Celstraf voor Bannon verhoogt de druk op Trump

En weer moet een naaste medewerker van Donald Trump de gevangenis in. Na zijn advocaat, zijn campagneleider en zijn nationale veiligheidsadviseur kijkt nu ook Trumps voormalige strateeg Steve Bannon tegen een celstraf aan. Vrijdag veroordeelde een rechter in Washington Bannon tot vier maanden cel en een boete wegens minachting van het Congres: hij weigerde gehoor te geven aan een oproep om te komen getuigen voor de commissie van het Huis van Afgevaardigden die de gebeurtenissen onderzoekt rond de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 door aanhangers van Trump.

De reden voor en het tijdstip van zijn veroordeling zijn pikant. Oud-president Trump kreeg dezelfde dag ook een oproep van de Congrescommissie. In de dagvaarding („Dear President Trump”) schrijft de commissie dat ze „overweldigend bewijs” heeft dat Trump „een uit verschillende delen bestaande poging om de presidentsverkiezingen van 2020 ongedaan te maken, persoonlijk op touw heeft gezet en overzien”. Hij dient vóór 4 november relevante documenten aan de commissie over te dragen en „rond 14 november” in persoon te komen getuigen. Dit speelt zich daarmee allemaal af rond de Congresverkiezingen van 8 november. Trumps advocaten hebben laten weten de dagvaarding te zullen bestuderen. De vervolging en veroordeling van Bannon vergroten de druk op Trump.

Morgen staan we op het punt van aanvallen

Steve Bannon op 5 januari 2021

Bannon was hoofdredacteur van de uiterst rechtse nieuwsorganisatie Breitbart toen hij in 2016 overstapte naar het campagneteam van Trump. Als een apostel van de leugen beleed hij dat de pers de vijand van Trump was en dat die het best bestreden kon worden door „flooding the zone with shit”, het veld vol te storten met kletskoek. Als tegenover elk serieus nieuwsitem een heleboel kletskoekverhalen worden verspreid, weet niemand nog zeker wat te geloven.

Het adagium heeft in het (sociale) medialandschap van de VS bijzonder doeltreffend gewerkt. Zo’n twee derde van de Republikeinse kiezers gelooft dat Joe Biden de verkiezingen door fraude heeft gewonnen, een leugen die Trump blijft verspreiden in weerwil van de bezwaren van zijn adviseurs en de verwerping ervan in zo’n zestig rechtszaken.

Zakelijke avonturen

Bannon, die in 2017 door Trump uit het Witte Huis werd gezet nadat hij vrijuit en kritisch over de president bleek te hebben gesproken met journalist Michael Wolff, heeft actief meegewerkt aan de verspreiding van de verkiezingsleugens. „Ik geloof niet in samenzweringen, maar ik geloof ook niet in toeval”, is een zin die Bannon heeft ingelijst. Na zijn ontslag ging hij enkele zakelijke avonturen aan. Zo zamelde hij geld in om delen van de door Trump gewenste grensmuur te bouwen. Vorige maand klaagde het openbaar ministerie in New York hem aan, omdat hij daarbij zou hebben gefraudeerd. Het geld van de investeerders zouden Bannon en zijn zakenpartners deels in eigen zak hebben gestoken. In 2020 gaven zijn zakenpartners dit toe, in een federale strafzaak. Trump verleende Bannon nog als president gratie, maar dat beschermt hem niet tegen strafvervolging door staten.

Sinds 2020 presenteert hij een podcast die War Room heet. Oorspronkelijk was die aan Covid-19 gewijd, en verkocht hij online vitamines als ‘beschermingspakket’ tegen het virus. Twitter sloot zijn account voorgoed toen Bannon in zijn podcast hardop fantaseerde over het moment waarop hij de hoofden van viroloog en medisch adviseur Anthony Fauci en FBI-directeur Christopher Wray op een staak naast het Witte Huis kon zetten om onwillige ambtenaren af te schrikken.

‘Onrechtmatig regime’

Het past bij de stijl van Bannon, die nadrukkelijk onbehouwen is, en bij zijn retoriek waarin geweld vaak een rol speelt. Dat hij weigert zich te verantwoorden voor zijn rol in de gebeurtenissen die leidden tot de bestorming van het Capitool, presenteert hij ook als een gevecht. Dat kan de reden zijn dat hij liever de gevangenis ingaat dan zich te laten verhoren en zich te beroepen op zijn zwijgrecht, zoals enkele belangrijke naaste medewerkers van Trump intussen hebben gedaan. Zo kan hij zijn aanhang, die zich uitstrekt tot extreemrechtse milities, tonen dat hij niet buigt voor wat hij een „onrechtmatig regime” noemt.

Nadat het vonnis was gewezen, en hij door de rechter op vrije voeten was gesteld in afwachting van de beroepszaak, gaf Bannon vrijdag voor de rechtbank een korte verklaring. Hij wees erop dat hij aan eerdere onderzoeken naar zijn samenwerking met Trump wel voluit heeft meegewerkt, bijvoorbeeld aan dat van de speciaal aanklager die onderzocht in hoeverre Trump had samengewerkt met Rusland in de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2016. Trump weigerde toen te getuigen en volstond met het beantwoorden van schriftelijke vragen.

Het belangrijke verschil met dat onderzoek en dit, is dat Bannon in de aanloop naar 6 januari een actieve rol heeft gespeeld. „Het komt nu allemaal samen”, zei hij in zijn podcast van 5 januari 2021. „En morgen staan we op het punt van aanvallen. Ik kan alleen maar zeggen: riemen vast. Jullie hebben dit mogelijk gemaakt, morgen is de finale.”

Lees ook: Trump komt juridisch steeds meer onder vuur te liggen. Hoe kwetsbaar is hij?