De 12 beste true crime-podcasts volgens NRC

1Serial

Als je al wat langer true crime-podcasts luistert, zul je deze niet gemist hebben. Ben je nog een leek dan raad ik je aan hier te starten: ruim 300 miljoen luisteraars gingen je voor. Serial legde het fundament voor vele andere podcasts in het genre. Neem een staaltje sterke onderzoeksjournalistiek en verpak het in een spannend audioverhaal, waaruit blijkt dat er bij de politie of binnen het rechtssysteem grote fouten gemaakt zijn, dat mensen gelogen hebben – of juist niet geloofd werden. De hoofdrolspeler in het eerste seizoen van de gerenommeerde podcast is Adnan Syed, een jongen die veroordeeld werd voor de moord op zijn ex-vriendinnetje.

Recentelijk kwam Syeds verhaal opnieuw in het nieuws, op een manier waar elke true crime-podcastmaker van droomt. Mede dankzij de aandacht die deze podcast genereerde, werden de beslissingen in de zaak (eindelijk) heroverwogen. En zo kwam twee weken geleden het nieuws naar buiten dat Adnan Syed, na 23 jaar, wordt vrijgesproken. Als dat niet de kracht van de podcast aantoont, zou ik niet weten wat wel.
Jeanne Geerken

2De Laatste Dans

Zeven jaar geleden nodigde Uwe al zijn vrienden uit in zijn stamkroeg in Roermond. Hij nam de microfoon en vertelde het publiek dat hij longkanker had. Een paar weken zou hij nog uitrusten op de Canarische eilanden, om daarna thuis te sterven. Vanavond wilde hij bier drinken, het leven vieren, afscheid nemen van zijn vrienden. Iedereen in tranen natuurlijk, sommigen stopten hem geld toe voor zijn laatste vakantie. Ze dansten op het Limburgse nummer ‘Hald mich ’s vas’ van Frans Pollux.

Nu kan de eigenaar van de kroeg het nummer niet meer horen. Ze vindt Uwe „een ongelofelijke lul”, want in Roermond gaat het verhaal dat hij helemaal niet ziek was. Uwe leeft nog. Wat is er gebeurd? In De Laatste Dans gaat muzikant, schrijver en meesterverteller Frans Pollux op zoek naar Uwe.
Carlijn Vis

3Sweet Bobby

In 2009 wordt radiopresentator Kirat Assi online benaderd door JJ, een ex van haar nicht, die haar om advies vraagt om de nicht weer voor zich terug te winnen. Assi en JJ praten af en toe online, totdat JJ vijf maanden later plotseling overlijdt. Na zijn dood neemt de broer van JJ, Bobby, contact met haar op. De twee groeien naar elkaar toe en ze worden verliefd.

Er is alleen een ding: tot een ontmoeting komt het nooit. Want als Bobby niet in het ziekenhuis ligt, dan zit hij wel in een getuigenbeschermingsprogramma in Kenia. En als je dat al krankzinnig vindt klinken, zet je dan maar schrap: je valt van de ene verbazing in de andere terwijl Assi haar verhaal uit de doeken doet. Zo’n lekkere binge-listener hoor ik niet vaak voorbijkomen.
Anne Moraal

4De Deventer Mediazaak

In 1999 wordt mevrouw Wittenberg dood aangetroffen in haar woning. Moord. Het onderzoek naar de dader ontaardt in een mediahype, waarin ook journalisten en BN’ers zich moeien. Een fiscaal jurist wordt veroordeeld, maar is de klusjesman niet de werkelijke dader? Journalist Annegriet Wietsma ontleedt zeer degelijk en secuur hoe een moordzaak ontaardt in een mediazaak. Ze geeft een fascinerend beeld van wat voor invloed media hebben op het juridisch proces én, niet onbelangrijk, op mensenlevens.

