De beste boeken van 2023 volgens NRC-recensenten

Drie romans in één bundel, in een uitstekende nieuwe vertaling. Bachmanns vrouwelijke protagonisten desintegreren geestelijk en talig in een verstikkende mannenwereld. Vooral Malina is een briljant, koortsachtig zelfportret.

Vert. Paul Beers. Koppernik, 504 blz. € 35,-

Lome vertelling over een jonge escort, die zich zo goed kan vormen naar de verlangens van de ander dat ze zelf nauwelijks nog bestaat. Teder, schrijnend portret van een jonge vrouw anno nu.

Vert. Tjadine Stheeman. Lebowski, 273 blz. € 23,99

Een meerstemmig portret van Surinamers na de onafhankelijkheid. Heden en verleden vloeien in elkaar over in verbluffend proza. Compacter dan Roemers vorige romans, maar van nog hogere intensiteit.

Prometheus, 288 blz. € 22,50

Een relatie met een veel jongere man doet Annie Ernaux haar eigen jeugd herbeleven. Elke plek in het landschap is al gekleurd met herinnering. Een volmaakt kleinood over tijd, herinnering, schaamte, klassenverschillen.

Vert. Rokus Hostede. De Arbeiderspers, 48 blz. € 10,-

De schrijver ziet gracieus het onherroepelijk voortschrijden van de tijd onder ogen in vrolijk stemmende essayistiek.

Vert. Ivo Verheyen. Tzara, 355 blz. € 24,99

Filmcriticus die het werk van Ingmar Bergman decennia volgde, zet zijn niet geringe kennis beknopt en kundig op een rij.

Faber & Faber, 416 blz. € 35,80

Klassieke muziek als lieux de mémoire voor het herdenken van WOII in een origineel en belangrijk boek.

Vert. Paul Janse en Frits van der Waa. Spectrum, 400 blz. € 34,99

Waarom een roze blik op het verleden een voedingsbodem van rancune kan zijn, maar ook een bron van eindeloze creativiteit.

Harvard University Press, 332 blz. € 32,99

Frank Nellen schreef een meeslepende, jongensboekachtige roman, tegen een decor van Oekraïne in de jaren negentig. Socialisme is een gevallen ideaal, Lenin enkel nog een betonnen standbeeld. Door de ogen van boerenjongen Dani, beschrijft Nellen in heerlijk nuchtere zinnen een leven in de ban van vriend en idool Pavel.

Hollands Diep, 256 blz. € 22,99

Zijn ‘eerste probeersels’ uit 1936 (toen hij 23 was), in een nieuwe vertaling van Eva Wissenburg, die de geweldig lyrische toon van Camus zorgvuldig bewaakt. Na het lezen wil je direct naar Algiers afreizen om zelf die zilte levenslust op je wangen te voelen branden.

Atheneum, 160 blz. € 20,-

Trots, niet als een pauw die zijn eigen veren niet kan zien, maar als kritische, pijnlijke zelfliefde. Solide pleidooi van een jonge filosofe uit Vlaanderen voor de herwaardering van de emotie. Na de verkiezingen zeer relevant.

Boom, 224 blz. € 24,90

In zijn inleidende essay betoogt Bas Heijne met Orwell dat het eerste slachtoffer van het naar binnen gekeerde nationalisme zelfkritiek is. Heijne pleit vurig voor een blik in de spiegel.

Prometheus, 80 blz. € 12,50

Een nacht in het Achterhuis. Prachtig persoonlijk essay van deze Franse schrijfster, voor wie een nacht in het Anne Frank Huis de weg opent naar haar eigen Joodse familiegeschiedenis.

Vert. Katrien Vandenberghe. De Arbeiderspers, 190 blz. € 20,-

Obsessieve literaire zoektocht naar de moord op een meisje in de Negevwoestijn en een krachtige verbeelding van hoe oorlogsgeweld en waanzin onverbrekelijk met elkaar verbonden zijn. Schokkend en onverteerbaar.

