De president van Vietnam heeft iets misdaan, maar wat precies?

Terwijl een deel van de Nederlandse delegatie al op weg was naar Hanoi, kwam afgelopen donderdag volkomen onverwacht het bericht dat het staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima aan Vietnam voorlopig werd afgeblazen. Op verzoek van het gastland, „vanwege binnenlandse omstandigheden”. Ook een dag later verklaarde de koning „echt niet” te weten wat er aan de hand was. Twee gelijktijdig geplande economische missies gingen gewoon door.

De zeer ongewone late afzegging voedde speculaties: was partijleider Nguyen Phu Trong (79) opnieuw ziek geworden? Trong kreeg in 2019 al eens een hersenbloeding, en moest in januari een ontmoeting met de Indonesische president Joko Widodo afzeggen, vermoedelijk wegens gezondheidsklachten.

In de Vietnamese media, streng gecontroleerd door de communistische partij, werd gezwegen. Het land kent geen vrije pers of vrije meningsuiting, waardoor veel gebeurtenissen nooit, of heel laat, naar buiten komen. En het is al helemaal moeilijk om te achterhalen wat er speelt bij de machthebbers.

Pas woensdag werd enigszins duidelijk wat er aan de hand is. Volgens Vietnamese media accepteerde de partijleiding het aftreden van president Vo Van Thuong, volgens de Vietnamese regering vanwege „tekortkomingen”. Zijn overtreding van partijregels „heeft de publieke opinie, de reputatie van de staat, de partij en hemzelf geschaad”.

‘Personele kwesties’

Dat zoiets eraan zat te komen, viel al op te maken uit een brief van parlementsvoorzitter Bui Van Cuong waaruit Reuters zondag citeerde. Cuong riep de Vietnamese volksvertegenwoordiging daarin bijeen voor een „buitengewone vergadering” op donderdag, waarin „personele kwesties” besproken zouden worden. Het persbureau wist toen op basis van bronnen bij de Vietnamese overheid al te melden dat de positie van Thuong een voornaam punt op de agenda was. Het lijdt geen twijfel dat het tandeloze parlement zal instemmen met het vertrek van Thuong nu het centraal comité van de partij zijn aftreden heeft geaccepteerd.

Onduidelijk is nog wat Thuong precies zou hebben misdaan. Maar hij leidde eerder de partij in de provincie Quang Ngai, waar onlangs een belangrijke bestuurder werd gearresteerd op corruptieverdenkingen. Ook had hij belangrijke partijfuncties in Ho Chi Minh Stad. Een corruptieaffaire ter waarde van tientallen miljarden, waarover de rechter zich sinds deze week buigt, speelde zich daar af.

Thuong bekleedde het presidentschap pas een jaar. Hij werd in maart 2023 op voorspraak van het centraal comité van de communistische partij als staatshoofd gekozen, nadat in januari een eerdere buitengewone parlementsvergadering zijn voorganger Nguyen Xuan Phuc tot aftreden dwong. Phuc werd het slachtoffer van partijleider Trongs langlopende ‘brandende oven-campagne’, tegen corruptie.

Deze week zou de nu vertrekkende Thuong veel met de Nederlandse koning en koningin optrekken. Met zijn vrouw zou Thuong het koningspaar dinsdag welkom heten in Hanoi, en hij had zijn gasten uitgenodigd voor een traditionele drakenbootrace, en voor een staatsbanket.

Bij zijn aantreden zagen veel analisten de met zijn 53 jaar relatief jonge president, een vertrouweling van Trong, al als een tussenpaus. Trong zou Thuongs termijn willen gebruiken om ondertussen te werken aan een verdere veranderingen in de leiding van het land, om zo zijn eigen opvolging veilig te stellen. Zijn derde vijfjarige termijn als partijleider loopt af in 2026.

Zelfverrijking

Maar nu lijkt Thuong dus toch in het vizier te zijn gekomen van Trongs anticorruptiecampagne. De economie van Vietnam draait momenteel stroef – vooral als gevolg van het trage herstel na de pandemie in buurland en belangrijke handelspartner China. Maar sinds het land net als China een soort staatsgeleid kapitalistisch systeem hanteert, is er veel geld te verdienen. Omkoping en zelfverrijking komen veel voor.

Trong, een doorgewinterde partij-ideoloog, belooft het land te zuiveren van corrupte bestuurders en zakenlieden en kiest voor een keiharde aanpak. Deze week nog eiste de openbaar aanklager de doodstraf tegen Truong My Lan, de hoofdverdachte in de corruptieaffaire in Ho Chi Minh-Stad.

Ook gebruikt Trong de anticorruptiecampagne om politieke tegenstand te verzwakken om zijn eigen positie te versterken. De grote angst van veel (post-)communistische machthebbers is chaos en instabiliteit, zoals het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Trong zou daarom streven naar een balans tussen een rigide, almachtige staat, en ondernemersschap dat economische welvaart moet brengen, onder andere door het stimuleren van buitenlandse handel.

Wie Thuong gaat opvolgen, is nog onduidelijk. Een van de namen die circuleert is die van de machtige minister van Openbare Veiligheid To Lam. Die kwam in 2021 in opspraak door een TikTok-video waarin te zien was dat hij zich in een Londens restaurant een met bladgoud beklede biefstuk liet voeren door kok en influencer Salt Bae, maar dat incident heeft zijn carrière niet merkbaar geschaad.

Ondertussen is demissionair minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat, VVD) gewoon naar Vietnam afgereisd, waar hij – volgens berichten in de Vietnamese staatsmedia – eerder deze week onder meer afspraken maakte over samenwerking op het gebied van waterbeheer.

Delen Mail de redactie

Lees verder…….