Die degelijkheid is ook de makke van de serie. Ondanks de primeur – de klusjesman vertelt voor het eerst zijn verhaal – doet de radioaanpak wat gedateerd aan, en blijft het wat droog. Wellicht is dat expres, als tegengeluid voor waar deze serie om draait: hoe media zaken onnodig kunnen opkloppen.
Anne Moraal

5The Missing Cryptoqueen

„Ik heb heel wat vreemde en duistere dingen gezien. Maar niets kan tippen aan het verhaal dat je nu te horen krijgt”, zegt presentator Jamie Bartlett in de eerste aflevering van The Missing Cryptoqueen. En dat zegt iets, want journalist Bartlett schrijft al jaren over de donkerste hoekjes van internet.

Voor de BBC maakte hij samen met producent Georgia Catt deze podcast de Bulgaarse ondernemer Ruja Ignatova. In 2014 lanceert deze ‘Doctor Ruja’ de cryptomunt OneCoin, later groeit zij uit tot charismatisch leider van ‘OneLife’, een beweging die verantwoordelijk blijkt voor grootschalige oplichterij. Bartlett en Catt vliegen de wereld over om Ignatova’s sporen te volgen. Naast continue spanning en een hoge productiewaarde biedt The Missing Cryptoqueen een fascinerend inkijkje in massapsychologie.

Een jaar na de publicatie van deze podcast kreeg het verhaal een staartje en deze week, weer twee jaar later, wordt het verhaal vervolgd in een reeks gloednieuwe afleveringen.
Weten de makers Ruja eindelijk te vinden?
Menno van den Bos

6Onland

Joost Engelberts kun je kennen als regisseur van de visueel sterke tv-serie De Aardappeleters. Dit visuele aspect is terug te horen in de podcastserie Onland. Op knappe wijze brengt hij het decor van zijn jeugd tot leven; een kleine gemeenschap in de Achterhoek.

Engelberts’ buurmeisje van destijds, de 12-jarige Rinie Wielheesen, wordt op een februari-avond in 1970 verkracht en vermoord. Een dader wordt nooit gevonden. Engelberts keert terug naar zijn geboortegrond om uit te zoeken wat er destijds met het meisje is gebeurd en wat de gevolgen waren voor de kleine gemeenschap waarin hij opgroeide.

In dit verhaal gaat het om alles wat er niet gezegd wordt. Dat lijkt tegenstrijdig voor een podcast, maar dat blijkt juist de grote kracht van deze serie.
Anne Moraal

7Welcome to your Fantasy

In 1979 begon een bar in Los Angeles met iets nieuws. Iedere woensdagavond trokken mannen hun kleren uit voor een vrouwelijk publiek. Het idee voor de ‘Chippendales’ kwam van een ondernemer uit India, en de professionalisering – een écht goede show met hoogstaande choreografie – kwam van een producer van een kinderserie. Het succes was niet te houden: andere steden, wereldtour, merchandise.

Maar ondertussen konden de ondernemer en de choreograaf steeds slechter door één deur. Hoe fataal dat afliep, is vrij goed gedocumenteerd, maar ik zal het hier achterwege laten omdat Welcome to Your Fantasy rustig naar die apotheose opbouwt. Historicus Natalia Petrzela (goede stem, prettige verteller) neemt de tijd om tientallen mensen aan het woord te laten en het verhaal zich te laten ontvouwen.
Peter Zantingh

8El Tarangu

El Tarangu vertelt het verhaal van de Spaanse renner José Manuel Fuente, die overleden is. Of toch niet? De laatste Belgische Tourwinnaar Lucien van Impe krijgt in 2003 een telefoontje van Fuente. Of hij wil bijpraten. De podcastmakers van audiocollectief Schik, bekend van podcast Bob, duiken in dat verhaal. In een eerste aflevering wordt het verhaal geïntroduceerd, maar echte spanning blijft uit. Die loopt de volgende afleveringen op, als we horen over het scenario van een in scène gezette dood.

De tunes en het ritme van de podcast kloppen, en in El Tarangu zijn ook de zinnen prachtig: „Verbijsterd schuiven Lucien en Rita aan tafel. Ze kijken naar elkaar, kijken naar de man, kijken opnieuw naar elkaar, en weer naar de man.”
Marissa van Loon

9Bed of Lies

Het tweede seizoen van deze verhalende podcast heeft een groot deel van mijn vakantie opgeslokt. In de jaren ’70 krijgen Britse patiënten die lijden aan hemofilie – een zeldzame bloedstollingsstoornis – nieuws over een veelbelovend medicijn.

