Waarom ik nog lang niet kan stoppen met mijn column

En ik maar denken dat ik lekker met pensioen kon, vorige week, toen ik mijn column ‘cancelde’. Ik deed dat omwille van de ‘sensitivity readers’ die in opdracht van Netflix passages in het werk van de Britse schrijver Roald Dahl hadden aangepast aan de ‘tijdgeest’ omdat ze te kwetsend en te schokkend zouden zijn voor tere kinderzieltjes. Mijn eigen column is ook vaak enorm kwetsend en schokkend voor tere zieltjes! Er zat dus niks anders op dan ermee te stoppen.

Ik dacht dat lezers wel zouden snappen dat het ironie was. Zoals ironie, choqueren en overdrijving ook in het werk van Roald Dahl een functie vervullen – namelijk lezers laten griezelen, hun een spiegel voorhouden, en laten lachen om een karikatuur van de werkelijkheid. Als iedereen dat zou snappen, was mijn missie volbracht.

Maar helaas, niet iedereen snapte het. Ja, een overgrote meerderheid vond het grappig. Maar er waren best veel mensen die dachten dat ik er écht mee zou ophouden.

Zo zag ik vorige week wel meer misverstanden ontstaan toen de Roald Dahl-affaire verder pruttelde. Zó veel misvattingen, dat het me verstandig leek ze even onder elkaar te zetten. Dan kan ik volgende week hopelijk weer verder met m’n ironische en schandalige columns – dan móét ik weer verder. Totdat ik overbodig ben – kuch.

Wat jammer dat je stopt met je column!

Nou, ik stop dus niet. Dat was ironie.

Je moet oppassen met ironie. Straks geloven mensen je nog!

Ironie dwingt mensen zelf een mening te vormen in plaats van klakkeloos over te nemen wat een auteur voorschrijft. Ironie is ook grappig bedoeld, en humor is erg geschikt om beladen kwesties wat lichter te maken. Ironie is vaak ook een muurtje waarachter auteurs zich kunnen verschuilen als het heel spannend wordt.

Ik vind dat je een moedige column hebt geschreven!

Dat vind ik niet. Ik schreef wat de meerderheid vindt. Het zou pas moedig zijn als ik een column zou schrijven tegen de heersende mening in. Als ik zou schrijven dat ‘woke’ ook betekent dat je empathie voor een ander hebt, en dat je opstaat tegen seksisme en racisme bijvoorbeeld – dát is pas moedig.

Ik vind het een storm in een glas water, die Roald Dahl-affaire. Een neprel. Dat vind ik niet. Het is terecht dat er ophef over is.

Ik las in de Volkskrant dat het allemaal enorm meevalt met de wijzigingen in de boeken!

Het valt níét mee.

Woorden als ‘dik’, ‘lelijk’ en ‘zwart’ zijn helemaal niet óveral veranderd, zoals veel columnisten en talkshowgasten schreeuwden, maar slechts op een paar plekken!

Dat maakt het wat mij betreft niet minder erg.

Wat maakt het uit dat een paar woordjes veranderd zijn.

Het gaat niet om ‘een paar woordjes’. Er zijn ook hele passages verwijderd. Zoals een fragment waarin personages in een gehaktmolen belanden of eentje waarbij een duim in een kokendhete theepot wordt gestoken. Een graafmachine mag niet meer zwart zijn. Waarom niet? Omdat dat niet ‘woke’ is?

De teksten zijn vorig jaar al aangepast! Niemand viel erover!

Niemand was het opgevallen, dat is iets anders.

Er ontstond pas ophef over, toen de rechtse krant The Daily Telegraph erover berichtte!

Dat noemen we in de journalistiek een primeur.

Maar The Daily Telegraph is een krant met een rechtse signatuur! Die is sowieso tegen alles wat woke is!

Een primeur is een primeur, of hij nou van een linkse of een rechtse krant komt. De herziene boeken zijn ook geen ‘links’ of ‘rechts’ nieuws, ze zijn een feit en liggen in de winkel. De uitgever van Roald Dahl ondernam actie. Ook een feit.

Waarom zou je geen literatuur mogen aanpassen?

Van het werk van een dode schrijver blijf je af. Als iedereen zo maar werk kan aanpassen, waar stopt het dan? Een lezer die schreef zelf gevlucht te zijn uit een dictatuur, wees me op LinkedIn op de parallellen met de denkpolitie, de censuur en de vervolging van kunstenaars en intellectuelen in zijn thuisland. De kunst is altijd het eerste slachtoffer van intolerantie, schreef hij.

Je maakt het nu wel heel zwaar.

Het ís ook een zwaar en belangrijk onderwerp.

Dahl herschreef zijn werk zelf ook.

Het lijkt me prima als een auteur daar zelf over beslist.

Anderen mogen dus geen letter aan literatuur veranderen?

Natuurlijk wel. Maar maak er dan een aparte editie van, gebruik voetnoten, en zet duidelijk op de kaft wie de hertaling heeft gemaakt. Of nog beter: Schrijf zelf een boek!

Literatuur wordt zo vaak aangepast aan de tijdgeest! Shakespeare, de sprookjes van Grimm – verhalen blijven juist levend als je ze blijft interpreteren.

Zeker! Maar bij toneelstukken van Shakespeare wordt altijd de regisseur genoemd. En bij Grimm staat duidelijk dat het hertalingen zijn. Doe het als uitgever niet in het geniep zodat lezers er zelf achter moeten komen.

De originele boeken zijn nog steeds te koop, dus wat zeur je nou?! Klopt! De uitgever heeft ze na alle ophef weer schielijk in productie genomen. Ze worden verkocht naast de ‘nieuwe versies’.

Ik ben wel klaar met deze affaire.

Haha, ik ook.

Krijgen we komende week nou eindelijk eens die column over de zaken waarop mannen afknappen op de datingprofielen van vrouwen?!

Jazeker en daar bied ik nu alvast mijn excuses voor aan.

Echt?!

Nee, dat was weer ironie.