Column | Haalt de Tunesische moderne dictator het eind van het jaar?

Ik las vrijdag de boeiende recensie van Caroline de Gruyter over twee boeken over de Moderne Dictator, de leider in maatpak die niet langer zijn critici tegen de muur zet maar de bevolking tevreden houdt met welvaart en stabiliteit en nepdemocratisch gebabbel. De spindictator. Hoewel op dat maatpak wel het een en ander valt af te dingen – die slobberpakken van Trump! – zijn er van dit verschijnsel inderdaad voorbeelden te over. Alleen, niet overal werkt de economie mee, en hoe moet het als de schappen leeg raken? Critici toch met z’n allen tegen de muur?

Ik vraag het natuurlijk met een voorbeeld voor ogen: de Tunesische leider Kais Saied, de grijze hoogleraar constitutioneel recht die in 2019 in nette verkiezingen, niks op af te dingen, met een grote meerderheid als president werd gekozen. Massa’s Tunesiërs hadden dik genoeg van de gekozen politici die de vrijheid van de jonge democratie vooral gebruikten om elkaar vliegen af te vangen terwijl de economie in elkaar donderde. Dat ging president Saied anders doen!

Nu, u weet het, vorig jaar juli ontmantelde hij de jonge democratie. Zo goed als in zijn eentje schreef hij de nieuwe grondwet, waarin hij de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht opdoekte en zichzelf haast almachtig maakte. Er komen wel verkiezingen, zoals het handboek van de moderne dictator voorschrijft, maar zojuist heeft hij een nieuwe kieswet geproduceerd die politieke partijen buitenspel zet. Wie in het komende nepparlement Saieds decreten wil gaan toejuichen, moet zich individueel verkiesbaar stellen. Soevereiniteit van het volk heet dat.

Maar waar zijn de noodzakelijke ferme economische hervormingen? Het land is zo goed als failliet, door het wanbeleid van zijn voorgangers, nog eens verergerd door de opeenvolgende plagen van corona en de Oekraïne-oorlog die inflatie en werkloosheid hebben aangejaagd. Plus Saieds nietsdoen. De jeugdwerkloosheid (15 tot 24 jaar) bedroeg in het eerste kwartaal van dit jaar 38,5 procent (tot mijn verbazing iets hoger bij mannen, 39,8 procent, dan vrouwen, 36; in het Midden-Oosten is dat bijna altijd omgekeerd). Steeds meer jonge Tunesiërs maken de illegale oversteek naar Italië – 20 procent van de 11 miljoen Tunesiërs zegt weg te willen als ze konden.

Gelijk hebben ze. Google Tunesië, en u ziet foto’s van lege schappen in de winkels, met name waar er koffie, suiker, thee en rijst zou moeten staan. De staat heeft het monopolie op de import daarvan. Maar de staat heeft geen geld, en de onderhandelingen over de letterlijk broodnodige lening van het IMF à 3 miljard dollar slepen zich voort. Het IMF eist afschaffing van subsidies en andere bezuinigingen én de instemming van de nog machtige vakbond UGTT.

Saied heeft er het handboek voor de moderne dictator op nageslagen en hamsteraars en speculanten „die de distributie van producten verstoren voor politieke doeleinden” de schuld gegeven van de lege schappen en de steeds hogere prijzen voor wat er nog wel in de winkel staat. Verraders zijn dat. Wie sinds afgelopen vrijdag nog online „valse informatie” verspreidt, gaat vijf jaar de cel in.

Intussen heeft hij nu wel voldoende buitenlandse valuta bijeengeschraapt om weer suiker in te voeren. Vorige maand moest zelfs de Coca-Colafabriek tijdelijk dicht, wat leidde tot woedend protest van naar huis gestuurde werknemers.

Hoe nu verder? Kan hij al pappend en nathoudend het protest in toom houden? Anders gezegd: haalt deze spindictator het eind van het jaar?