Kabinet beperkt handel oudere chipmachines ASML naar China

Het kabinet beperkt de export van geavanceerde chipmachines van ASML naar China. Dat heeft minister Liesje Schreinemacher (Buitenlandse Handel, VVD) woensdag bekendgemaakt in een brief aan de Tweede Kamer. Schreinemacher schrijft dat de exportrestrictie nodig is voor de „(inter)nationale veiligheid”.

De VS dringen er al langer bij Nederland op aan om de handel van bepaalde ASML-machines naar China aan banden te leggen. Volgens Washington kunnen de chips uit deze machines worden gebruikt voor toepassingen op het gebied van kunstmatige intelligentie en voor geavanceerde wapens en massasurveillance. In haar brief schrijft Schreinemacher dat het kabinet wil „voorkomen dat Nederlandse goederen bijdragen aan ongewenst eindgebruik, zoals militaire inzet of in massavernietigingswapens”.

Er komt een vergunningplicht voor „specifieke productieapparatuur voor halfgeleiders”, een restrictie die zal gelden voor een deel van de oudere zogenoemde DUV-machines van de chipmachinegigant. De maatregel geldt niet voor alle oudere DUV-machines. Het grootste deel mag volgens Schreinemacher nog steeds naar China zonder handelsbeperkingen. De beperking moet nog voor de zomer ingaan, ook wil de minister dat andere EU-lidstaten het Nederlandse beleid kopiëren.

Lees ook het interview met ASML-topman Peter Wennink: ‘Wij hebben al genoeg ingeleverd’

Groeiende spanningen

Het Nederlandse besluit valt op een moment van groeiende spanningen tussen de VS en China. Begin februari haalden de Amerikanen een Chinese spionageballon neer, die dagenlang boven het Amerikaanse grondgebied zweefde. Daarnaast zijn de Verenigde Staten steeds bezorgder over de Chinese opstelling ten aanzien van Rusland en de oorlog in Oekraïne. Beijing schaart zich weliswaar niet vierkant achter Moskou, maar gedraagt zich volgens de Amerikanen ook niet neutraal in het conflict.

Medio februari zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zelfs „informatie” te hebben waaruit blijkt dat China „ernstig overweegt” om Rusland te voorzien van militaire hulp, zoals wapens en munitie. Tijdens de veiligheidstop in München zei de Amerikaanse vicepresident Kamala Harris: „Elke stap van China om Rusland van dodelijke steun te voorzien, zou alleen maar agressie belonen en resulteren in meer doden en de verdere ondermijning van de op regels gebaseerde wereldorde.” China ontkent dat het Rusland militair ondersteunt.

Japan en Nederland zijn de enige twee landen die zogenoemde lithografiemachines produceren. Volgens persbureau Bloomberg bereikten Nederland, Japan en de Verenigde Staten eind januari al een akkoord over exportrestricties richting China. Die zijn volgens Washington nodig om de militaire en economische innovatie van het land af te remmen.

In januari was premier Mark Rutte (VVD) in het Witte Huis om met president Joe Biden over ASML te praten. Details over die gesprekken zijn nooit naar buiten gekomen.

Wereldwijd marktleider

ASML is wereldwijd marktleider als het gaat om lithografiemachines, waarmee het vorig jaar zo’n 15 miljard euro heeft verdiend – circa twee derde van de jaaromzet. Het bedrijf maakt deep ultraviolet (DUV) machines. Die zijn een stukje minder geavanceerd dan de extreme ultraviolet (EUV) machines die al langer niet meer van Nederland naar China mogen.

De chipmachinegigant produceert momenteel elf verschillende DUV-machines. Een deel van de oudere modellen moet voortaan via het vergunningsstelsel naar China, maar welke machines daar precies onder vallen, is niet bekendgemaakt.

Met de ASML-machines maken bedrijven chips voor allerlei producten, van smartphones tot auto’s en van laptops tot wasmachines. De omzet van ASML komt voor zo’n 15 procent uit China.

NRC volgde ASML in 2021 een jaar lang van binnenuit: Wat is het geheim van ASML? NRC keek achter de schermen mee bij het Nederlandse hightech-