Journalist Rahimi (Zar Amir-Ebrahimi) onderzoekt een seriemoordenaar die prostituees vermoordt in de heilige stad Mashad, in ‘Holy Spider’.
N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Interview
Imagine Film Festival | Interview: Ali Abbasi, regisseur ‘Holy Spider’ van Ali Abbasi is een thriller over een seriemoordenaar die prostituees belaagt met een twist: de film speelt zich af in de Iraanse heilige stad Mashad. „De serial killer is een heel gewone man.”
Holy Spider van de Iraans-Deense regisseur Ali Abbasi is een spannende, op feiten gebaseerde misdaadfilm over een seriemoordenaar die prostituees naar het leven staat. Dat is op zich nog niet zo bijzonder. Maar Holy Spider is aanzienlijk meer dan een goed gemaakte genrefilm – in de traditie van film noir – dankzij de bijzondere setting.
De film speelt zich af in de Iraanse heilige stad Mashad, waar journalist Rahimi onderzoek doet naar de godsdienstwaanzinnige moordenaar. De journalist wordt gespeeld door Zar Amir-Ebrahimi, die voor de rol – zeer terecht – de prijs won voor beste actrice van het filmfestival van Cannes.
Abbasi spaart de kijker niet in een film die het geweld tegen vrouwen tamelijk expliciet in beeld brengt. Ook laat hij vrijwel meteen zien wie de moordenaar is en laat hij elk element van een whodunit achterwege. Dat is ongebruikelijk voor het genre.
„De meeste films over een seriemoordenaar bieden kijkers een mogelijkheid om eens lekker te huiveren bij de zieke geest van een kwade genius, terwijl de kijker zelf op veilige afstand blijft”, vertelt Abbasi tijdens het filmfestival van Cannes. „De kijker kan vervolgens prettig meeleven met een rechercheur die wél heel normaal is, die op onderzoek uitgaat en aan het einde wordt het ultieme kwaad verslagen. Zo eenvoudig wilde ik het de kijker niet maken.
„Het verontrustende van de seriemoordenaar in mijn film, is dat hij helemaal niet zo slim is en ogenschijnlijk ook niet zo kwaadaardig. Hij is eigenlijk een heel gewone man: een prima echtgenoot en vader voor zijn gezin, een goede buurman. Zo was het ook bij de werkelijke zaak waarop de film gebaseerd is. Dat is pas echt schokkend.”
Begin deze eeuw groeide de moordenaar uit tot een soort volksheld bij het ultra-conservatieve deel van de Iraanse bevolking. „Dat zijn de Iraniërs die de Islamitische republiek nog niet islamitisch genoeg vinden. De moordenaar werd gezien als een gewone man die het heft in eigen hand had genomen om het land van morele smetten vrij te maken. Hij had zich ook heel bewust zo’n heldenrol aangemeten. Als je nieuwsbeelden terugziet van de moordenaar, zie je een ontspannen, zelfverzekerde man die een grote uitstraling heeft. Hij was iemand die gemakkelijk een zekere sympathie kon oproepen. Tegelijkertijd vraag je je af, als je die beelden terugziet: hoe kan dat, als je tegelijkertijd weet dat hij zoveel verschrikkelijke moorden op zijn geweten heeft? Die complexiteit wilde ik treffen.”
Een documentaire heeft Abbasi met Holy Spider niet afgeleverd, zo onderstreept hij. „Ik heb het verhaal steeds benaderd als een film noir. Mensen die vooral goed geïnformeerd willen worden over een maatschappelijk thema, zoals de positie van vrouwen in Iran, zijn bij de film vermoedelijk aan het verkeerde adres. Film noir brengt natuurlijk meteen een aantal conventies met zich mee. Veel scènes moesten zich in het halfduister afspelen. Natuurlijk zijn alle politiemannen in de film corrupt.
„Tegelijk probeerde ik wel zo concreet en specifiek mogelijk te zijn. We hebben ons enorm ingespannen om de details zo accuraat mogelijk te maken. Prostitutie in Iran heeft weer net andere kenmerken dan in andere landen. Als je ’s avonds in het centrum van Mashad rondloopt, kun je de prostitutie niet missen. Dat speelt zich nauwelijks af in het verborgene. Toch zie je dat zelden of nooit terug in de films die over Iran zijn gemaakt.”
Zar Amir-Ebrahimi was aanvankelijk niet bij Holy Spider betrokken om zelf in de film te acteren, maar uitsluitend als casting director. „Gaandeweg ontwikkelde ze zich tot een echte partner voor mij bij het maken van de film, iemand met wie ik alles kon bespreken. Maar op de een of andere manier zag ik haar nog steeds niet voor me in de hoofdrol. Het kwartje viel pas toen we in een grote crisis verkeerden, omdat een andere actrice op het laatste moment toch niet beschikbaar bleek te zijn. Vervolgens heb ik het scenario helemaal bewerkt en aangepast voor haar. Zij voegde een heel andere dimensie toe aan het verhaal. Dat veranderde de hele film.”
Vrouwenonderdrukking en misogynie kregen onvermijdelijk een plaats in de film. „Natuurlijk is dat een belangrijk thema van de film. Misogynie heeft in Iran diepe culturele wortels. Dat was al zo voor de revolutie van 1979, na de revolutie was dat nog steeds zo, dat gaat door tot op de dag van vandaag. Maar Iran is vreemd genoeg ook een land waar meer vrouwen hoger onderwijs volgen dan mannen en waar vrouwen ook arts of parlementariër kunnen zijn. Iran is een complex land. Het beeld van een achterlijke cultuur in westerse media is vaak veel te simplistisch.”
