De mouse jiggler: voor als je wilt dóén alsof je werkt

Een mouse jiggler heb je al voor een tientje, zie ik vanachter mijn computer, al lopen de prijzen op tot zo’n 50 euro. Ik zoek verder. De mouse jiggler (een muiswiebelaar) is een namaakmuis, die doet alsof je actief bent achter de computer, ook als je dat niet bent. In die zin is het een schijnuitvinding: onder het mom van vooruitgang stelt hij ons beter in staat iets níet te doen in plaats van wel. Op veel Amerikaanse sites is hij al maanden uitverkocht. Waarom kopen miljoenen Amerikanen en (in mindere mate) Europeanen ineens mouse jigglers?

Twee onderzoeksjournalisten van The New York Times, Jodi Kantor en Arya Sundaram, beschreven onlangs in een onthutsend artikel hoe Carol Kraemer, een veelal thuis werkende werknemer van een softwarebedrijf, merkte dat haar salaris lager uitviel dan verwacht. Uiteindelijk kwam ze erachter hoe het zat: bedrijfssoftware had haar efficiëntie (lees: activiteit op het keybord) gepeild en op basis daarvan was de uitbetaling ‘gecorrigeerd’. Elke tien minuten werd een screenshot van haar gemaakt, van waar ze aan werkte, maar ook van haar gezicht, om te verifiëren of ze wel ingespannen aan de slag was. Het bedrijf betaalde alleen voor ‘actief bestede tijd’. Als Carol even naar de wc was, of haar rug strekte, ging dat dus van haar salaris af. Maar dat gebeurde óók als ze moeilijk te meten werk aan het doen was, zoals stukken van papier lezen of als mentor optreden voor collega’s.

„We hebben te maken met de grootste uitbreiding van werkgeversmacht in decennia”, concludeerde Kantor over hetzelfde onderwerp in de podcast The Daily van The New York Times. . Maandenlang hadden Kantor en Sundaram met honderden werknemers, werkgevers en softwareontwikkelaars gesproken. „Het toverwoord: efficiëntie.” Die uitbreiding is onzichtbaar geweest: ze speelt zich af in computers, laptops en telefoons. Zoveel mogelijk data van werknemers worden verzameld, zonder dat ze het doorhebben. En op basis van deze data wordt ingeschaald hoe ‘hard’ de werknemers werken. Deze kwantitatieve benadering begon zo’n tien jaar geleden in callcenters, daarna volgden grote, digitale bedrijven als Amazon. De pandemie zorgde voor een versnelling en verbreding van de trend. Toen miljoenen mensen ineens vanuit huis werkten, werd het legitiem geacht voor werkgevers om hun werknemers te monitoren. Kantor en Sundaram concludeerden dat acht van de tien grootste werkgevers in de VS zogenaamde efficiëntiesoftware gebruiken, in alle lagen van het bedrijf.

Minder uitgeven

Hoewel dit onderzoek geen betrekking heeft op Nederland, lijkt het me erg aannemelijk dat hier hetzelfde aan de gang is. Het is een logische vervolgstap voor elk bedrijf dat meer wil verdienen en minder wil uitgeven aan zijn werknemers. Kantor: „Vroeger keek jij naar de klok. Nu kijkt de klok naar jou.”

Grote kans dat we in de toekomst allemaal Carol worden, als we haar niet al zijn. Sinds ik het artikel las, kijk ik anders naar het oog op mijn computer: wie staart er naar mij? Ben ik wel efficiënt genoeg? Zou ik dit stuk sneller moeten schrijven?

Het is een thema dat in veel dystopische literatuur aan de orde komt: technologie die zo evolueert dat ze ons de verantwoordelijkheid ontneemt zelf over ons werk te waken. Zonder die verantwoordelijkheid zijn we tandwieltjes. Zo schept de mens machines, en scheppen de machines nog meer machines.

Maar het lot van tandwiel accepteren we nooit zomaar. We zoeken naar manieren om ons te onderscheiden van dingen of programma’s, om onze menselijkheid te bewaren. Daarom is er, voor de werknemers die zich willen verzetten zonder dat ze ontslag krijgen, de mouse jiggler. „Zonder dat de IT-afdeling van het bedrijf waar je voor werkt er ooit achter komt!”, schreeuwt de ene advertentie. „Spring nooit meer op geel op Teams! Live your best life!”, aldus een andere. Gaat het in het geval van de mouse jiggler om een natuurlijke, menselijke tegenreactie op een pervers systeem, of is dit simpelweg valsspelen? Zeker is dat in de tijdcapsule van 2022 de mouse jiggler niet mag ontbreken.

Na lang zoeken vind ik gelukkig nog een betaalbare mouse jiggler. Niemand hoeft dus te weten dat ik nu een kop koffie ga drinken, en dat de rest van mijn dag een ode zal zijn aan de inefficiëntie.