Zoeken naar bewijs voor de meest paradijselijke plek op aarde

Niet dat Google nou het antwoord op alles heeft, maar het eerste wat ik vind als ik Shangri-La intik is: een idyllische afgelegen plek. Synoniem: utopia.

En als tweede de vraag: heeft Shangri-La echt bestaan? Dat wilde documentairemaker Mirka Duijn ook wel weten toen ze eind jaren negentig een krantenartikel tegenkwam waarin stond dat er wetenschappelijk bewijs was voor het bestaan van Shangri-La in China.

Wacht eens even, dacht ze: was Shangri-La niet een fictieve plek uit de roman Lost Horizon (1933) van James Hilton over de overlevenden van een neergestort vliegtuig in het Kunlun-gebergte in China, die op krachten komen in een afgezonderd klooster? Frank Capra maakte er in 1937 een klassiek geworden film van en sindsdien wordt Shangri-La gezien als de meest paradijselijke plek op aarde. Het was lange tijd een favoriete hotelnaam. Hoe kan er bewijs zijn voor een mythe?

Duijn en coregisseur Nina Spiering maakten een onderhoudende docu-detective, waarin zelfverklaard reiziger en researcher Duijn als ik-figuur helemaal tot haar recht komt. Ze associeert er met behulp van een schat aan bronnen, archiefbeelden en interviews lustig op los.

Naarmate de tijd vordert, wordt het verhaal steeds ongeloofwaardiger, en vergeet ze zelfs op een cruciaal moment tijdens een ‘kennismakingsgesprek’ de camera mee te laten lopen. Maar dat is precies waar de film op afstuurt. Want willen we als het erop aankomt de waarheid eigenlijk wel weten?

Zo wordt een poëtisch-meanderende onderzoeksdocumentaire ook een meta-film over verhalen vertellen, toerisme, exotisme, toe-eigening, mythevorming en fake news en de vraag waarom zelfs het puurste plekje op aarde pas echt wat waard is als het voor geld geëxploiteerd kan worden.

De film leunt zwaar op de voice-over, maar dat is een schoonheidsfoutje als je bedenkt hoe inventief hij gemaakt is, en je je realiseert dat het budget het waarschijnlijk niet toeliet om Shangri-La-deskundigen en andere experts voor de camera te krijgen om te vertellen wat Duijn nu zelf moet doen. Het doet niets af aan een fascinerende film.

Bekijk een overzicht van onze recensies over film