Makers serie Het Gouden Uur: ‘Onze lat was die van de Jason Bourne-films’

Scenarist Simon de Waal combineert zijn baan als rechercheur voor de Amsterdamse politie al ruim drie decennia met zijn werk als schrijver – De Waal was mede verantwoordelijk voor populaire series als Baantjer, Unit 13 en Smeris. Maar in zijn nieuwe serie Het Gouden Uur verlegt hij grenzen. In de tweede aflevering wordt er een zeer bloedige aanslag gepleegd op een markt in Amsterdam – omroep AVROTROS besloot zelfs tot een disclaimer om te waarschuwen voor het expliciete geweld.

„In Europa hebben de afgelopen jaren meerdere terroristische aanslagen plaatsgevonden”, legt De Waal uit. „Als schrijver ga je dan doordenken: hoe heftig zou het zijn als zoiets in Nederland plaatsvond? En ook: welke keuzes moet de politie op zo’n moment maken? Op zo’n manier vind je het uitgangspunt voor een spannende serie.” De Waal is zich er erg bewust van dat in politieseries compromissen moeten worden gesloten; wat de kijker ziet, heeft vaak maar ten dele te maken met de werkelijke praktijk. „Maar een hoge mate van realisme was in dit geval wel het uitgangspunt. Als een vrachtwagen opeens over een markt rijdt met als doel veel slachtoffers te maken, kan je dat niet een béétje tonen.”

Tijdens de zenuwslopende minuten na de aanslag moet de politie de keuze maken om massaal ter plaatse te gaan of eerst te deduceren of de dreiging écht geweken is. „Die afweging kan voor het publiek bizar lijken. Maar soms moet je een situatie eerst ‘bevriezen’ om meer slachtoffers te voorkomen. In negen van de tien gevallen hebben terroristen nog een zogenoemde ‘tweede klap’ gepland.”

Belangrijk subplot

Het basisgegeven was koren op de molen van regisseur Bobby Boermans, die recent de serie Hoogvliegers – over een aantal vrienden bij de luchtmacht – maakte. Voor die NPO-serie had hij de beschikking over échte toestellen waarmee hij mocht draaien; voor Het Gouden Uur – kosten: ruim 4 miljoen euro – koos hij ervoor groot uit te pakken met de aanslagen op een markt en (later in de serie) een winkelcentrum. „Ik geloof niet in: dat kunnen wij hier in Nederland niet”, lacht hij. „Ik wil mijzelf en de wereld bewijzen dat wij hier ook dit soort producties uit de grond kunnen stampen. I reach for the stars: ik ga liever op mijn bek dan dat ik iets middelmatigs aflever. En het verhaal van Simon verdient die aanpak ook – de lat die we wilden aantikken was voor mij die van de Jason Bourne-films.”

Maar onder alle spektakel zit wel degelijk een serieuze ondertoon, voegt Boermans daar meteen aan toe. „De serie maakt duidelijk dat terrorisme messy is, maar ook dat geweld geen kleur of politieke voorkeur heeft. Dit soort aanslagen kan iedereen in Nederland raken en de dader kan overal vandaan komen.”

Dit gegeven vormt een belangrijk subplot, waarin rechercheur Mardik (Nasrdin Dchar) door de AIVD wordt verdacht van een dubbele agenda. De enige reden voor deze angst is zijn Afghaanse achtergrond. „In de media verschenen de afgelopen jaren veel verhalen over racisme en discriminatie bij de politie”, legt scenarist De Waal uit. Hij verwijst onder meer naar de documentaire De blauwe familie die recent veel stof deed opwaaien. „Het heeft geen zin om dat feit onder het tapijt te vegen: alleen door dit soort zaken te benoemen, kan je misschien iets veranderen.”

Voor Het Gouden Uur sprak De Waal met veel collega’s met een multiculturele achtergrond om te horen hoe zij het sluimerende racisme maar ook de excessen binnen de politie ervaren. „Al trek je dat soort verhalen in een serie natuurlijk in het extreme door”, beaamt hij. Ook had de schrijver veel gesprekken met hoofdrolspeler Nasrdin Dchar.

Gevoel van onrechtvaardigheid

Dchar herkent de spagaat waarin zijn personage Mardik verkeert. „Het verhaal speelt heel erg met aannames en vooroordelen die veel mensen in het dagelijks leven ook hebben over mensen die er net iets anders uitzien dan zijzelf”, legt hij uit. „Het is heel pijnlijk hoe elke keuze die Mardik maakt in twijfel wordt getrokken vanwege zijn Afghaanse komaf. Simon heeft die spanning heel knap weten op te bouwen. Wat Mardik ook doet en welke staat van dienst hij ook heeft, altijd zal hij anders worden benaderd dan zijn collega’s. Ik hoop oprecht dat dat gevoel van onrechtvaardigheid bij alle kijkers doordringt.”

De Gouden Kalf-winnaar voelde zich in eerste instantie zelfs bezwaard dat hij als Nederlander met Marokkaanse wortels een rechercheur ging spelen die uit Afghanistan komt. „Er is niets op tegen om als acteur iemand te spelen die je niet bent”, legt Dchar uit, „maar er zijn in Nederland ook heel goede acteurs die wel van Afghaanse komaf zijn en bijvoorbeeld zelf al Dari spreken. Ik heb mij elke zin fonetisch eigen moeten maken met een taalcoach.”

En, geeft de acteur later in het gesprek toe: er zijn de afgelopen jaren niet veel vaderlandse series geweest met zo veel actiescènes als Het Gouden Uur. „In eerste instantie kies ik een personage om het verhaal en de gelaagdheid”, beklemtoont Dchar. „Maar natuurlijk droomt bijna elke Nederlandse acteur ervan om zich een paar weken Jason Bourne te voelen.” De hoofdrolspeler moest voor de serie zijn hoogtevrees overwinnen toen regisseur Boermans hem een middag lang aan kabels op 20 meter hoogte in een liftschacht liet bungelen. „Al weet je dat het volkomen veilig is, je gaat je toch afvragen wat er in theorie allemaal fout zou kunnen gaan. Al ben je dat als de camera eenmaal draait in een keer vergeten. Dan wint je professionaliteit en de kick het van de rationele gedachten over de bizarre situatie waarin je je bevindt.”