Wat voelt Pearl Jams nieuwste ‘Dark Matter’ als een veilige ouwelullenrockplaat – Wonderkind op fluit Adriana komt weer tot leven

Op Dark Matter steekt niets echt boven het maaiveld uit

‘Het wordt een stuk heavier dan je zou verwachten.”

„Het heeft de energie van onze eerste albums.”

„Matt Camerons drumwerk lijkt op wat hij deed met Soundgarden.”

„We doen dingen zoals met Chris Cornell in Temple of the Dog.”

„Ik denk dat dit ons beste werk is. Zonder overdrijven.”

Uhuh. Sure.

Als oudere rockers – in dit geval gitarist Mike McCready en zanger-gitarist Eddie Vedder van Pearl Jam – dit soort dingen zeggen over hun nieuwe plaat, kan het alleen maar tegenvallen.

En dat doet het ook. Dark Matter is een ouwelullenrockplaat met een paar sterkere nummers, maar niets dat echt boven het maaiveld uitsteekt. En dat is helemaal niet erg wanneer je sinds 1990 bezig bent en het je twaalfde plaat is, maar wel als je het probeert te verkopen als je beste werk ooit.

Voorganger Gigaton was ook niet zo bijzonder, maar die had nog het achteroverleunende sfeertje van muzikanten die wéten dat ze binnenkort gratis met het openbaar vervoer naar de repetitie mogen. Op Dark Matter kopen deze vaders toch nog even een gave motor en een tatoeage.

Het heeft niets van de scherpte, vernieuwingsdrang, agressie, urgentie van de voorbeelden die McCready (58) dacht terug te kunnen halen. Hij en gitarist Stone Gossard (57), die elk nummer een andere sound hebben om te laten horen hoeveel gitaren en pedalen ze wel niet hebben … Live vast cool, als je hun belachelijk hoge ticketprijzen kunt betalen, maar erg punkrock is het niet.

Goed, nee: echt slecht is Dark Matter niet. Daarvoor is deze band te goed, is Vedder (59) een te charismatische zanger en weet producer Andrew Watt te goed hoe dit moet klinken – de boomerfluisteraar van 33 die ook al Rolling Stones’ laatste mocht opglimmen, en verantwoordelijk is voor het met mayonaise ingesmeerde geluid van Ozzy Osbournes laatste paar platen.

Muzikaal is opener ‘Scared of Fear’ leuk: sterk refrein, een Vedder in vorm die z’n vintage bibberstem buigt en rekt, en gitaarpartijen die knetteren. De titelsong is catchy en ‘React, Respond’ is nog beter, spannend en een beetje funky en lekker dwingend – geschikt om op te sturen naar elke klantenservice. Afsluiter ‘Setting Sun’ is mooi – ondanks de bongo’s (bongo’s zijn sinds de Puddle of Mudd-cover van Nirvana’s ‘About a Girl’ echt verboden). En je kunt in elk geval zeggen dat Vedder nog altijd erg goed klinkt, ondanks z’n ge-‘fuck’ op deze plaat (net als Mick Jagger trouwens, zouden ze dat van Watt hebben geleerd? – cringe!). Zijn stem blijft de warme deken die het altijd was.

Hij zingt dit bijna naar een voldoende, maar kan niet voorkomen dat we ons over een paar jaar niet zo veel zullen herinneren van Dark Matter. Het is veilig en saai, de vanille-vla van de rock.

Pearl Jam, heren, jullie zijn niet jong en ook niet urgent. Accepteer dat, haal een producer in huis die dat ook kan accepteren en geniet van gewoon lekker muziek kunnen maken voor jezelf en andere liefhebbers van ouwelullenrock (zoals ik!) die niet voor de gek gehouden willen worden.

Peter van der Ploeg

---

Adriana is een mooi portret van een 17de-eeuws wonderkind

Veel talenten komen nooit tot volle wasdom, ze verlichten als vallende sterren een moment de hemel om meteen weer te verdwijnen. Dan bepaalt het toeval – of de vasthoudendheid van een spoorzoeker die een glimp opvangt – of de geschiedenis zich hun zal herinneren.

Musicoloog en journalist Thiemo Wind vond zo’n wonderkind terug: de 17de-eeuwse Adriana van den Bergh (of Berch), een tiener die muzikaal Nederland met haar blokfluit verbaasde. Hij schreef een boek over haar en over de wereld en tijd waarin ze leefde.

Muziekuitgever Paulus Matthijsz droeg in 1644 een muziekbundel Der goden fluit-hemel op aan de toen (net wel of net geen) 13-jarige Adriana. En vijf jaar later deed hij dat nog eens met de verzameling, getiteld ’t Uitnemend kabinet II. Beide geschriften vormen de kern van een album dat blokfluitist Erik Bosgraaf en Ensemble Cordevento bij Winds rijk geïllustreerde boek opnamen.

Een mengsel van woord, beeld en noten: het verhaal geeft de muziek context en diepgang, en andersom. Je kijkt plots met andere ogen naar het Portret van een dame als de muze Euterpe van schilder Jacob Backer, waarvan Wind ontdekte dat deze vrouw Adriana van den Bergh is. Hij weet zelfs te ontrafelen welke muziekuitgave – de titel afgedekt door blokfluiten – naast haar op tafel ligt.

