Opinie | Terugdringen alcohol in België halfslachtig?

Het heeft vijftien jaar en meerdere regeringen geduurd voor het zover kwam, maar sinds vorige week gaat België dan eindelijk maatregelen nemen om problematisch alcoholgebruik in te perken. Het zogenaamde alcoholplan met 75 actiepunten en aanbevelingen van federaal gezondheidsminister Franck Vandenbroucke (Vooruit) is door alle parlementen in België goedgekeurd.

Dat het nodig is om de alcoholconsumptie in het bierland bij uitstek naar beneden te brengen, betwijfelen weinigen. Maatregelen zijn noodzakelijk vanwege de maatschappelijke impact van alcohol, zei Vandenbroucke. En die is inderdaad niet mis. Bijna 14 procent van de Belgen vertoont problematisch alcoholgebruik, en 7 procent is er totaal van afhankelijk, zei Martin de Duve, directeur van gezondheidscentrum Univers Santé in Het Laatste Nieuws. Per jaar sterven meer dan negenduizend Belgen aan de drank, twee keer zoveel als in Nederland.

Strenge maatregelen blijven uit, vinden critici. Zij noemen het alcoholplan halfslachtig. Zo blijft het langs de Belgische snelwegen nog altijd mogelijk om bier te kopen, van blikjes pils tot de zwaardere speciaalbieren, terwijl dat in de meeste omliggende landen verboden is. In het nieuwe alcoholplan worden alleen de verkooptijden aangepast; tussen tien uur ’s avonds en zes uur ’s ochtends kun je langs de weg geen bier meer kopen.

Jongeren tussen de 16 en 18 jaar kunnen voortaan geen sterke drank meer krijgen, maar nog wél bier en wijn. Ook komt er een verbod voor alcoholreclames op radio en televisie, maar alleen voor en na programma’s voor minderjarigen. De „meest lachwekkende maatregel van allemaal”, schreef De Standaard: restaurants moeten voortaan gratis water aanbieden als ze alcohol serveren.

Daar stond sectorfederatie Horeca Vlaanderen meteen van op de achterste benen. „Gratis water bestaat niet”, zei de ceo van de federatie tegen omroep VRT. „Iemand moet dat water filteren en bedienen. Daar kruipt ook geld in.”

‘Minimumverbod’

Ook de Belgische bierbrouwers zijn niet uitsluitend tevreden met het alcoholplan, hoewel de sector naar eigen zeggen al jaren pleit voor een verantwoorde omgang met bier. In hoofdlijnen scharen ze zich achter het plan, maar de strengere reclameregels en mogelijk een minimumprijs voor een biertje wijst de sector af. Ze achten de huidige reclameregels al „zelfregulerend” en „effectief”.

Lees ook: Gepakt met alcohol op? Dan heb je ‘pech’

De Brusselse Ecolo-ministers Barbara Trachte en Alain Maron noemden het nachtelijk bierverbod in tankstations net als Het Vlaams Expertisecentrum voor Alcohol en Andere Drugs „een gemiste kans” en hadden gehoopt op een ruimer verbod. „Dit had een belangrijke hefboom voor de volksgezondheid kunnen zijn”, schreven ze op hun website. Spoedartsen hekelden bij de VRT het „minimumverbod”.

Waarom kwamen er geen strengere regels, wat meer in lijn met de voorschriften van de Wereldgezondheidsorganisatie? Onderzoeksjournalist Jeroen Bossaert schrijft in zijn column in Het Laatste Nieuws dat het „niet normaal” is dat vier opeenvolgende regeringen er maar niet in slaagden om een goed pakket met „zeer milde maatregelen voor het inperken van alcohol” goed te keuren. Het huidige pakket over een substantie die hij met asbest vergelijkt gaat hem ook nu niet ver genoeg.

Bossaert geeft de alcohol- en horecalobby daarvoor de schuld. Volgens hem gaf de liberale politicus Sven Gatz (Open VLD) in 2013 toe dat hij na zijn politieke loopbaan als directeur van de beroepsvereniging van Belgische brouwers tegen een alcoholplan gelobbyd had. En met succes. Een compromis over zo’n plan werd toen op het laatste moment weggestemd door Open VLD.

Over anderhalf jaar volgt een eerste evaluatie om te zien of er iets van de plannen terecht is gekomen.