Waar zijn de vrouwen in de Nigeriaanse politiek?

Het kan nog steeds. In Adamawa, een conservatieve deelstaat in het noorden van Nigeria, kán geschiedenis worden geschreven. Dat is althans waar de 51-jarige politica Aishatu Dahiru Ahmed, ook bekend als Aishatu Binani, zich aan vasthoudt: mocht zij straks alsnog de benodigde stemmen hebben voor het gouverneurschap, dan is ze de eerste vrouw ooit verkozen in die machtige positie.

Het zou niet alleen daarom bijzonder zijn. Miljoenen Nigerianen gingen zaterdag opnieuw naar de stembus, nu voor verkiezingen in hun deelstaten, na drie weken geleden voor een nieuwe president en parlement te hebben gekozen. Geweld, intimidatie, logistieke en technische problemen drukten allemaal hun stempel. Maar nog een aspect blijft hangen: in de Nigeriaanse politiek blijven vrouwen zo goed als onzichtbaar.

„Waar zijn Nigeria’s vrouwen in deze verkiezingen?”, vroeg Ellen Johnson Sirleaf, zelf oud-president van Liberia in een opiniestuk voor de website Quartz. Ze was niet de enige die de vraag stelde. Van de 18 kandidaten die een gooi deden naar het presidentschap, was er maar één vrouw. Ze won amper 26.000 stemmen, van de 25 miljoen die werden uitgebracht. Voor het parlement, met 469 zetels, werden slechts 18 vrouwen verkozen.

Dat is ook nog eens een daling: nu zitten er 21 vrouwen in het parlement, krap 4 procent. Ook in de deelstaatverkiezingen, waarvan nog niet alle resultaten binnen zijn, spelen vrouwen een marginale rol. Van de 11.000 kandidaten voor de deelstaatsverkiezingen was amper 10 procent vrouw.

Hoewel de helft van Nigeria’s 215 miljoen inwoners vrouw is en zij internationaal belangrijke functies bekleden – de Wereldhandelsorganisatie wordt nu geleid door de Nigeriaanse Ngozi Okonjo-Iweala – zijn het mannen die sinds de onafhankelijkheid alle belangrijke politieke posities domineren. Nog nooit had Nigeria een vrouw als president of vicepresident. De enige twee vrouwelijke gouverneurs, waren plaatsvervangers.

Ngozi Okinjo-Iweala, directeur van de WTO Foto Fabrice Coffrini/AFP

„Zelfs binnen politieke partijen zie je dat terug”, vertelt Abiola Akiyode-Afolabi, advocaat en oprichter van WARDC, een ngo gericht op vrouwenrechten. „Maar één partij heeft een vrouwelijke leider. Vrouwelijk partijleden durven daarover vaak niets te zeggen, omdat ze dan worden beschuldigd tegen de partij te zijn. Ze worden al gelabeld als zwakker, als overlopers naar andere partijen. Dus houden ze hun mond.” Nigeria is nog altijd een diep patriarchale samenleving, zegt de vrouwenrechtenactivist. En diep religieus.

Rwanda

„Kijk naar Rwanda, waar vrouwen meer dan de helft van het parlement uitmaken. In Senegal is dat bijna de helft. Ondertussen wordt iedere poging die hier wordt gedaan om de vertegenwoordiging van vrouwen te verbeteren, tegengehouden.”

Vorig jaar nog wees het door mannen gedomineerde parlement vijf wetten af die de rechten van vrouwen moesten gelijktrekken. Waaronder een quotum van 35 procent voor het parlement en voor leidinggevende functies binnen politieke partijen. Wekenlang protesteerden Akiyode en duizenden andere vrouwen voor het parlementsgebouw in de hoofdstad Abuja, tot het besluit werd teruggetrokken. Met de wetten is sindsdien niets gebeurd.

Alle ogen zijn nu gevestigd op Dahiru, wier winst een zeldzaam lichtpunt zou betekenen. De senator uit Adamawa wist met succes al haar mannelijke rivalen te verslaan om het namens regeringspartij APC op te nemen tegen de zittende gouverneur, een lid van de oppositie (PDP). Deze week oordeelde de kiescommissie dat het stemmenverschil tussen de twee – met zo’n 30.000 stemmen in zijn voordeel – te klein is voor een uitslag.

Lees ook: Jonge Nigerianen zien hoop op revolutie vervliegen

Er moet nu opnieuw worden gestemd in de tientallen stembureaus waar dat zaterdag niet mogelijk was door onregelmatigheden. Dahiru kan dus nog winnen. Dat zou enorm zijn, zegt Fakhrriyyah Hashim, het gezicht van de #MeToo-beweging in Nigeria’s noorden. „Vrouwen doen meestal niet eens een gooi naar zo’n hoog ambt. Of ze halen de voorverkiezingen niet, omdat hun kandidaatschap niet als haalbaar wordt gezien.”

Dat Dahiru daar wel in slaagde, komt deels doordat ze een rijke zakenvrouw is: wie politiek wil bedrijven in Nigeria, heeft diepe zakken nodig. Maar ze maakte zich in haar deelstaat de afgelopen jaren ook geliefd met sociale programma’s, veelal gericht op vrouwen. Toch was de tegenstand groot. Het noorden van Nigeria is overwegend islamitisch en zeer conservatief. Religieuze leiders preekten openlijk tégen Dahiru, zelf een moslima.

Lees ook: Tweede verkiezingsronde in Nigeria: ‘Het tijdperk voor jongeren is aangebroken’

„Omdat vrouwen niet in gebed mogen leiden, zouden ze ook geen regering mogen leiden, vinden ze. Zo proberen ze hen buitenspel te houden, hoe machtig en rijk ze ook zijn”, zegt vredes- en veiligheidsonderzoeker Hashim. Met ruim 390.000 stemmen deed Dahiru het afgelopen weekend veel beter dan haar critici verwachtten. Een datum voor de nieuwe stemronde is er nog niet.