Bij de corruptiezaak in het Europees Parlement ‘zijn te veel Italianen betrokken om niet van een ‘Italian job’ te spreken’

Verdachten die op heterdaad worden betrapt met koffertjes vol cash geld: in Italië wordt Qatargate nu al beschouwd als het Mani Pulite van de 21ste eeuw. In de jaren negentig deed Operatie Schone Handen, een omvangrijk onderzoek naar politieke corruptie door het gerecht van Milaan, de Italiaanse politiek op haar grondvesten wankelen. Dertig jaar later schokt een vergelijkbaar corruptieonderzoek het Europees Parlement. Tot ontzetting van velen in Italië spelen Italianen daarin de hoofdrol.

„Corruptie heeft geen nationaliteit. Maar bij dit zaakje zijn toch net iets te veel Italianen betrokken om niet van een ‘Italian job’ te spreken”, schreef het centrum-linkse dagblad La Repubblica woensdag, in reactie op een lezersvraag.

De Belgische speurders hebben in Brussel opgeteld anderhalf miljoen euro aan contant geld in beslag genomen bij de Italiaanse voormalige Europarlementariër Antonio Panzeri en bij het Griekse Europarlementslid Eva Kaili. Zij is de levensgezel van de Italiaan Francesco G., die eerder Panzeri’s parlementair medewerker in Brussel was. Alle drie zijn zij gearresteerd.

Ook Marokko

De Belgische justitie vermoedt dat contant geld en luxegeschenken werden ingezet om leden en medewerkers van het Europees Parlement te ‘smeren’, opdat zij in Europa de belangen van Qatar zouden verdedigen.

Maar ook Marokko is opgedoken in dit onderzoek. Een rapport van de Belgische inlichtingendiensten blijkt het gerechtelijk onderzoek op gang te hebben gebracht. Daarin zou echter niet in de eerste plaats sprake zijn geweest van Qatar, maar van Marokko. Dat land zou smeergeld hebben betaald aan leden en voormalige leden van het Europees Parlement, onder wie Panzeri.

De verwachting is dat het onderzoek zich nog verder zal uitbreiden, volgens Italiaanse media mede op basis van informatie die de gearresteerde Francesco G. aan de Belgische onderzoekers verstrekt. Hij is al urenlang ondervraagd.

Tot nu toe zijn in Brussel zes verdachten aangehouden; vier van hen zijn ook gearresteerd. En in Italië staan Panzeri’s vrouw en dochter onder huisarrest, totdat een Italiaanse rechter begin volgende week beslist over hun uitlevering aan België.

Hecht netwerk van ons-kent-ons

Italiaans is aan deze zaak niet alleen de nationaliteit van heel wat verdachten, merkt La Repubblica op, maar ook de familieconnecties. In het onderzoek duiken de contouren op van een hecht ons-kent-ons-netwerk, met daarin vrienden, vriendinnen, een echtgenote en een dochter.

Francesco G., een 35-jarige zeilinstructeur uit Abbiategrasso, nabij Milaan, vormde de link tussen zijn Griekse vriendin Eva Kaili (44) en Panzeri, voor wie hij heeft gewerkt als parlementair assistent. Uit afgeluisterde telefoongesprekken zou verder duidelijk blijken dat ook Panzeri’s echtgenote Maria Dolores C. en hun dochter Silvia in het complot zaten. De twee vrouwen zijn op verzoek van de Belgische Justitie in Italië aangehouden en daarna onder huisarrest geplaatst. In België heeft de politie ook huiszoeking gedaan bij Europarlementariër Marc Tarabella, een Belgische Franstalige socialist van Italiaanse origine. Hij stelde zich de voorbije maanden zeer mild op tegenover Qatar als het ging over het respecteren van de rechten van arbeiders, onder meer bij de bouw van de voetbalstadions.

Net als in Brussel vond de politie ook in Italië veel contant geld. Thuis bij Francesco G. in Abbiategrasso lag 20.000 euro, in huize Panzeri 17.000 euro. De advocaat van de familie noemde dat bedrag „niet eens zo buitensporig voor een welgestelde familie.”

Italiaans links

Antonio Panzeri is gepokt en gemazeld aan de Italiaanse politieke linkerzijde. Tussen 1995 en 2003 was hij secretaris van de linkse vakcentrale CGIL in Milaan, de grootste vakbond in Italië. Panzeri zat in het nationale partijbestuur van de Linkse Democraten, de partij die is voortgekomen uit de voormalige Italiaanse Communistische Partij. Hij werd driemaal verkozen in het Europees Parlement.

Hoewel hij enkele jaren geleden afscheid heeft genomen van zijn oude partij (toen weer van naam veranderd in de centrum-linkse Democratische Partij), krijgt die door Panzeri’s arrestatie een nieuwe dreun. En dat terwijl de klap van het teleurstellende resultaat bij de verkiezingen van eind september nog steeds nadreunt.

De Democratische Partij roept nu op tot een onderzoekscommissie in het Europees Parlement.

Relatie met Maghreb-landen

Saillant detail, aangezien in deze zaak ook Marokko opduikt: in het Europees Parlement leidde Panzeri jarenlang de delegatie voor de relatie met de Maghreb-landen. Tussen 2017 en 2019 zat hij er ook de subcommissie voor de mensenrechten voor.

De Italiaanse Europarlementariër Ignazio Corrao (onafhankelijk, fractie van de Groenen) zat in dezelfde subcommissie. Hij herinnert zich Panzeri als „heel, héél erg nauw verbonden met Marokko” en ook dat hij als voorzitter het Noord-Afrikaanse land „met kracht verdedigde”. Dat leidde in de subcommissie vaker tot discussie met andere leden. Corrao: ,,We waren het zelden eens.” Meer dan eens nam Panzeri een zeer vergoelijkende houding aan inzake Marokko, of probeerde hij de aandacht af te leiden van potentieel heikele thema’s. Tegelijk kwam het nooit bij Corrao op Panzeri te verdenken van corruptie.

Na zijn afscheid van het Europees Parlement in 2019 richtte Panzeri in Brussel Fight Impunity op, een ngo die zich inzet tegen straffeloosheid voor grove mensenrechtenschendingen. „In die hoedanigheid kwam hij in het Europees Parlement nog geregeld over de vloer”, zegt Corrao, die Panzeri er onlangs nog zag.

Bij Fight Impunity duikt ook de gearresteerde Francesco G. op. Op LinkedIn omschrijft G. zichzelf als ‘senior advisor’ van de ngo – op vrijwillige basis. De onderzoekers vermoeden dat de ngo werd gebruikt als façade om smeergeld en luxecadeaus door te sluizen.

Op hetzelfde adres in de Brusselse Hertogstraat staat ook de ngo No Peace Without Justice geregistreerd. Die ngo, die een goede reputatie heeft opgebouwd rond internationaal strafrecht, is opgericht door oud-Europarlementslid en voormalig Italiaans minister van Buitenlandse Zaken Emma Bonino. Zij was erebestuurslid van Fight Impunity, maar heeft inmiddels net als vele anderen afstand genomen van de ngo.

Bonino, die zelf niet wordt verdacht, zegt in een reactie dat ze Panzeri niet persoonlijk kent. Maar dit onderzoek raakt ook de door haar opgerichte ngo. Ook Niccolò F.-T., de algemeen secretaris van No Peace Without Justice, is gearresteerd op verdenking van corruptie, en hem kent Emma Bonino al dertig jaar. „Hij was een harde, zeer toegewijde werker”, zegt Bonino, die verder niets kwijt wil over een lopend onderzoek.