Zangeres Silvana Estrada: ‘De leegte in muziek geeft me kracht’

Silvana Estrada is eigenlijk nooit muzikant geworden, ze wás het gewoon. De Mexicaanse singer-songwriter, die dit jaar naar een internationaal publiek doorbrak met haar solodebuut Marchita, groeide op tussen de muzieknoten, met een moeder die violen maakte en een vader die cello’s en contrabassen vervaardigde. „Ik werd omringd door muziek, het was deel van mijn leven. Het was daarom heel natuurlijk dat ik ging zingen en ging componeren, maar toch voel ik me nooit een échte muzikant. Ik maak gewoon muziek, voor mezelf en voor de mensen om me heen.”

Niet zonder succes. Marchita raakt aan kamerpop, jazz en folk, is ingetogen, melancholiek, heeft een bepaalde tijdloosheid en is zeker een van de mooiste folkalbums van het jaar. De expressieve, soms plechtstatige en dan weer emotierijke stem van Estrada (25) en haar bescheiden cuatro – een kleine, Zuid-Amerikaanse viersnarige gitaar – staan centraal, met niet meer versiering dan wat lichte percussie, vingerknippen, een orgeltje en af en toe wat strijkers, waarmee ze de geluiden uit haar jeugd terughaalt. Het leverde haar terecht een plekje op tussen de beste albums van het jaar tot nu toe volgens NPR, Billboard, Spin en The Guardian, plus een groot interview in The New York Times én een Europese tour. Zaterdag 9 juli speelt ze in de Tolhuistuin in Amsterdam en op 16 juli in de Grote Zaal van TivoliVredenburg in Utrecht, als support van Andrew Bird.

Estrada werkte al samen met het neusje van de zalm van de alternatieve latin pop: Mon Laferte, Jorge Drexler, Julieta Venegas en Natalia Lafourcade, streekgenoot van Estrada. Het is een warme golfstroom van muzikanten met een moderne kijk op hun eigen muzikale roots, die het aan beide kusten van de Atlantische Oceaan erg goed doen. Estrada, nu woonachtig in Mexico-Stad, zegt het ook te merken: media omarmen de muziek en streamingdiensten, waar populaire Latin-artiesten (lees: reggaeton) sinds enkele jaren de luistercijfers domineren, maken het voor een globaal publiek toegankelijk. „Er zijn vele factoren, maar uiteindelijk heeft het toch vooral te maken met wat Latijns-Amerikaanse artiesten zelf doen: wij omarmen graag onze roots, en dat raakt mensen dieper. Wij zijn oprecht op een manier die iedereen begrijpt.”

En toch had het weinig gescheeld of ze had de muziek de rug toegekeerd en was fulltime gaan volleyballen. „Ja, dat is echt waar!” Estrada lacht en klapt in haar handen van plezier vanachter haar Zoom-scherm in Portugal, waar ze haar Europese tour begint. „Mijn ouders wilden graag dat ik de klassieke muziek in ging. Ze maakten me elke dag om vijf uur wakker om viool te studeren, nog voor school, om meteen na school weer te moeten oefenen. Ik dacht, wat is dit voor nachtmerrie? Ik wilde veel liever volleyballen! Ik ben les gaan nemen en heb het een jaar volgehouden, maar ben toch terug bij de muziek gekomen.

„Ze begrepen in eerste instantie nog steeds niet dat ik singer-songwriter wilde worden. Ik zei: ik ga liedjes schrijven. Gewoon, liedjes. Onzin, vonden ze.” Maar het kwam goed: haar vader speelde onlangs zichtbaar vol liefde met haar mee in een video gemaakt voor NPR’s Tiny Desk, vanuit het ouderlijk huis in Coatepec. Estrada: „Ik heb mijn instinct gevolgd, en als je daarbij hard werkt en je doet alles wat je doet met liefde, dan gaan mensen het wel begrijpen.”

Estrada groeide op het platteland op, een half uur met de bus vanuit het stadje Coatepec in de Mexicaanse deelstaat Veracruz, in het zuiden van het land. Prachtig tussen de bergen, rivieren en koffieplantages, maar zonder buren of kinderen om mee te spelen in de buurt. Ze was daarom blij als ze naar school mocht. „Ik heb er een heel mooie jeugd gehad, maar het was wel een beetje geïsoleerd. Ook muzikaal, want we hadden geen radio of tv thuis, alleen de platen en cd’s van mijn ouders en wat zij en andere muzikanten bij ons thuis speelden. Als ik nu op feestje ben waar mensen van mijn leeftijd vol nostalgie meezingen met populaire liedjes uit hun jeugd, dan heb ik geen idee. Nooit gehoord.”

