Russen die hun land zijn ontvlucht en naar Servië zijn gegaan, zitten daar weer tussen de Poetin-fans

„Poetin is de vijand van het Russische volk en heeft ons in een ramp gestort. Als ik hier in Servië iets kan bereiken, hoop ik ze over hem aan het twijfelen te brengen.” Erg veel indruk maakt dat nog niet in het land dat sterk anti-NAVO is sinds bombardementen in 1999 en waar regeringsgezinde tabloids de laatste jaren een Poetin-cultus hebben opgebouwd. Alleen híj zou Servië beschermen tegen gedwongen erkenning van de onafhankelijkheid van de voormalige provincie Kosovo.

Volochonski, die in Rusland politiek actief was en gearresteerd werd, ervaart ook hier de gevolgen van zijn publieke optredens: hij wordt regelmatig bedreigd, met name via Telegram. Zowel vanuit Rusland als door Servische nationalisten. „Ik voel me hier niet veilig. Op de deur van het adres waar ik sta ingeschreven, werd een Z geschilderd [een Russisch oorlogsteken, red.].”

Bij een bijeenkomst van de Russische Democratische Gemeenschap, een politieke en sociale diaspora-organisatie die hij mede oprichtte, werd bovendien een man op zijn hoofd geslagen en zijn speciaal gemaakte vlag afgepakt. Die vlag verscheen later op sociale media van de extreem-rechtse club Narodna patrola (Volkspatrouille). Een andere Russische dissident zou zijn aangevallen tijdens het overschilderen van anti-Oekraïne graffiti. Voor verhalen dat het Russische huurlingenleger Wagner in Servië actief zou zijn, onder andere door een cultureel centrum op te zetten in Belgrado, heeft geen Rus enig bewijs gezien.

Peter Nitikin (42), een Russische jurist die dankzij een studie in Maastricht uitstekend Nederlands spreekt en sinds 2016 in Belgrado woont, vertelt dat ook hij online en bij demonstraties geïntimideerd wordt. „Ik vrees wel dat de mensen die dreigen gevaarlijk kunnen zijn, maar dat is niets bij het gevaar dat iedereen in Oekraïne loopt. Zij leveren het echte gevecht tegen gewapende fascisten”, relativeert hij.

Zo redeneren veel Russen in deze nieuwe diaspora: ze zijn Servië vooral dankbaar dat ze hier terecht kunnen en willen hun ongemak met de heersende Poetin-liefde niet vergelijken met de situatie in Oekraïne of Rusland.

Rita Mester voelt zich hier volledig vrij. „Toen ik net was aangekomen hield Servië verkiezingen en vonden overal grote demonstraties tegen de president plaats.” Iets wat in Moskou onmogelijk is. „Als wij demonstreren om Oekraïne te steunen worden we door de politie beschermd. Zoiets had ik nog nooit meegemaakt.”