Column | Syrië is ook de narcostaat van een maffiafamilie geworden

Twee weken geleden schreef ik op deze plaats dat drugs de terugkeer van Syrië in de Arabische familie in de weg staan maar dat dit probleem wellicht financieel kan worden geregeld. Dat had ik toch iets te nonchalant geformuleerd, en daarom ga ik er vandaag dieper op in. De drugs, captagon om precies te zijn, vormen een Heel Belangrijk punt van zorg in verscheidene Arabische landen, Saoedi-Arabië voorop, direct gevolgd door andere Golfstaten en Jordanië. Syrië produceert namelijk niet zo’n beetje captagon, het is de narcostaat van een maffiafamilie die de regio ermee overspoelt.

Captagon is de merknaam van een amfetamineachtige synthetische drug die begin jaren zestig in West-Duitsland werd ontwikkeld en onder andere tegen depressies en adhd werd gebruikt. Het middel bleek letterlijk erger dan de kwaal – onder andere nogal verslavend – en werd in de jaren tachtig verboden. Maar aangezien het niet moeilijk te maken schijnt te zijn, namen particulieren graag fabricage en distributie over, met het Midden-Oosten als steeds belangrijker productie- en afzetgebied (Europa veel minder). Vooral als partydrug voor verveelde jeugd maar ook om strijders extra te motiveren.

De jihadisten van Islamitische Staat die in 2014 hun kalifaat in Irak en Syrië afkondigden, werden door hun leiders opgepept met captagon. Andere strijdgroepen namen het captagongebruik over, inclusief milities aan de kant van het Syrische regime. Van het een kwam het ander. Denk aan de drugsexpertise van president Assads Libanese bondgenoot Hezbollah, van oudsher bekend met de hasjteelt in de Beka’avallei. Die nam de captagonproductie erbij, maar producenten schoten ook als paddenstoelen uit de grond in Syrië. Onder protectie en met actieve deelneming van het regime, zoals u wel begrijpt als u de situatie in Syrië en het gedrag van het regime een beetje heeft gevolgd. En met enorm succes.

Als u captagon intercept googelt vindt u de ene spectaculaire onderschepping van ladingen pillen na de andere. Ik noem er een paar. In december 2018 de Griekse aanhouding van een vrachtschip uit de Syrische havenstad Latakia met bestemming het oosten van Libië met 3 miljoen captagonpillen – de beste kwaliteit pil kost 25 dollar – en nog wat andere drugs aan boord. Juli 2020, Salerno, voorzover mij bekend de grootste vondst ooit: 84 miljoen pillen alweer uit Latakia. De Saoedische autoriteiten vonden in september 2022 47 miljoen pillen in een pakhuis in Riad, verborgen in een lading meel. Meest recent, eerder deze maand, 12 miljoen pillen in Bagdad.

Maar een gigantische hoeveelheid pillen bereikt de bestemming kennelijk wél. De Washingtonse denktank Newlines Institute schatte vorig jaar de totale waarde van de Syrische drugsexport in 2021 op 5,7 miljard dollar, ongeveer vijf keer zoveel als de legitieme export (1,1 miljard). Maar ik zie ook schattingen van tientallen miljarden.

Is de drugshandel het onbedoelde gevolg van de zeer zware Amerikaanse en Europese sancties die zijn bedoeld om Assad te dwingen tot beëindiging van zijn schrikbewind en die de Syrische economie smoren? In elk geval helpt de captagonproductie zijn regime te overleven. Arabische landen eisen nu maatregelen om die aan banden te leggen in ruil voor terugkeer in de Arabische familie. Amerika en de EU hebben zojuist sancties tegen betrokkenen (onder wie vier neven van Assad!) afgekondigd. Wat denkt u, gaat Assad zijn lucratiefste bron van dollars opgeven?