‘Ik heb mijn instinct gevolgd, en als je daarbij hard werkt en je doet alles wat je doet met liefde, dan gaan mensen het wel begrijpen’

Dit zorgt er nu voor dat ze klinkt zoals ze klinkt: als zichzelf, zonder op iemand te willen lijken. Latin-klassiekers als Soledad Bravo, Violeta Parra en Mercedes Sosa, die ze van vroeger kent, waren van grote invloed. Net als jazz-zangeressen Sarah Vaughan, Ella Fitzgerald en Billie Holiday, die haar ertoe brachten jazz te gaan studeren in het wat grotere Xalapa. Ze leerde daar alles over instrumentatie en compositie, maar niet welke kant ze op wilde. „Ik wilde moderne muziek maken, simpel en vrolijk, maar ook traditionele muziek. Ik heb veel geprobeerd, ik deed mee aan álle projecten. Maar ik miste iets. Op piano had ik moeite simpele harmonieën te schrijven. De gitaar is te breed voor mijn kleine handen, de jarana [een kleine gitaarachtige, typisch voor Veracruz, red.] paste niet bij wat ik voelde. Maar toen ontdekte ik de cuatro venezolano.”

Lees ook de recensie van het album Marchita: Silvana Estrada: een nieuwe Mexicaanse indie-ster

Er verschijnen glinsterende hartjes op de plekken waar net nog haar pupillen zaten. Zodra Estrada begint over dat instrument verandert ze in een verliefd meisje. De kleine gitaar, vier nylon snaren, populair vooral in Venezuela, was haar redding. „Ik vond hem in de studio van mijn vader, het was een hete zomer en ik had niks te doen en die cuatro hing daar. Ik had er nog nooit op gespeeld, maar ik ontdekte meteen een werkelijk prachtig nieuw akkoord! Natuurlijk kwam ik er later achter dat het gewoon, weet ik veel, een G of een B of zo was, haha. Maar het klonk zo modern en toch ook heel erg oud, en het paste perfect bij mijn stem. Ik schreef diezelfde dag nog het eerste liedje waar ik zelf echt tevreden over was. De cuatro heeft me de weg gewezen.” Lachend: „Ik at niet meer, ik sliep niet meer, ik was verliefd.”

Op haar eerste ep, Primeras Canciones, bracht ze haar muziek nog in behoorlijk volle arrangementen. Koren, synthesizers, strijkers, drums, van alles. Enkele van die nummers zijn opnieuw op Marchita gekomen, maar veel kaler, intiemer, kleiner en puurder. „Ik vond mijn nummers altijd te leeg, dus ik vulde ze nogal willekeurig op met van alles. Na die ep ben ik gaan touren, alleen ik met m’n cuatro, en toen ontdekte ik dat die leegte eigenlijk kwetsbaarheid is die mij en mijn muziek juist kracht geeft.”

Naïeve liefde

Marchita, dat zoiets als verdord betekent, gaat over liefdesverdriet en, meer nog, het verliezen van dat eerste, naïeve idee van wat liefde is. Ze ziet het als een therapeutisch album om te begrijpen wat dat nou is, die pijn, dat verdriet en verlies. „Wie mij dat heeft aangedaan?” Ze lacht. „Ach ik was achttien, en op die leeftijd is het ’t allerergste wat er kan gebeuren, alsof je doodgaat, het komt nooit meer goed. Het idee dat je dat kan overkomen, dat zulke liefde overgaat, die pijn, daar gaat het over.”

Marchita kwam uit in januari, maar Estrada denkt alweer aan een nieuw album, ze hoopt voor volgend jaar. „Ik heb tijdens de pandemie wel duizend nummers geschreven! Ik kan eigenlijk niet wachten tot deze tour erop zit en ik verder kan werken aan die muziek. Maar eerst komt er eind augustus een speciale ep uit, met alle vrolijke nummers die niet op Marchita pasten, omdat ze té vrolijk waren.”