Abortusstandpunt van Vox staat een rechtse coalitie in Spanje in de weg

De Spaanse regio Castilië en León was het toneel van een politieke crisis door oplopende spanningen tussen de daar regerende partijen Partido Popular en Vox. Door controversiële anti-abortusplannen van het ultrarechtse Vox dreigde het regionale bestuur zelfs uiteen te vallen. Hoewel dit een regionale kwestie is, staat de samenwerking met ultrarechts ook landelijk ter discussie.

Vox wilde artsen in het noordelijke Castilië en León verplichten om een 4D-scan aan te bieden aan vrouwen die een abortus overwegen, waarmee ze naar de hartslag van de foetus zouden moeten luisteren. Ook wil de partij dat de vrouwen een psychologisch consult krijgen. De regionale vicepresident, Juan García-Gallardo (Vox), zei in een verklaring dat de maatregelen „de moeite waard zijn als er ten minste één leven van een baby wordt gered die eigenlijk geaborteerd zou worden”, en dat „de vrouwen zo beter geïnformeerd worden”. Ook prees hij Hongarije, waar premier Viktor Orbán soortgelijke maatregelen heeft ingevoerd.

Lees ook: Strengere abortuswetgeving in Hongarije, voortaan verplicht naar ‘hartslag van foetus’ luisteren

De bedoeling was dat de maatregelen deze week zouden ingaan, maar de plannen werden veroordeeld door de landelijke regering van de socialistische premier Pedro Sánchez. Hij droeg de regionale regering op om „elke actie te laten vallen die inbreuk zou maken op de wetten inzake seksuele en reproductieve gezondheid en de vrijwillige onderbreking van een zwangerschap”. Ook de regionale coalitiepartner Partido Popular verwierp de plannen uiteindelijk. Vox dreigde hierop met het heroverwegen van de regionale samenwerking en beschuldigde de eveneens rechtse Partido Popular ervan „naar links te zwaaien”.

Abortuskliniek

Abortussen in Castilië en León vinden plaats in de enige abortuskliniek van de regio, in de regionale hoofdstad Valladolid. Die kliniek, Ginemedica, zit enigszins verstopt achter een blauwe muur in Calle San José, een straat ten zuiden van het centrum, dicht bij het centraal station.

„We hebben elke dag zo’n 18 à 25 patiënten”, zegt José Manuel Muñoz, de directeur van de kliniek, terwijl hij de drie wachtkamers laat zien. In een van die kamers zitten drie vrouwen. In de andere twee ruimtes wachten twee mannen op hun partners, die in het chirurgische deel van de kliniek een abortus ondergaan.

Muñoz, tevens advocaat gespecialiseerd in zorgrecht, neemt de politieke rel niet zo serieus. Hij noemt de onrust ruido, tumult of kabaal. „Wat je vaak ziet rond verkiezingstijd, is dat partijen abortus gebruiken voor hun politieke strijd”, zegt hij op zijn kantoor. „Je hebt voor- en tegenstanders. En wanneer een van die twee groepen aan de macht komt, wordt er verder niets gedaan met de regelgeving. Het is puur een politiek spel en niets meer dan dat.”

Een abortus ondergaan is een weloverwogen besluit en er gaat een proces aan vooraf

José Manuel Muñoz directeur abortuskliniek

Vrouwen krijgen nu al een consult, een gesprek met een maatschappelijk werker en allerlei onderzoekjes voordat ze de abortus ondergaan, vertelt Muñoz. „En die hele 4D-scan is onzin. De scan die we nu gebruiken, laat hetzelfde zien. Het enige verschil is dat de 4D-scan veel duurder is en vaak alleen privéklinieken er gebruik van maken, wanneer een vrouw die vergevorderd is in haar zwangerschap de baby beter wil zien.”

Ondertussen zijn de twee vrouwen die in de operatiekamers een abortus lieten uitvoeren klaar. Ze kunnen vrijwel meteen naar huis, met hun partners. Een medewerkster van de kliniek maakt de bedden gereed voor de volgende patiënten en steriliseert de twee chirurgische ruimtes.

In het midden van die ruimtes staan de ligstoelen met beugels, om de benen uit elkaar te houden. De instrumenten liggen klaar. Muñoz: „Een abortus ondergaan doe je niet zomaar. Het is een moeilijke keuze, die vaak om economische of sociale redenen wordt gemaakt. Het is een weloverwogen besluit en er gaat een proces aan vooraf.”

Bondgenoot

De wrijvingen tussen Partido Popular en Vox in Castilië en León kan gevolgen hebben voor de landelijke verkiezingen van dit jaar. Als Partido Popular wint, heeft ze Vox nodig om te regeren, maar met de extreme opvattingen van Vox lijkt zo’n samenwerking ver weg.

Ignacio Garriga, de secretaris-generaal van Vox, stelde in een interview met de Financial Times dat zijn partij pro-gezinsbeleid bevordert in een regio die lijdt aan ontvolking, país vacía (letterlijk: leeg land). Ook heeft hij een boodschap voor de Partido Popular: „Ze moeten heel goed luisteren naar wat Vox zegt in de verkiezingscampagne. We hebben duidelijke principes en die gaan we onder geen enkele omstandigheid verloochenen.”

Lees ook waarom vrouwen in Italië vrezen voor ‘orbánisering’

In Spanje kan een vrouw tot 14 weken zwangerschap probleemloos voor abortus kiezen. Tussen de 18 en 22 weken kan de foetus alleen worden geaborteerd als er sprake is van gevaar voor de gezondheid van de moeder of wanneer de foetus afwijkingen heeft. In maart oordeelt het Hooggerechtshof over de nieuwe abortuswet van minister Irene Montero (Gelijkheid, Unidas Podemos), die onlangs door het parlement is goedgekeurd. Dan kunnen meisjes vanaf zestien jaar besluiten tot een abortus, zonder toestemming van hun ouders. De bedenktijd gaat van drie dagen naar nul en de morning-afterpil moet gratis worden.

In 2021 hebben ruim negentigduizend Spaanse vrouwen een abortus ondergaan, vooral vrouwen tussen de 25 en 35. In Castilië en León waren dat er bijna drieduizend.

Het liefst ziet Muñoz dat abortussen in de toekomst ook in de publieke zorg uitgevoerd worden. Nu is het Spaanse zorgstelsel daar niet op ingericht. Dat kan een probleem worden omdat niet al het personeel in de publieke zorg achter het recht op abortus staat. Muñoz: „Ik geloof in abortus. Het is een recht dat móét bestaan en aan vrouwen moet worden verleend. Het is hun besluit en van niemand anders.”