Twee schimmige diamanthandelaars uit Sint-Petersburg inzetten om de kroongetuige in een rechtszaak tegen jou af te branden, je moet het maar doen. Maar dit is precies wat de Oostenrijkse ex-kanselier Sebastian Kurz lijkt te hebben gedaan: Russische getuigen opvoeren om een voormalige topambtenaar in diskrediet te brengen. Deze man getuigde afgelopen vier maanden voor een rechtbank in Wenen tegen „mein Kanzler” in ruil voor strafvermindering. De rechter geloofde de Russen niet omdat hun verhaal aan alle kanten rammelde. Hij veroordeelde Kurz op 23 februari tot acht maanden voorwaardelijk. De oud-kanselier ontkent alles, beschuldigt Justitie van een „politiek proces” en gaat in beroep.
De rechtszaak draait om de vraag of Kurz in 2020 heeft gelogen tegen een parlementaire enquêtecommissie naar corruptie in zijn eerste regering (2017-2019). Maar dit kan weleens meer zijn dan de zoveelste Oostenrijkse corruptiezaak. Terwijl Europese regeringsleiders weer alle kanten op fladderen omdat de Franse president Macron grondtroepen naar Oekraïne „niet uitsluit” – waarmee hij een strategische ambiguïteit inzet die in oorlogstijd gebruikelijk is – illustreren ook Kurz’ merkwaardige Russische ‘getuigen’ dat oorlog misschien dichterbij is dan veel mensen denken.
Er woedt allang een hybride oorlog, met desinformatie en sabotage om democratieën te ontwrichten. Extreemrechtse politici worden omgekocht, bedrijven opgelicht,datingsites geïnfiltreerd door Russische spionnen. Is justitie ook doelwit? „Het Kremlin kan de hearts and minds van Europeanen niet direct beïnvloeden,” zei eurocommissaris Vera Jourova deze week. „Daarom zoekt het stromannen.”
Sebastian Kurz gold tot zijn val in 2021 als Wunderkind van de Europese conservatieven: hij werd op zijn dertigste, razend populair, al kanselier. In Wenen wist iedereen hoe hij opereerde: door een parallel systeem te runnen met jonge, loyale partijvriendjes in overheidsinstellingen en bedrijven die over de hoofden van directeuren heen direct aan Kurz rapporteerden en zorgden dat zijn wil werd uitgevoerd. Dit netwerk communiceerde via chats. Nadat Kurz’ regering met de extreemrechtse FPÖ door schandalen was geveld, kwamen tienduizenden van die chats in handen van justitie. Ze leidden naar de spin in Kurz’ web, Thomas Schmid, een voormalig topambtenaar op Financiën die vermoedelijk dankzij Kurz ceo werd van het machtige staatsholdingbedrijf ÖBAG – zonder er de papieren voor te hebben. Schmid was zo beschadigd door die chats, dat hij aftrad en naar Amsterdam verhuisde. Nu helpt hij justitie tegen Kurz. Zijn verklaringen zijn vernietigend. Hij gebruikt de chats als bewijs. Beide mannen zijn rancuneus. Kurz vecht verbeten voor politieke rehabilitatie.
Tijdens het proces produceerde Kurz (die tegenwoordig met AI en veiligheid werkt) eerst een bandopname van een telefoontje tussen hem en Schmid, dat de rechter zo gekunsteld leek dat hij het opzij legde. En aan het eind van het proces kwam hij plots met de twee Russen op de proppen. Zij verklaarden dat ze Schmid in een Amsterdams hotel een sollicitatiegesprek hadden afgenomen. Schmid zou hun hebben verteld dat justitie in Wenen vol zat met opponenten van Kurz die zoveel mogelijk rotverhalen over de oud-kanselier van hem wilden.
De rechter vertrouwde de verklaringen van de Russen niet. Hij wilde hen zelf horen. Omdat ze geen Schengenvisum hadden, ging dat via Zoom. De Russen zaten in de Oostenrijkse ambassade in Tiblisi. Ze spraken hun eigen getuigenverklaringen tegen. Schmid had justitie niet zwart gemaakt, de verklaring was door Kurz’ advocaat geschreven, enzovoort. Ze leken amper te begrijpen waar de zaak om ging. De rechter veroordeelde Kurz.
Wat hier precies is gebeurd, blijft vaag. Wie legde het contact? Wie zat hierachter? De Russen zijn inmiddels in de natuur verdwenen. De wereld focust op Navalny’s begrafenis, Macrons grondtroepen en Poetins nucleaire dreiging. Maar nogmaals, in het dagelijks leven lijkt de oorlog Europa allang binnen te sijpelen.