In eerste instantie verbetert hun kwaliteit van leven er drastisch door, maar dan belandt de een na de ander in het ziekenhuis. Daar krijgen ze een totaal onverwachte diagnose: aids.

Bed of Lies portretteert de slachtoffers en onderzoekt wat er met hen is gebeurd. Een verhaal dat uiteindelijk leidt naar een gevangenis in het Amerikaanse Louisiana. Het eerste seizoen, over de bijzonder dubieuze manier waarop de politie infiltreerde in links-activitische groepen in de jaren ’90, is ook zeker de moeite waard.
Harrison van der Vliet

10De dood van Robert

De vader van Robert Dönnges ging bij zijn zoon langs „om peuken te brengen”. Bij aankomst zag hij dat de ramen van de zorginstelling waren ingegooid. „Robert zat op zijn bed, hij was terneergeslagen. Hij zag het niet meer zitten en had zijn speakers door de ruiten gegooid, lades opengetrokken, spullen door de kamer gesmeten. „Ik heb zijn begeleider erbij gehaald, die had niets gemerkt.”

Robert (27) kampte met psychische problemen en stierf een jaar geleden in een zorginstituut in Wageningen. Journalisten Ellen Kamphorst en Jenda Terpstra van Omroep Gelderland vragen zich af: hoe kan het dat iemand overlijdt in een instelling waar hij veilig hoort te zijn? In De dood van Robert onderzoeken ze ook: wie bekommert zich over verwarde mensen? Wie is er voor hen verantwoordelijk?
Carlijn Vis

11Mathilde’s Mysterie

Mathilde, iedereen noemde haar bij haar voornaam, was in het Amsterdam van de jaren zestig en zeventig een bekende verschijning. Ze liep rond in extravagante jurkjassen van modeontwerpster Fong Leng en vulde haar eigen hoofdhaar aan met haarstukken van Noorse nonnen. Nadat haar man, de magisch-realistische schilder Carel willink, haar in 1975 het huis uit had gezet vertrok ze naar New York, vastbesloten om de nieuwe muze van Salvador Dali te worden.

Op 25 oktober 1977 werd ze dood aangetroffen in haar hemelbed. Zelfmoord, was de conclusie van de politie. Maar veel van haar vrienden hebben daar nooit in geloofd. Heeft Gerard Vitali, met wie ze in de laatste maanden van haar leven een relatie had, iets met haar dood te maken? Er wordt vollop gespeculeerd, maar gelukkig worden we in de laatste aflevering door twee nuchtere oud-politiemensen weer met beide benen op de grond gezet. Ze doen dat aan de hand van het politiedossier van toen, dat de podcastmakers van het Amsterdamse Stadsarchief mochten lenen.
Vincent Bijlo

12S-Town

This American Life-producer Brian Reed, die ook meewerkte aan Serial, moet samen met de andere makers van zijn sterrenteam de potentie achter een oppervlakkige mysterie herkend hebben, toen een tip in zijn mailbox in rolde. Ene John B. McLemore over dat er in Woodstock, Alabama, een jongen rondloop die overal vertelt dat hij iemand heeft doodgeschopt maar nooit is gearresteerd.

Al snel wordt duidelijk dat de hoofdpersoon niet die vermeende moordenaar is, maar de tipgever zelf. Reed reist af naar Woodstock en ontmoet de curieuze McLemore, een reparateur van antieke klokken die met zijn demente moeder woont en in de tuin van zijn enorme landgoed een doolhof gebouwd heeft.

Tegen het einde van de eerste aflevering neemt S-Town een wending en wordt het een fascinerende tot binge-listening verleidende karakterstudie. Niet alle zijpaden gaan ergens naartoe en niet alle eindjes worden bij elkaar geknoopt, maar tegen het eind van het grootse S-Town maal je daar niet om.
Peter Zantingh