‘Zingen is als een zwaan: sereen, maar dol peddelend’

‘Het is niet alleen een van de populairste stukken uit de barok, het heeft ook een heerlijk achtergrondverhaal: het is geschreven voor een van de Venetiaanse meisjesweeshuizen waar Vivaldi muziekleraar was. Dan moet je niet denken aan weeshuizen à la Oliver Twist, maar hoog aangeschreven weeshuizen waar meisjes gesponsord werden door invloedrijke, belangrijke mannen. Vaak waren dat hun eigen vaders, maar waren ze buitenechtelijk verwekt. Wie de meisjes waren die het Gloria oorspronkelijk zongen, weten we niet. Dat vind ik fascinerend; dat we een stuk zo goed kennen, maar niets weten over degenen die er voor het eerst leven in geblazen hebben.”

Sopraan Elisabeth Hetherington is hier succesvol wortel aan het schieten. Ze kwam zeven jaar geleden uit Canada naar Nederland en won in 2020 de Dutch Classical Talent Award. Dit weekend kun je haar horen in Vivaldi’s Gloria.

„Die meisjes kregen een goede opleiding en kunst- en muziekles. Als ze optraden, deden ze dat achter schermen, zodat het publiek ze wel hoorde maar niet zag. Ik weet nog dat een lerares me dat vertelde toen ik klein was. Ik vroeg ‘maar waarom?’ Ze antwoordde met betekenisvolle stem: ‘Nou ja, een jong meisje met een cello tussen haar benen…!’ Moet je voorstellen, als mijn lerares er zo nog over dacht begin jaren 2000, hoe zullen ze er dan in de 18de eeuw wel niet over gedacht hebben.

„Ook de manier van leren in die weeshuizen vind ik prachtig: oudere meisjes zongen partijen voor voor een jonger meisje. Zo heb ik ook voor het eerst leren zingen, in een koor. Ik zong een iets ouder kind naast me na, die aanwees welke noten ik moest volgen en wanneer ik de bladzijde moest omslaan. Dat ik op dezelfde manier heb geleerd als vrouwen vierhonderd jaar geleden, dat vind ik ongelofelijk inspirerend.

„Vergelijk je deze muziek met de opera van die tijd, die heel complex kon zijn, dan zie je dat Vivaldi duidelijk voor jonge stemmen componeerde. Het orkest helpt het koor bijvoorbeeld heel erg door melodieën of toonhoogten te spelen die later door het koor gezongen moeten worden. Steuntjes. Maar tegelijkertijd is de muziek nergens neerbuigend of duidelijk versimpeld. Vaak dubbelt het orkest de koorzang, waardoor het complexer klínkt, maar waardoor het zingen stiekem makkelijker wordt. Zelfs de solopartijen, die voor de meer ervaren meisjes moeten zijn geweest, zijn nog intuïtief. Maar dat je de noten makkelijk leert, wil trouwens niet zeggen dat het makkelijk is om te zingen, hè. De meest intuïtieve muziek is het moeilijkst om mooi te krijgen. Het is als een zwaan: boven water moet je prachtig sereen zijn, terwijl onder water je pootjes verwoed peddelen: ‘flapper, flapper, flapper!’”

https://www.youtube.com/watch?v=xJ-9YGU5Bcs