De Oekraïense luchtafweer is niet berekend op Iraanse ballistische raketten

Gespannen wachten de Oekraïners af of ze de komende weken een nieuwe golf van verwoestingen uit Iraanse koker over zich heen krijgen. Ditmaal van ballistische raketten die nog veel meer schade kunnen aanrichten dan de honderden, betrekkelijk simpele Iraanse drones die Rusland sinds vorige maand heeft ingezet.

Dat Iraanse wapens een rol van betekenis spelen op een Europees slagveld is een novum. Volgens sommige berichten zijn er zelfs al adviseurs van de Iraanse Revolutionaire Garde bij de Russische strijdkrachten gearriveerd. Enigen van hen zouden zijn gesneuveld. De Iraanse betrokkenheid raakt niet alleen de oorlog in Oekraïne, ze heeft ook gevolgen voor de verhoudingen in het Midden-Oosten.

Het hoofd van de Oekraïense militaire inlichtingendienst, generaal Kyrylo Boedanov, zei eind oktober in een interview rekening te houden met leveranties van Iraanse ballistische raketten aan de Russen in november. Over de levering zou een Iraanse delegatie het vorige maand in Moskou eens zijn geworden. „Het vormt een ernstige bedreiging”, zei Boedanov, „omdat Iraanse raketten, anders dan Russische, op het slagveld hebben bewezen over een grote precisie en een hoge snelheid te beschikken.”

Rusland is vooral tuk op de Fateh-110, een raket met een bereik van 250 kilometer, en de Zolfaghar (700 kilometer).

Rusland is vooral tuk op de Fateh-110, een raket met een bereik van 250 kilometer, en de Zolfaghar (700 kilometer). Deze Iraanse ballistische raketten, die vanaf vrachtwagens kunnen worden afgevuurd, zijn niet alleen veel sneller dan de drones en kruisraketten die Rusland tot nu toe vaak inzette, maar ze bevatten ook een explosieve lading die tien tot vijftien keer zo zwaar is als die van de Shahed-136 drones.

Snellere raketten

Het huidige Oekraïense luchtafweergeschut is tamelijk effectief tegen kruisraketten en de Iraanse Shaheds. Bij Russische aanvallen zou het zo’n zeventig procent van de inkomende projectielen hebben neergehaald. Maar op de veel snellere ballistische raketten is de Oekraïense luchtafweer naar verwachting niet berekend.

Ook tegen zulke ballistische raketten is verweer mogelijk, door vijandelijke raketlanceerinstallaties te vernietigen met weer andere raketten. Maar de Verenigde Staten willen die tot dusverre niet aan Oekraïne geven uit vrees dat de Oekraïners dan doelen binnen Rusland zelf onder vuur zullen nemen. Dat zou weer tot een ongewenste escalatie in de oorlog kunnen leiden, waarbij ook de NAVO betrokken zou kunnen worden.

Iran loopt niet met zijn betrokkenheid te koop. Het ontkende aanvankelijk ten stelligste dat het drones had geleverd aan Rusland. Pas later, toen er al veel restanten van Iraanse drones in Oekraïne waren gevonden, gaf het schoorvoetend toe dat het wel degelijk drones had verkocht aan de Russen, maar dat zou al voor het uitbreken van de oorlog in Oekraïne zijn gebeurd.

Deskundigen twijfelen er niet aan dat Rusland en Iran op defensiegebied naar elkaar toe kruipen

Deskundigen twijfelen er echter niet aan dat Rusland en Iran op defensiegebied naar elkaar toe kruipen. Beide landen zijn op het internationale toneel steeds meer geïsoleerd geraakt, Rusland door zijn inval in Oekraïne en Iran de laatste maanden nog meer dan vroeger wegens zijn keiharde repressie van de protestbeweging. Ze kennen elkaar bovendien goed. Ook tijdens de oorlog in Syrië werkten ze nauw samen om hun bondgenoot Bashar al-Assad in het zadel te houden.

Lachertje

Op het eerste gezicht lijkt het vreemd dat het militair verder niet bijzonder sterke Iran het grote Rusland nu uit de brand moet helpen. Dit is vooral te danken aan de cruciale rol die Iran zelf al jaren aan raketten toekent in zijn defensiestrategie.

De Iraanse luchtmacht is feitelijk een lachertje. Ze is uitgerust met jachtvliegtuigen die nog deels uit de Sovjet-tijd stammen. In plaats daarvan legden Iraanse ingenieurs zich toe op de ontwikkeling van raketten. Teheran dreigde, soms openlijk, om grote steden in buurlanden, ook van Amerikaanse bondgenoten, met raketten te bestoken als vergelding voor een eventuele aanval op Iran zelf. Een stad als Dubai werd in dit verband vaak als doel genoemd. Ook investeerde Iran veel in de ontwikkeling van nieuwe drones. Ook op dat gebied loopt het, naast Turkije en Israël, voorop in het Midden-Oosten, al worden Turkse en Israëlische drones hoger aangeslagen dan de Iraanse.

Het Londense Instituut voor Strategische Studies (IISS) concludeerde echter al een jaar geleden in een studie dat de Iraanse raketten niet langer louter defensieve doeleinden dienen. „Irans raketarsenaal is niet alleen bedoeld ter afschrikking maar ook om slag mee te leveren”, zei Mark Fitzpatrick van IISS destijds. De Iraniërs pogen hun raketten bovendien steeds preciezer te maken.

Van deze op raketten leunende strategie plukt Iran steeds meer de vruchten. Dat hebben de Saoediërs en de Emirati’s inmiddels aan den lijve ervaren. Iran leverde ook raketten of althans bestanddelen voor raketten aan de Houthi’s in Jemen, die daar oorlog voeren met een coalitie onder leiding van Saoedi-Arabië. De Houthi’s zetten hun raketten met steeds meer succes in tegen doelen in Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten, een bondgenoot van de Saoediërs.

Iran hoopt kennelijk zijn raketten en drones nog verder te ontwikkelen. De Britse zender Sky berichtte dat de Russen in augustus niet alleen 140 miljoen euro aan cash bij de Iraniërs hadden afgeleverd maar ook in Oekraïne in beslag genomen Amerikaanse en Britse wapens. In ruil daarvoor zou Rusland onder meer een aantal drones hebben ontvangen.

Of de Iraanse wapens de oorlog een wending voor de Russen kunnen geven, betwijfelen experts intussen. „Ik denk van niet”, zegt Daniel Salisbury, een bewapeningsdeskundige die bij King’s College in Londen werkt, op vragen van NRC. „Ik denk niet dat Iran enorme aantallen raketten zal leveren. Ze moeten ook aan hun eigen defensie denken.”