Charles is koning van een zwalkend land

Een groot evenement met gepolijst pracht en praal neerzetten, dat kunnen de Britten wel. De kroning van de oudste monarch uit de Britse geschiedenis was in Londen tot in de puntjes georganiseerd. Het moest een spektakel worden, het werd een spektakel. Een ceremonie vol met verwijzingen naar de duizend jaar van koninklijke en religieuze historie. Met moderne elementen, zoals een gospelband en muziek van Andrew Lloyd Webber.

Het Verenigd Koninkrijk kroonde zaterdag een koning die het al zo lang kende. De 74-jarige Charles oogde wat nerveus in het eerste deel in de Westminster Abbey. Pas toen hij de kroon op zijn hoofd kreeg en zijn zoon William hem op de wang kuste, ontspande hij en leek hij positief naar de toekomst te kijken.

Voor een leider zonder kiezers, want dat is een koning uiteindelijk, is een kroning een belangrijk moment om zijn mandaat veilig te stellen en zijn relevantie te bewijzen. Hoe vol stromen de straten, hoeveel mensen stemmen hun televisie af op de ceremonie, leeft de monarchie nog?

Publiek wacht tussen Buckingham Palace en Westminster Abbey op de koets met koning Charles en koningin Camilla.

Foto Carlos Jasso/AFP

De kroning van Charles III, deze zaterdag, kon op wereldwijde aandacht rekenen. Dat stond al van tevoren vast. Niets ging merkbaar fout. Het was een sprookje, zwijmelden koningshuisliefhebbers.

En toch was in het Verenigd Koninkrijk van feestvreugde niet altijd veel te merken, alsof de sombere blik waarmee Charles de kroon op zijn hoofd aannam afstraalde op het Britse volk. Want het was een sombere dag. In Engeland regende het uren achtereen. De mensen bleven binnen, de grote schermen die waren opgesteld in steden werden maar matig bezocht. Pas zondag brak de zon door in dit kroningsweekend en kon er tijdens straatfeesten door het hele land worden gedanst en gedronken.

Voor Charles valt te hopen dat met name jongeren enthousiaster zijn geraakt dit weekend. In het Verenigd Koninkrijk staat de steun voor de monarchie onder druk, vooral onder jongeren. Een meerderheid van 62 procent wil de monarchie behouden, maar bij jongeren ligt dit getal veel lager, op 36 procent.

Optimistisch en spectaculair

De Britse media pakten groots uit met een urenlange live-uitzending. De BBC, eerder bekritiseerd vanwege een te positieve toon bij de verslaggeving over de koninklijke familie, trok 20 miljoen kijkers met fraaie beelden en informatief commentaar. De zondagskranten kwamen met bewaaredities vol paginagrote foto’s en verslagen, op elk detail ingezoomd. „Zoveel ongelooflijke bezienswaardigheden. Groot-Brittannië op zijn meest optimistisch en spectaculair”, schreef The Daily Mail. Op de voorpagina had de krant een foto van Charles en Camilla die elkaar aankijken tijdens de balkonscène, met de kop: De blik die zegt: ‘Schat, het was een triomf’.

Ik zag een spektakel dat aanvoelde als een overblijfsel uit een vergeten tijd

Sam McBride The Belfast Telegraph

The Sunday Times prees de koning omdat hij de traditionele elementen intact hield maar ook liet zien een 21ste-eeuwse koning te zijn. „Iedereen die naar de kroning van Charles keek, zou een monarch en een land hebben gezien dat traditie hoog in het vaandel heeft staan, maar vooruitgaat. Een vorst die grote ellende heeft gekend maar in staat is tot vreugde. Een vorst die bereid is te wachten op het grote moment, maar het ook graag wil grijpen als het zover is. Een monarchie die zich aanpast zodat ze kan blijven bestaan.” Dat alleen prins Harry erbij was, en niet Meghan en hun kinderen, toonde volgens The Times aan dat Charles ook privé nog wel wat te doen heeft.

De Diamond Jubilee State Coach met koning Charles en koningin Camilla.

Foto Piroschka van de Wouw/AP

The Guardian schreef zelfs een klassieke recensie en gaf vier van de vijf sterren. Het was „een waardige gelegenheid en een herinnering dat we als natie oneindig veel beter lijken te zijn in het organiseren van openbare spektakels dan in het regeren van het land”. Het grappigste vond de recensent de aankomst van de Conservatieve ex-premiers. „Het bleek de langste processie van de dag te zijn.”

Lees een reportage Het ideale dorp van koning Charles viert zijn kroning ingetogen

De show was dus goed gelukt, aldus Britse media, ondanks het sombere weer. De grote vraag is: kan Charles meer zijn dan de hoofdrolspeler in een geslaagd toneelstuk. Auteur Hilary Mantel beschreef eens hoe ze Charles zag op een literaire prijsuitreiking. Eerst is daar de koning, dan nog kroonprins, in al zijn glorie. Het is een indrukwekkend beeld. Dan ziet ze uit haar ooghoeken de kamer naast de zaal waarin de koning zich bevindt, vol opgestapelde stoelen, en ze ziet de façade, het beeld achter de schermen dat ook de koning niet kan ontgaan.

Zo moet het altijd zijn als je Charles bent, schrijft Mantel. „Je ziet dat je leven een voorstelling is, je omgeving van bordkarton, de verf afgebladderd, het tapijt versleten en als je blijft hangen zie je de toewijding van de gezichten van je onderdanen vervagen, en dan de ruggen waarmee ze zich afwenden als ze hun kraag omhoog doen, hun jassen dichtritsen en weglopen, het echte leven in.”

Demonstranten niet in beeld

Op de dag van de kroning oogde de façade even volmaakt. De republikeinse demonstranten op Trafalgar Square zijn achter een geïmproviseerde perstoren weggedirigeerd en de BBC brengt hun borden en spandoeken niet in beeld. Dat geldt ook voor de weggeregende mensenmassa die in Hyde Park tussen de paraplu’s op grote schermen iets probeert op te vangen van de ceremonie: de standplaatsen langs de route zijn al vroeg afgesloten door de politie. Uiteindelijk arresteerde de politie 52 actievoerders. Critici vinden dat de democratie zich hiermee niet van zijn beste kant liet zien.

Republikeinse demonstranten op Trafalgar Square.

Foto Susannah Ireland/AFP

Maar de façade is eindig. Na het weekend moet het Verenigd Koninkrijk verder. Het is een land dat nu bijna twee keer zoveel voedselbanken als McDonald’s-restaurants telt. Charles wordt koning van een zwalkend land, met groeiende armoede en kwakkelende economie. Politiek commentator Sam McBride van The Belfast Telegraph, zag een spektakel dat „aanvoelde als een overblijfsel uit een vergeten tijd”. Het zal veel Britten even gerustgesteld hebben „na de jaren waarin ze uit hun evenwicht zijn gebracht door politieke onrust en nationale neergang”.

Met de koets, de paarden, de trompetten, met het ceremonieel en de kroon en het zwaard, had de kroning inderdaad veel weg van een sprookje. Maar lang niet alle sprookjes eindigen vrolijk.