouwen met zijn maîtresse.

„Het boek had korter gekund, maar Sara Gay Forden is goed ingevoerd en ze weet een spannend verhaal te vertellen. Het is natuurlijk ook te gek hoe een klein winkeltje in Florence, geopend door de grootvader van Maurizio Gucci, in -enige decennia kon uitgroeien tot een wereldmerk.”

8 Alicia Drake: The Beautiful Fall

Bloomsbury, 2006

„Dit boek beschrijft de rivaliteit tussen Yves Saint Laurent en Karl Lagerfeld, twee Parijse modereuzen. Het biedt ook een raak tijdsbeeld van het Parijs van de jaren zeventig. Grappig is dat Lagerfeld de verkoop van het boek in Frankrijk en een Franse vertaling probeerde tegen te houden. De auteur prikte een zeepbel door. Ze onthulde dat Lagerfeld over zijn jeugd en zijn leeftijd altijd sprookjes had verteld.

„Ontwerpers worden tegenwoordig heel erg op een voetstuk geplaatst. Ze hebben een schil van publiciteitsmensen om zich heen en zijn vrijwel onbenaderbaar geworden. Als je als journalist al iemand te spreken krijgt, dan moet je vaak eerst je lijst met vragen inleveren en schuiven er pr-functionarissen aan. Ik heb nog gewoon, zonder die barricades, uitgebreid Giorgio Armani en Hedi Slimane kunnen interviewen.”

7 Andrew Wilson: Alexander McQueen, Blood Beneath the Skin

Simon + Schuster, 2015

„Het dramatische en meeslepende levensverhaal van Alexander McQueen. Een jongen waarvan je denkt dat hij alles heeft, blijkt doodongelukkig te zijn en slaat op z’n veertigste de hand aan zichzelf. Zijn allerlaatste mannenshow in Milaan leek wel een knekelhuis: op de muren zat behang met een schedelprint. Achteraf gezien nogal verontrustend.

„Zijn shows waren een vorm van totaaltheater. Soms moest je uren in een bloedhete zaal wachten. Maar dat ongemak vergat je onmiddellijk; bij zijn shows sloeg je geest op hol.

„Een show hóeft geen totaaltheater te zijn. Maar een grote presentatie helpt wel om de bedoeling van een collectie te verduidelijken. Het is een beetje als met vissticks. Op de verpakking worden die op een mooi bord met groene blaadjes eromheen gepresenteerd.”

6 George Plimpton en Christopher Hemphill: DV by Diana Vreeland

Alfred A. Knopf, 1984

„Een verrukkelijk boek waarin Diana Vreeland, de legendarische hoofdredacteur van Harper’s Bazaar en daarna Vogue, haar levensverhaal vertelt. Het is door de auteurs opgetekend alsof Vreeland tegen je praat. Zij is een heerlijk verteller en een unieke persoonlijkheid die alles en iedereen kende, en bijzonder geestig en scherp was. Ongepoetste schoenen betekenen het einde van de beschaving, zei ze eens.

„Na 35 jaar in de journalistiek werd ze conservator van de modeafdeling van het Metropolitan Museum in New York, waar ze spraakmakende tentoonstellingen organiseerde.

„Aan het eind van het boek, als ze honderden pagina’s vol heeft gebabbeld, waarschuwt Vreeland de lezer: ‘Jullie geloven toch niet alles wat ik heb gezegd?’”

5 Agnes Goyvaerts: Walter Van Beirendonck De controversieelste van de Antwerpse modeontwerpers

Houtekiet, 2009

„Walter van Beirendonck, de Vlaamse ontwerper met het uiterlijk van een woeste zeekapitein, is voor mij een van de genieën van de modewereld. Fascinerend hoe hij er steeds weer in slaagt om op even speelse als sensuele wijze zijn eigen fantasiewereld te verbinden met andere culturen.

„Zijn mode is misschien te avant-gardistisch voor een groot publiek. Het knappe van deze monografie van mijn Vlaamse collega Agnes Goyvaerts is dat zij op heldere toon, collectie voor collectie, het oeuvre van Van Beirendonck toegankelijk weet te maken. In een tijd waarin iedereen op sociale media over van alles en nog wat zijn mening verkondigt is dát volgens mij de taak van een modejournalist: duiding geven en aanwijzingen geven, zo van: kijk hier naar en let daar op.”