Vert. Djûke Poppinga. Koppernik, 127 blz. € 21,50

Slim, onderzoekend, persoonlijk essay over de nooit opgehelderde dood van een jonge vrouw in Almere. True crime zoals je het nooit eerder las.

Atlas Contact, 272 blz. € 22,99

Spannende, onderhoudende en ontroerende pageturner over het leven van een fictieve beeldhouwer in Italië. Prix Goncourt 2023. Aanrader voor wie (ook niet perfect) Frans leest.

Iconoclaste, 575 blz. € 27,99

Met een onderscheid tussen ‘dunne en dikke regels’ brengt de vermaarde historicus bewonderenswaardig orde aan in een kakafonie van regels.

Princeton University Press, 360 blz. € 48,99

Hysterisch geschetter of diepzinnig zingen, verheven lied of geniale muziek? Het was hoe dan ook de hoogste tijd voor een vertaling van Nietzsches gedichten.

Vert. Ard Posthuma. Historische Uitgeverij, 312 blz. € 40.-

Biografie van een ongrijpbaar mens. Op de achtergrond klinkt psalmgezang en een orgeltje van het Leger des Heils.

Prometheus, 424 blz. € 39,99

Als ik de loftrompet mocht steken over maar één boek was dit het. Briljant idee om de geschiedenis van de zak te schrijven.

Algonquin Books of Chapel Hill, 310 blz. € 24,99

‘Niets aan de hand, kameraad,’ klinkt het door de telefoon als in het voorjaar van 1986 dorpsbewoners nabij Tsjernobyl bezorgd bellen naar hun bestuur vanwege een wolk aan de horizon. Maar is er in de Oekraïne ooit niets aan de hand? Nellen vertelt een indringend verhaal over het verbod op vertellen.

Hollands Diep, 256 blz. € 22,99

Smeuiige satirische roman over een welgestelde Joodse familie de afgelopen halve eeuw in New York. De jongste generatie wil elkaar het liefst ontlopen, hetgeen niet gaat.

Vert. Hilje Papma en Anna Post Uiterweer. Borgerhoff & Lamberigts, 448 blz. € 29,99

Onuitstaanbare naturen gaan in de ruige natuur ten onder, onder meer aan de conventies van de Britse klassenmaatschappij. Roman uit 1950 die doet denken aan de Cazalets-serie van E.J. Howard.

Vert. Inge Kok. Atlas Contact, 424 blz. € 24,99

Lekkere ingenieuze puzzelroman over zien en kijken, horen en luisteren rondom een au pair bij een Parijs gezin in de jaren tachtig.

Ambo Anthos, 256 blz. € 22,99

Briljant geschreven episch verhaal over een groepje outcasts op een eilandje voor de Amerikaanse kust, zo’n honderdvijftig jaar geleden.

Vert. Jan Fastenau. Querido, 240 blz. € 24,99

Meesterstilist Barry laat weer zien wat hij kan in een wurgend, meeslepend verhaal over een oud-rechercheur die betrokken raakt bij een oude zaak die hem persoonlijk raakt.

Vert. Jan Willem Reitsma. Querido, 240 blz. € 23,99

Docente keert terug naar haar oude kostschool. Whodunit over een oude moord maar tegelijkertijd meer dan dat, en actueler dan dat.

Vert. Arjaan van Nimwegen en Thijs van Nimwegen. Nieuw Amsterdam, 416 blz. € 24,99

Terechte heruitgave van een bundel meesterlijke verhalen. De beste doen niet onder voor Tsjechov of Joyce. Virginia Woolf was jaloers op haar talent.

Vert. Jo Fiedeldij-Dop. Orlando, 240 blz. € 23,99

De reisschrijver, dichter en romancier noteert in zijn journaal openhartig en soms met subtiel venijn over zijn ambitie een grote roman te schrijven, à la Mulisch. En passant schetst hij een schitterend tijdsbeeld.

