De Europese Commissie wil de importheffingen op Russisch graan verhogen. Vrijdagochtend maakte Brussel bekend voor het eerst sinds de Russische invasie een maatregel te willen nemen die ook de voedselimport uit Rusland raakt. De heffingen gelden ook voor graanproducten uit Wit-Rusland.
Tot nu toe hield de Commissie zulke maatregelen af, uit vrees de al wankele mondiale graanmarkt verder uit balans te brengen met mogelijke consequenties voor de voedselzekerheid in onder meer Afrika en Azië. Maar nu wil Brussel toch overgaan tot het verhogen van heffingen, onder meer in reactie op een sterk gestegen Russische graanproductie.
Die productie groeide de afgelopen jaren fors en leidde in 2023 tot een recordimport van Russische granen, oliehoudende zaden en afgeleide producten in de EU van 4,2 miljoen ton, met een totaalwaarde van 1,3 miljard. De wrevel daarover groeide recent met name in Oost-Europese landen, waar boeren al langer demonstreren tegen de import van goedkoop Oekraïens graan, maar hun pijlen nu ook hebben gericht op de Russische import.
Lees ook Solidariteit van Oost-Europese boeren met Oekraïne neemt af
De nieuwe importheffingen moeten neerkomen op 95 euro per ton graan, wat een prijsverhoging met circa 50 procent zou betekenen. Verwacht wordt dat door die nieuwe prijs de vraag naar Russisch graan flink zal afnemen.
Boerenprotesten
In een persconferentie benadrukte Commissievoorzitter Ursula von der Leyen donderdagavond de „vele goede redenen” voor de nieuwe heffingen. Zo moeten die voorkomen dat de Russische import de Europese graanmarkt destabiliseert en dat Rusland de winsten kan gebruiken voor zijn oorlogsvoering. Ook wil de Commissie voorkomen dat door Rusland uit Oekraïne gestolen graan op de Europese markt belandt.
In een verklaring onderstreepte Von der Leyen vrijdagochtend ook het belang van de maatregel voor Europese boeren. Volgens haar is gekozen voor het „juiste evenwicht tussen het ondersteunen van onze economie en boerengemeenschappen.” Het illustreert dat de maatregel niet los is te zien van de groeiende onrust over Europese boeren, die in verschillende EU-landen al maanden demonstreren. Na een hoge piek in 2022, zijn de graanprijzen sindsdien gedaald.
Hoe reëel het risico op een destabilisering van de Europese graanmarkt door de Russische import daadwerkelijk is, blijft onzeker: Russisch graan maakt maar circa 1 procent uit van de Europese consumptie. EU-ambtenaren benadrukken niettemin dat de gestegen productie ertoe kan leiden dat Rusland de export van graan gaat omleiden richten Europa en zo toch de markt kan destabiliseren.
De doorvoer via Europa van Russische graanproducten richting niet-Europese landen wordt door de maatregel niet geraakt. Dat garandeert volgens Brussel dat er geen effect zal zijn op de voedselzekerheid in arme landen in onder meer Afrika en Azië. „In tegendeel: het zal juist leiden tot een toenemende beschikbaarheid van Russisch graan voor die landen”, aldus een EU-ambtenaar.
Het verhogen van importheffingen is een relatief eenvoudige maatregel, die anders dan sancties geen unanimiteit van de lidstaten vereist. Wel moet een ruime meerderheid van lidstaten zich nog achter de verhoging scharen, maar in Brussel worden hierbij geen moeilijkheden voorzien.
