Ziekteverzuim in de schoonmaakbranche: vaak genoeg pakt de baas zelf de zwabber maar

Als het aan het eind van de middag nog steeds niet gelukt is een invaller te vinden, pakt hij „zelf maar de zwabber”, zegt Sander Florie. Bij de directeur van het Haarlemse schoonmaakbedrijf De Spiegel meldden zich in januari zeven van de 85 medewerkers ziek – allemaal vanwege corona.

Daarmee komt het verzuim in één maand al aardig in de buurt van de twaalf coronameldingen uit 2020 en 2021 sámen. En dan heeft De Spiegel ook nog eens tien vacatures openstaan, zegt Stephanie Florie, zus van Sander en directielid van het familiebedrijf.

Door de uiterst besmettelijke Omikronvariant neemt het aantal coronabesmettingen landelijk veel sneller toe dan tijdens eerdere coronagolven. Het RIVM meldde afgelopen week ruim een half miljoen positieve testen, bijna de helft meer dan de week ervoor. Dat steeds meer mensen ziek worden of in quarantaine moeten, raakt de schoonmaakbranche hard. Ruim één op de tien schoonmakers zit op dit moment thuis vanwege coronaklachten of verplichte quarantaine, meldde branchevereniging Schoonmakend Nederland vorige week.

En dan zijn de quarantaineregels voor de schoonmaakbranche onlangs nog versoepeld. Omdat hun werk tot de „essentiële bedrijfsprocessen” behoort, mogen schoonmakers sinds vorige week ook blijven werken na ‘nauw contact’ – meer dan een kwartier binnen anderhalve meter – met een door corona besmet persoon. Voorwaarde is dan dat de schoonmaker klachtenvrij is en niet positief test.

Zelftest

Voor Schoonmakend Nederland is die versoepeling niet genoeg. De werkgevers stuurden vorige week een brandbrief naar het kabinet, met een verzoek om verdere verruiming. Zo willen ze dat personeel op basis van een positieve zelftest al vijf dagen in quarantaine kan gaan. Nu zijn ze aangewezen op een GGD-test, waarvoor lange wachttijden bestaan – en waardoor medewerkers dus nog langer afwezig zijn.

De Spiegel heeft een dagtaak aan het vinden van invallers. Tussen de jerrycans met schoonmaakmiddelen en de bossen stofzuigerslangen in het magazijn begint het management ’s ochtends al de zoektocht om de lege plekken in het rooster op te vangen.

Van uitzendkrachten hoeft het bedrijf niet veel meer te verwachten, weet Stephanie Florie. Sinds afgelopen zomer heeft het schoonmaakbedrijf al geen reacties meer gekregen van zijn vaste uitzendbureau. „Dus we gaan ervan uit dat ze niet konden leveren.”

Wat nog het meest oplevert, is de eigen schoonmakers vragen wat langer te werken. Als dat onvoldoende effect heeft, vraagt De Spiegel zijn onderaannemers in te springen. Maar dat gaat wel ten koste van de winstmarges: afgelopen maand drukte die inzet het resultaat van De Spiegel met naar schatting 10 procent. De omzet bleef wel op peil, maar groeien zoals het bedrijf vorig jaar nog deed, zit er even niet in.

Met drie vaste onderaannemers maakt De Spiegel schoon op zo’n 150 locaties, waaronder kantoren, bibliotheken en dertig scholen. Als ook de onderaannemers geen extra mensen meer kunnen leveren, is het enige redmiddel zelf te gaan boenen, zeggen ‘objectleidster’ Paula Weggelaar (51), verantwoordelijk voor pakweg de helft van de schoonmaaklocaties, en materiaalbeheerder Max van der Leij (54). Niet alleen het toenemende aantal quarantaines speelt een rol, maar ook de ‘echte’ zieken – want corona duurt niet zelden langer dan die vijf dagen verplicht thuisblijven. Weggelaar: „We lopen vast. De afgelopen maand hebben Max en ik vier scholen zelf moeten schoonmaken. Soms gaan we zelfs aan de slag met een groter groepje leidinggevenden.”

Lees ook: Wie gaan straks al die duurzame elektriciteitsnetten en warmtepompen aanleggen?

De managers komen nauwelijks meer aan hun normale taken toe, zegt Weggelaar. Voor haar bestaan die uit het opnemen van materiaalbestellingen en de begeleiding van mensen. „Ik ben al twee weken niet meer langs geweest bij een van onze schoonmakers van wie ik weet dat ze zich snel eenzaam voelt. Ik kom maar niet toe aan dat kopje thee met haar.”

Voorman ziek

De negen vrouwen die voor De Spiegel het Haarlem College schoonmaken, missen dat contact met hun manager óók. Meewerkend voorman Abdul zit sinds een paar dagen met corona thuis. Hij is niet erg ziek, maar zijn taken moesten onder de anderen worden verdeeld. Dat valt hen soms zwaar. Directeur Sander Florie komt daarom nu dagelijks even kijken hoe het gaat.

Aan het begin van de avond staat het gebouw als een verlichte blokkendoos in het inmiddels donkere Schalkwijk. Het is stil als de reguliere gebruikers weg zijn. Aan het eind van de hal is Badiriya Salim-Adam (51) aan het werk. Ze veegt een leeg proefwerkvel op, en enkele koekverpakkingen.

Nu Abdul er niet is, gaat Salim-Adam ongeveer een halfuur later naar huis, vertelt ze, net als drie collega’s. Met z’n negenen vangen ze de taken van Abdul op; hij helpt hen ook altijd met schoonmaken. Nu legen zij de grote prullenbakken in de pauzeverblijven en zorgen ze ervoor dat de vieze schoonmaakdoekjes in de wasmachine belanden.

Zo vangen de negen vrouwen al sinds de pandemie begon ook elkaars verzuim op. Het zou veel te veel tijd kosten nieuwe mensen in te werken die het gebouw niet kennen, zegt collega Karamallah Jaaouti (41). Zo werkte Salim-Adam, toen Karamallah met zes weken verzuim „kampioen corona” werd, al die tijd zes uur per dag in plaats van drie uur. De extra uren die ze daardoor betaald krijgen, zijn overigens vaak hartstikke welkom.

Schoon krijgen ze het dus wel, zegt schoonmaakster Jamila Abdeli (47), maar dat kost extra zweetdruppels – zeker nu ze die grote afvaltonnen moet legen, wat Abdul anders had gedaan. En als ze ook nog ‘Abduls gang’ heeft gedweild, kan ze daarna eigenlijk alleen maar op de bank liggen. Hoeveel uren ze het afgelopen jaar door corona extra heeft gemaakt? Dat zijn er zó veel, dat weet ze niet meer precies.

Jaaouti mist vooral de steun die Abdul haar gaf. Lokalen schoonmaken is niet zo erg, zegt ze, de toiletten wel. „Het is altijd maar de vraag wat je aantreft. Bij de meisjes niet, hoor, maar bij de jongens kun je zomaar natte wc-papierproppen op het plafond tegenkomen, of frisdrank over de hele vloer. Abdúúúl, roep ik dan heel hard.”

Lees ook: Onderzoek: een derde schoonmakers krijgt te maken met pesten en ander ongewenst gedrag