Bezorgd door Philippe Noble. Koppernik, 504 blz. € 47,50

Aangrijpend herinneringsboek over de gevolgen van een beroerte van de vooraanstaande Brits-Amerikaanse reisschrijver, met de zorg van dochter Julia als grote troost.

Knopf, 323 blz. € 24,99

Briljante, korte en actuele roman met de allure van een thriller over de liefde van een jager annex boswachter voor een wilde wolf, die hij Hogepoot noemt. Nooit beter werd de liefde-haatverhouding tussen mens en wolf beschreven.

Vert. Janny Middelbeek-Oortgiesen. Ambo Anthos, 192 blz. € 22,90

Nooit de Nobelprijs gewonnen, deze auteur met een imposant oeuvre, wel verdiend, zeker met deze roman uit 1945. Een man die op de vlucht is voor zijn verleden stort een hechte dorpsgemeenschap in een onpeilbaar diep afgrond van rancune, haat en zelfdestructie.

Vert. Marin Mars. Oevers, 232 blz. € 22,-

Indringend boek over de vergeten slavenhandel in Oost-Afrika: terechte winnaar van de Libris Geschiedenis Prijs.

Athenaeum, 424 blz. € 32,50

Belangrijkste boek van het jaar: hoe weer en klimaat de geschiedenis hebben vormgegeven.

Vert. George Pape en Eric Strijbos. Spectrum, 799 blz. € 49,99

Over het jaar dat sociale onrust Europa in vuur en vlam zette.

Vert. Brenda Mudde, Huub Stegeman, Maarten van der Werf. De Bezige Bij, 1088 blz. € 49,99

De meeslepende verzonnen (!) biografie van schrijver, bierbrouwer en avonturier Cashel Greville Ross (1799-1882) – Boyds beste roman sinds Any Human Heart.

Penguin, 464 blz. € 28,99

Fraaie leergang van vele tientalen essays. Aan de hand van andermans werk verkent de schrijver de mogelijkheden van de literatuur. De lezer kijkt mee over de schouder en geniet van Grunbergs analytisch vernuft.

Nijgh & Van Ditmar, 568 blz. € 29,99

Nietzsche op de toppen van zijn kunnen. Altijd een subliem, dus ook stekelig genoegen.

Vert. Maarten van Buuren. Boom, 272 blz. € 27,90

Céline bijzonder op dreef in een van zijn teruggevonden manuscripten. Na verwonding op het slagveld herstellen in het hospitaal met blowjobs en gekanker. Virtuoos vertaald.

Vert. Rokus Hofstede. Athenaeum, 192 blz. € 22,99

Even spannende als ingenieuze roman. Een actuele lofzang op de literaire verbeelding via au pairs, Parijs, terrorisme, fotografie en grensoverschrijdend gedrag.

Ambo Anthos, 256 blz. € 24,99

Over schrijverschap dat volgens de Nobelprijslaureaat stoelt op verbondenheid met de wereld.

Vert. Charlotte Pothuizen en Dirk Zijlstra. De Geus, 277 blz. € 23,99

Fabuleuze ideeëngeschiedenis over de overtuigingen en obsessies van drie grootheden uit de 19de eeuw.

Vert. Peter Claessens. Boom, 570 blz. € 39,90

Perfecte vertaling van alle verhalen van de Amerikaanse grootmeester van het korte verhaal.

Vert. Sjaak Commandeur. Van Oorschot, 812 blz. € 45,-

Intrigerend verhaal over een au pair in Parijs, over de impact van fotografie en de relatie van een jonge student met een enigmatische kunstdocent.

Ambo Anthos, 256 blz. € 22,99

Dat geldt ook voor deze scherpzinnige, geëngageerde politieke en economische kritiek, die méér biedt om je boos en bezorgd over maken.

Spectrum, 545 blz. € 49,99

Troost is er in deze liefdevolle geschiedenis van het humanisme, die suggereert dat het misschien nog niet te laat is.