Goud kleuren

Adriana van den Bergh (1631-1668) was een telg uit een rijk Amsterdams koopliedengeslacht, die in haar jeugd een grote muzikale aanleg bezat voor blokfluit en viola da gamba. Ze werd door schilder Backer afgebeeld als de muze Euterpe, een van de negen godinnen van kunst en wetenschap: in haar geval van instrumentale muziek en poëzie. Deze muzen woonden – volgens sommigen – op de berg Parnassus. En daarom veroorlooft muziekuitgever Matthijsz zich de woordspeling dat „Adriana van den Bergh Parnassus kwam”.

De blokfluit is populair in de zeventiende eeuw. Een opvoedmethode geeft ouders bijvoorbeeld het advies hun kinderen iets te doen te geven op de kakstoel, zoals „een fluytjen”.

En toneelschrijver William Shakespeare laat held Hamlet zeggen dat fluitspelen net zo eenvoudig is als liegen. Adriana is niet iemand die zoals velen „een deuntje tiereliert”, haar muziek is „doorspeeld en als opgegeten”, aldus uitgever Matthijsz.

Maar haar muzikale loopbaan – voor zover je hiervan kunt spreken – is kort: op haar negentiende trouwt ze om in de vijf jaar daarna zes kinderen te baren. Wanneer haar spilzieke man een bankroet beleeft in 1658 staan er geen muziekinstrumenten op de verplichte lijst met bezittingen.

Wat Adriana als tiener kon op fluit en viola da gamba, daarvan geven Bosgraaf en Cordevento een helder klankbeeld. Niet alleen haar levensverhaal is een mooie ontdekking, dat geldt ook voor de zelden gehoorde 31 stukken, die bezield tot leven worden gebracht. De musici kleuren – zoals de schilders eens deden – een eeuw goud.

Joost Galema

Waxahatchee – Tigers Blood

Waxahatchee, artiestennaam van Katie Crutchfield uit Alabama, beweegt zich op het snijvlak van country, folk en indie. Haar zesde en beste album Tigers Blood vangt een rauw, onbespoten countryrockgevoel in songs met grote bezieling, mede dankzij de fenomenale inbreng van gitarist-zanger MJ Lenderman uit de groep Wednesday (Jan Vollaard).

Phosphorescent – Revelator

Licht teleurstellend achtste album van Matthew Houck alias Phosphorescent, die als familieman zijn wilde haren kwijtraakte en zich zonder zijn gebruikelijke duistere kant laat meeslepen in melancholie en berusting. Titelnummer ‘Revelator’ is ondanks het uit fondant opgetrokken orkest een bitterzoete oorwurm (JV).

Lang Lang & Gewandhaus orchester o.l.v. Andris Nelsons – Saint-Saëns

Op zijn nieuwe album breekt de Chinese pianist Lang Lang een lans voor de Franse componist Saint-Saëns en vooral voor diens Tweede Pianoconcert dat wat hem betreft thuishoort in het pantheon van meesterwerken. Hij omlijst het stuk op zijn dubbelalbum met het Carnaval der dieren en werken voor piano solo en vierhandig van Franse makelij, waaronder ook een vijftal vrouwelijke componisten. Gezien het spelplezier is het helder dat Lang Lang zich hierin thuis voelt. (Joost Galema)

Big| Brave – A Chaos of Flowers

Uit de dichte mist van onbestemd gebrom klinkt opeens de hemelse stem van zangeres Robin Wattie die je meesleurt en de weg wijst door het aanzwellende gitaargekletter. Het maakt van ‘i felt a funeral’, het openingsnummer van het zevende album door het Canadese experimentele folkdoom-trio Big|Brave, de meest intense dodenmars die je ooit hebt ondergaan. A Chaos of Flowers is een bezwerende, monumentale prachtplaat. (Frank Provoost)

Cloud Nothings – Final Summer

Je moet het hem nageven: het is voor Dylan Baldi onmogelijk een melodie te bedenken die niet meteen ergens aan de binnenkant van je hersenpan blijft plakken. Op Final Summer weet de zanger-gitarist zijn ietwat ingedutte indierocktrio Cloud Nothings nieuw leven in te blazen. Met succes: in tien tracks raast de zomer 29 minuten lang uit je speakers. (FP)

Shabaka Hutchings – Perceive Its Beauty, Acknowledge Its Grace

De Britse jazzster Shabaka Hutchings hing eind vorig jaar zijn saxofoon aan de wilgen. Hij verdiepte zich in de eeuwenoude Japanse bamboefluit shakuhachi; een zowel artistieke als spirituele ontwikkeling. Als een razende kon de Britse jazzster tekeer gaan, zijn hoorn steeds weer tot de grond brengend. Nu komt zijn jazz in mystiek-mysterieuze klanken. Een meditatieve muziekreis die intrigeert maar niet lang spannend blijft. (Amanda Kuyper)

Delen Mail de redactie