4 Ian Kelly: Beau Brummell, The Ultimate Dandy

Hodder & Stoughton, 2005

„De doorwrochte biografie van de legendarische Britse dandy Beau Brummell. Wat hij deed? Niks. Hij was beeldschoon en grappig. Je zou hem een influencer avant la lettre kunnen noemen. Een wufte man die rond 1800 door zijn manier van kleden, zijn wittiness en zijn gevoel voor hygiëne opviel in de hogere kringen in Londen. Brummell was bijvoorbeeld nauw bevriend met de kroonprins, de latere koning George IV. En met badderen, scheren en zich kleden was hij volgens de overlevering dagelijks zo’n vijf uur bezig.

„Bij een dandy denken we nu aan een man met veel tierlantijnen en accessoires. Maar Brummell hield het juist simpel. Hij zocht de perfectie in de snit van zijn kleding en het gebruik van goede materialen. Door daar de nadruk op te leggen heeft hij nog altijd betekenis voor de mannenmode.”

3 Annemarie van Haeringen: Coco of het kleine zwarte jurkje

Leopold, 2016

„Over Coco Chanel zijn tientallen boeken geschreven. Dit prentenboek van Annemarie van Haeringen verscheen ter gelegenheid van een tentoonstelling over Chanel in het Kunstmuseum Den Haag. Of het aan kinderen besteed is weet ik niet, maar het kind in mij geniet enorm van deze geestige samenvatting van Chanels bijzondere levensverhaal.

„Gabrielle Chasnel, zoals ze echt heette, was een vrouw die op eigen kracht, en met een beetje hulp van haar minnaars, door alle standen wist heen te breken en met een originele kijk op kleding iets groots neerzette. Vijftig jaar na haar dood is het merk alleen maar groter geworden. Als een operazanger niet meer zingt, is het over. In de mode, toch ook iets tijdgebondens, kunnen we soms nog lang doorgaan met één persoon en één geschiedenis.”

2 Robin Givhan: The Battle of Versailles

Flatiron Books, 2016

„Een heel boek over één modeshow in 1973 in Versailles. Ten bate van de restauratie van het kasteel hielden diverse Franse en Amerikaanse ontwerpers daar een show voor een internationaal publiek. De verwachting was dat de sophisticated Fransen, met Yves Saint Laurent, Christian Dior en Hubert de Givenchy, die ‘wedstrijd’ zouden winnen. Het pakte anders uit. Ondanks dat bij de Amerikanen technisch van alles misging, stalen zij de show. Dat deden ze door een nieuwe, swingende stijl van presenteren, met dansende modellen, die vaak zwart waren. Die aanpak zorgde voor een ommekeer.

„De auteur, Robin Givhan, is een zwarte modejournalist. Voor haar werk bij The Washington Post kreeg ze in 2006, als eerste modecriticus, een Pulitzer-prijs. Een heerlijk boek, heel goed uitgezocht.”

1 Max Heymans: Knal

Born, 1966

„In Knal vertelde couturier Max Heymans in 1966 over zichzelf, over zijn voorliefde voor travestie en over ‘zo-zijn’. Homoseksueel vond hij maar een naar woord.

„Ik las dit boek pas in 1980 toen ik de shows in Heymans’ salon ging verslaan. Zijn modehuis was toen al vergane glorie. In een opgepropte kamer zat ik daar tussen vooral dames op leeftijd, met mantelpakjes van Breitschwanz, bont van pasgeboren lammetjes. Heymans was heel geestig. Dan zei hij tegen zo’n bejaarde dame: ‘Huppelpupje, wat nu volgt is echt iets voor jou, heel sexy.’

„Door zijn lef om zo openlijk over homoseksualiteit en travestie te spreken is dit boek voor velen een eye-opener geweest. Societyjournalist Henk van der Meijden schreef dit boek, heeft hij later eens toegegeven. Goed gedaan, ik herken Heymans er echt in.”