Ten Have, 512 blz. € 29,99

Wanneer alle geklets over ‘de menselijke maat’ u de keel uitkomt, lees als genezing deze verhalen over de geesten en verschijningen die lachen om onze maat: Edgar Allen Poe via 5G.

Penguin, 300 blz. € 16,-

Waarom is er tenslotte geen wet die verbiedt dat mensen boeken schrijven voor ze er een paar vertaald hebben? Zodat je daarna schrijft zoals vertaler Hans van Pinxteren in deze bundel: knisperende, sprankelende taal op weg naar het einde.

Oevers, 261 blz. € 25,-

Een verhaal is geen verhaal, ook niet als het van Dickens komt. Smith geeft ook nog eens een voortreffelijke samenvatting van de Britten die liefde niet als hartstocht zien, maar als een optelling, een samenvoeging.

Vert. Peter Abelsen. Prometheus, 448 blz. € 23,99

W.E.B. du Bois in fictievorm en over hoe geschiedenis kan ziek maken, en ook cynisch over de hypocrisie waarin we leven.

Vert. Thalia Ostendorf, Nhomy Mettendaf, Catalien van Paassen, Fannah Palmer en Nicole Seegers. Meulenhoff, 796 blz. € 29,99

‘Dat je de lucht niet kan zien, betekent niet dat die niet bestaat.’ Niets aan toe te voegen

Vert. Manik Sarkar. De Geus, 238 blz. € 20,-

Niemand is bestemd, lees je in De Pool, terwijl de auteur per boek minder geloof lijkt te hechten aan de macht van kunst. Wat dan overblijft is totale machteloosheid.

Vert. Peter Bergsma. Cossee, 160 blz. € 22,99

Prachtige (en omvangrijke) facsimile uitgave van negentiende-eeuws reisverslag met beroemde lithografieën. Met verhelderende inleiding van Suriname-specialist Carl Haarnack en Garrelt Verhoeven.

Terra, 172 blz. € 99,-

Uitmuntende, beknopte analyse van het historisch zionisme en de verschillende emoties die het begrip bij voor- en tegenstanders oproept. Zakelijk en genuanceerd.

Rurgers University Press, 284 blz. € 19,99

Gedegen overzicht van reactionaire cultuurkritiek uit de vroege twintigste eeuw die nu een herwaardering beleeft bij extreemrechts van Rusland tot de VS en Nederland.

Pelican, 410 blz. € 32,99

Nieuwe editie van klassiek, geruchtmakend en omstreden boek van Belgische missionaris over Afrikaanse filosofie (die opvallend veel zou lijken op christelijke metafysica).

Noordboek, 191 blz. € 22,-

Humor maar ook veel stijlvolle ernst in Grunbergs verzamelde essays over schrijven en schrijvers. Een stoomcursus betekenis toekennen aan literatuur.

Nijgh & Van Ditmar, 568 blz. € 29,99

Wild en hoogst expressief is Hofstede in deze roman, waarin de letters soms op z’n Van Ostaijens over de pagina dansen omdat er zoveel over geboorte, drugs en dood gezegd moet worden.

Das Mag, 209 blz. € 22,99

De shock novelist uit Vlaanderen toont zich van zijn warmste kant en legt in een bezielde generatieroman bloot waar het zo ongeveer mis ging met ons, westerlingen.

Podium, 223 blz. € 22,99

James Joyce, Stalin en een verwaterde studentenvriendschap in een boek waarin alles met elkaar te maken moet hebben.

De Bezige Bij, 288 blz. € 22,99

De literaire erfenis van een komische Russische schrijver, die als geen ander de Russische chaos weet te verwoorden.

Vert. Robbert-Jan Henkes. Van Oorschot, 558 blz. € 39,50

Speelse roman over de verwerking van verdriet en rouw, waarin Auster zijn vertrouwde thema’s nog eenmaal behandelt.

