Column | Mijn telefoon denkt mij te kennen

Mijn nieuwe telefoon en ik hebben ruzie. Hij wil het met u over Surhuisterveen hebben, terwijl ik daar zelf niets over heb te melden. Maar de nieuwe telefoon personaliseert graag mijn leven, hij stemt alles op mijn persoonlijke voorkeuren af en nu heeft hij zich in het hoofd gehaald dat ik bezeten ben van Surhuisterveen. Op die fascinatie moet ik mijn werk ook afstemmen, vindt hij.

Intussen zie ik mijn voorkeuren heel anders. Voor mij bestaat de wereld grotendeels uit tekstborden. Op reis fotografeer ik putdeksels met opschrift, ik verzamel advertenties op winkelruiten, ik let op borden met morele intenties. Als ik in Italië ben, kom ik terug met een foto van een bord op een paal waartegen je niet mag leunen. „Non appoggiarsi. Do not lean.” Als ik in Groningen ben, kom ik terug met een foto van een snackbar. „Hier wordt verantwoord gefrituurd.”

De telefoon kent de categorie tekstborden niet en heeft besloten mijn foto’s in te delen in de categorieën dieren en plaatsen. Veel plaatsen komt hij in mijn verzameling niet tegen – ik heb ‘locatiegegevens’ uit staan – maar toevallig wel het dorp Surhuisterveen, waarvandaan een vriendin me drie foto’s van een kom soep heeft gestuurd. Triomfantelijk noemt hij het dorp nu in al zijn communicatie met mij. Binnenkort boekt hij er een hotel.

We botsen. Dat is duidelijk. Zijn categorieën zijn niet de mijne. Daar komt nog eens bij dat ik innerlijk ook met mezelf bots. Dit jaar heb ik gewerkt aan een serieuze categorisering van de wereld: rechtsstelsels, ecosystemen, kosmossen, de gehele schepping heb ik vakkundig ondergebracht in een theorie-van-alles. Ik ben er enorm trots op. Dit is wie ik wil zijn. Niet die verlate puber die schermafbeeldingen maakt van rare krantenkoppen: „Verdacht drugsafval in Valkenburg blijkt oliebollenbeslag.”

De geleerden maken in dit verband het onderscheid tussen eerste-orde- en tweede-orde-preferenties. Je kunt voorkeuren hebben voor rare teksten – en op een hogerliggend niveau kun je dan voorkeuren hebben met betrekking tot die voorkeuren van jou. Je kunt bijvoorbeeld graag iemand zijn die geen rare teksten fotografeert, maar die in plaats daarvan de hele dag in een studeerkamer zit en belangrijke uitspraken doet over de wereld.

De telefoon heeft hier allemaal geen boodschap aan. Die begint over Surhuisterveen; alsof mij dat wat interesseert. En precies op het moment dat ik de nieuwe telefoon tot de orde probeer te roepen en de categorieën plaatsen en dieren wil verwijderen, houdt mijn oude laptop het voor gezien. Microsoft trekt zijn handen ervan af. ‘Koop een nieuwe.’

Ik geef het op. Echt hoor, ik geef het op. Ook als je je hoofd beschouwt als een computer, zijn er grenzen aan wat je kunt verwerken. Nu zit ik opeens binnen een paar dagen tijd met een eerste orde verlangen naar onzin, een tweede orde verlangen naar volwassen worden, een nieuwe telefoon die denkt mijn voorkeuren te kennen en een nieuwe laptop die een volstrekt eigen ordening blijkt op te leggen aan al mijn bestanden. Zo kan ik niet werken.

Gelukkig heb ik voor geval van nood in mijn digitale archieven altijd nog een extra mapje met foto’s van teksten liggen. Dat mapje, herinner ik me, heb ik ooit ‘van hoe’ genoemd. Als ik niet meer zou weten wat ik moest schrijven, kon ik altijd nog terugvallen op die categorie, dat was het idee. In het mapje zaten zinnen met de van-hoe-constructie. Dat is de constructie waarin je niet schrijft ‘ik houd ervan hoe de zon in de zee zakt’, maar ‘ik houd van hoe de zon in de zee zakt’.

Oké, mijn hele infrastructuur crasht, maar ergens moet dus nog een noodmapje zijn met van-hoe-, over-hoe-, en op-hoe-zinnen. „Hippies zijn vaak egoïstische mensen, die neerkijken op hoe anderen die geen zuurdesembrood eten.”

Waar is dat mapje? De nieuwe telefoon heeft het eruit gegooid, om dieren- en plaatsen-mapjes te kunnen promoten, en mijn nieuwe laptop heeft voorlopig een geheel eigen kijk op de categorisering van de wereld. Ik kan het nergens meer vinden.

Er is een opmars van de van-hoe-zinnen, dat weet ik nog wel. „Buckingham Palace schrijft namens de koningin dat het de hele familie verdriet doet de volledige omvang te horen van hoe uitdagend de afgelopen jaren waren voor Harry en Meghan.” Ik heb er foto’s van, dat weet ik ook zeker. „Het was deze intersectie van hoe de wereld met haar omgaat die er mede voor zorgde dat dr. Jill Biden haar vroeg.”

Helaas heeft Microsoft mijn systeem aan mijn persoonlijke voorkeuren aangepast en zodoende is het mapje verdwenen. Tja, wat nu? Het is inmiddels te laat om nog snel volwassen te worden en iets groots over de wereld te schrijven. Subiet begint mijn telefoon weer over Surhuisterveen. Zal ik daar maar iets over verzinnen?

Maxim Februari is jurist en schrijver, www.maximfebruari.nl.