Componist JacobTV vaart op zijn intuïtie. ‘C majeur, of a mineur? Ik wil het niet eens weten.’

„Dat wij zo’n koor hebben in Nederland!”, roept componist Jacob ter Veldhuis. Hij heeft net een besloten eerste repetitie van het Groot Omroepkoor (GOK) bijgewoond: „Wat een geluid, ik schoot bijna vol.” Het nieuwe seizoen van het AVROTROS Vrijdagconcert trapt vrijdagavond af met een wereldpremière van Ter Veldhuis, live te horen op de radio: Paradiddle. Hij schreef het in opdracht van omroep AVROTROS voor het Radio Filharmonisch Orkest en het GOK.

„Als je gevraagd wordt om een seizoensopener te schrijven, dan moet je iets maken dat feestelijk is, energiek, een beetje tongue-in-cheek,” zegt Ter Veldhuis in de kantine van het Muziekcentrum van de Omroep in Hilversum. Met gespreide armen verbeeldt hij de toon die hij zocht: „Toen ik de opdracht kreeg stonden de Russische troepen al aan de Oekraïense grens. De beschaving schudt op haar grondvesten, al een paar jaar beleven we rampspoed. Maar we zíjn er. En we moeten er iets van maken. Mijn stuk is een jubelzang op de mens, maar gaat ook over de tijdelijkheid van alle dingen.”

Hij greep terug op het wetenschappelijke gedicht ‘De rerum natura’ van de Romeinse filosoof en dichter Lucretius. In de eerste eeuw voor onze jaartelling schreef Lucretius al over elementaire deeltjes en de plaats van de mens in het universum. Ter Veldhuis: „Ik had steeds minder tekst nodig. Zo’n zinnetje als ‘Wij zijn sterrenstof’, dat kende ik nog uit de hippietijd. Ik kreeg er een rock-&-roll-gevoel van.”

Zeven tonen

De titel Paradiddle ontleende Ter Veldhuis aan een basale ritmische figuur voor slagwerkers. Hij behandelt het orkest ‘als een band’, met veel lage tonen als een stevig fundament: „Het middendeel is bombastisch, orgastisch, over the top, ik flirt daar bewust met de kitsch. Harmonisch blijft het stuk steeds in dezelfde toonsoort, met drie mollen, tot die in apotheose wegvallen. Dan is het C majeur, of a mineur – ik wil het niet eens weten.”

‘Avantpopcomponist’ Ter Veldhuis heeft een gedegen compositieopleiding gehad in Groningen en won bij zijn afstuderen in 1980 de Compositieprijs. Maar toch: „Ik wil niet weten wat ik doe. Ik vaar op mijn intuïtie. Ik heb er twintig jaar over gedaan om mijn eigen stem te vinden. Ik hou ook van Helmut Lachenmann en Iannis Xenakis, maar ik heb aan zeven tonen meestal genoeg.”

Lees ook de recensie van JacobTVs vorige werk voor de omroepensembles: ‘In corona-opera ‘Besmettingsgevaar’ spatten aerosolen van je beeldscherm’

Brievenbus

Voor de coronacrisis was Ter Veldhuis een van de meest gespeelde componisten van Europa, met zo’n duizend uitvoeringen per jaar. Daar zaten veel balletten bij, en „deftige orkestuitvoeringen”, maar ook nachtelijke optredens in obscure kroegen in Manhattan of Mississippi. Het is kenmerkend voor JacobTV, zoals Amerikaanse media hem noemen: toegankelijke muziek die dwars over genregrenzen luisteraars verbindt.

Corona zorgde voor een terugval: „Ik leef van auteursrechten en alles lag opeens stil. Maar ik kreeg meteen veel nieuwe opdrachten, van het Concertgebouworkest tot ensemble Fuse. Ik heb non-stop gewerkt.” Zo schreef hij voor het Radio Filharmonisch en het Groot Omroepkoor ook al de ‘miniopera’ Besmettingsgevaar met een libretto van Ilja Leonard Pfeiffer.

Inmiddels krijgt hij weer bestellingen vanuit de hele wereld, die hij zelf opstuurt. Vooral naar de VS, Japan en Zuid-Europa: „Gelukkig is er nog een brievenbus bij mij in de buurt.”