Vert. Ronald Vlek. De Bezige Bij, 206 blz. € 22,99

Roman over het Joegoslavië van de jaren zestig, waarin alle etnische spanningen van later zich al aankondigen. Sprookjesachtig verteld door een puberjongen.

Querido, 240 blz. € 23,99

Postmoderne roman over het gevaar van nostalgie dat het populisme mogelijk maakt.

Vert. Hellen Kooijman. Ambo Anthos, 334 blz. € 24,99

Biografie van Surinaamse schrijver en essayist Anil Ramdas is eigenlijk een boeiend boek over Nederland in de afgelopen decennia.

Prometheus, 520 blz. € 39,99

Via zijn fascinerende familie komt de auteur in alle uithoeken van het Derde Rijk. Met een hoofdrol voor tante Luise die getrouwd was met één van Hitlers trouwste generaals.

Querido, 672 blz. € 36,99

Beknopt beschrijft de auteur hoe het denken over het koloniale verleden de afgelopen decennia is veranderd, daarbij kritisch kijkend naar zijn eigen rol daarin.

Boom, 192 blz. € 22,90

Meeslepend boek over de wereld van de Rotterdamse redersfamilie achter de Holland-Amerika Lijn.

Alfabet, 448 blz. € 24,99

Even hilarisch als ontroerend kinderboekenavontuur waarin een zevenjarige zijn babyzusje in het park verstopt, maar vergeet waar. Stuiterend tussen fantasie en werkelijkheid begint het jongetje een zoektocht en leert de wereld kennen.

Illustraties Nadia Meezen. Vier Windstreken, 152 blz. € 17,99

Ludieke ontdekkingstocht door Bruegels De verkeerde wereld (1559) en alle honderd spreekwoorden die hij daarop uitbeeldde, in de vorm van een vrolijk makend, fantasievol beeld- en taalspel.

Leopold, 108 blz. € 24,99

In dit met weemoed besprenkelde geestige kinderboek speelt Zebedeus de Beer aarzelend maar gewetensvol een spel levend ganzenbord, onder het motto ‘ik wil weten hoe ik afloop’.

Illustraties Annette Fienieg. Hoogland & Van Klaveren, 160 blz. € 17,50

Ongemeen grappig en taboedoorbrekend stream of consciousness-verhaal van een razende zeventienjarige vmbo’er die onze wereld niet begrijpt, met eenzaamheid als onderliggend thema en evocatieve illustraties.

Illustraties Martijn van der Linden. Leopold, 272 blz. € 17,99

‘Naar mensen met een migratieachtergrond wordt nog steeds gekeken met een blik van: wat doe jij hier?’ Lees voor nog meer kennis deze autobiografische parel waarin Noshad Sharifi laat zien hoe het voor haar alter-ego Talar en haar getraumatiseerde ouders is om migrant te zijn in Nederland.

Prometheus, 256 blz. € 22,50

De niet te missen klassieker van Elsa Morante (1912-1985) over hoe gewone mensen in Rome de Tweede Wereldoorlog overleefden, was in het jaar van verschijnen aanleiding voor kinnesinne, ongefundeerde kritiek en discriminerende vooroordelen.

Vert. Frédérique van der Velde. Wereldbibliotheek, 624 blz. € 34,99

Geniale autobiografische roman waarin geen woord verzonnen is, aldus Ginzburg (1916-1991) die haar antifascistische, Joodse familie en hun vrienden laat mopperen, zingen en discussiëren in het Italië van Mussolini.

Vert. Jan van der Haar. De Arbeiderspers, 224 blz. € 25,99

Tien jaar lang werkte de nu 81-jarige zangeres, actrice en regisseur aan haar levensverhaal. Is niet iedereen wel op enig moment in zijn leven onder de indruk geweest van een film, song of duet van de grande dame met de mysterieuze blik en de prachtige stem?

Vert. Robert Neugarten, Barbara Lampe en Theo van der Ster. VIP, 1036 blz. € 35,-

Tegendraadse, broodnodige denkoefeningen voor hen die zich ongerust maken over de klimaatapocalyps. Het moeilijke verhaal, met schwung gebracht.

Ten Have, 174 blz. € 20,99

Inzichtelijk en indringend verslag uit de parallelle wereld van de vluchteling, van Ter Apel en Den Haag tot de Poolse grens. Ook hier geen twijfel mogelijk: het simpele verhaal bestaat niet.

Pluim, 296 blz. € 22,99

Filosofische memoir die je doet verlangen naar poëzie, liefde, reizen, een huis om uit te vertrekken en naar terug te keren. Om steeds met je mee te dragen.

Prometheus, 320 blz. € 23,99

De postmoderne filosofen wordt wel verweten alles te relativeren, tot de menselijke waardigheid aan toe. Maar ook zij, stelt Keij, bouwen op een (menselijk) fundament dat niet te deconstrueren is.

Boom, 208 blz. € 24,90

Dieuwertje Mertens debuteert met een verhaal waarin ze lichaam, seks en geest verbindt tot een hart en ziel rakende Maria-roman. Fantasierijk, meeslepend en onbarmhartig feministisch.

Querido, 349 blz. € 24,99.

De Werdegang van een kansarm wonderkind gecombineerd met de meeslepende cultuurgeschiedenis van de Amsterdamse bohème sedert de jaren 60. Oftewel: Hans van Manen kreeg met Sjeng Scheijen de beste biograaf die hij zich kon wensen.

Prometheus, 424 blz. € 35,-

Via de vloek van een aanhoudende regenstorm schetst Nicola Pugliese Napels en haar inwoners met hun kleine, grote en ronduit toverachtige geschiedenissen in een droom van een boek.

Vert. Annemart Pilon. Van Oorschot, 159 blz. € 22,50

In een listig gecomponeerde docuroman belandt Herien Wensink via een opmerkelijke jeugdliefde van haar moeder in West-Virgina. Daar ondervindt ze de impact van de Vietnamoorlog, destijds en nog altijd.

De Arbeiderspers, 320 blz. € 24,90

Een gedegen, gedetailleerde en prachtig geïllustreerde rondleiding door een stad die zich ongemerkt warm loopt voor een grote rol in de wereldhandel.

Prometheus, 608 blz. € 60,-

Heerlijk epos over een sociaal voelende bankier die overal is waar het gebeurt in het negentiende-eeuwse Amsterdam.

Balans, 303 blz. € 28,99

Nuchter verslag van de bloedstollende pirouettes van een gewiekste oliereus op het wereldtoneel.

Balans, 632 blz. € 34,95

Vrouw struikelt over haar goede bedoelingen en hinderlijke bijgedachten; romancier Pruis op haar best, met op elke bladzijde ook steeds een vleug van haar essayistische bravoure.

Nijgh & Van Ditmar, 214 blz. € 23,99

Briljant geheimzinnige roman waarin Gerritsen sciencefiction inzet om te laten zien hoeveel opschorting van realiteitszin het eigenlijk vergt om gelukkig te zijn.

De Geus, 314 blz. € 23,99

‘Elk gezin is normaal als je erin opgroeit, geen enkel gezin is normaal als je erop terugkijkt.’ Warmbloedige roman over heden en verleden van een rouwende familie, stuk voor stuk mensen van wie je gaat houden.

Atlas Contact, 375 blz. € 24,99

Vernieuwende, onbescheiden biografie, waarin Van Hengel de genregrenzen verkent en oprekt, en zo schrijfster Dola de Jong dichterbij brengt dan menig biograaf zou durven.

De Bezige Bij, 304 blz. € 24,99

Nooit gedacht dat ik een roman over gameontwerpers zo zou kunnen opvreten. Tegelijk een diep roerende soap over levenslange vriendschap, pijn en liefde.

Vert. Gerda Baardman. Nieuw Amsterdam, 416 blz. € 24,99