Vrees groeit binnen Joodse gemeenschap voor antisemitisme en geweld

Er komen meldingen van vandalisme binnen. Mezoeza’s (gebedsrolletjes) die van deurposten zijn getrapt, bijvoorbeeld. Of Israëlische vlaggen die van huizen worden gerukt. En sinds de terreuraanslagen van Hamas afgelopen zaterdag een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten ontketenden, krijgt het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) ook meldingen van antisemitisme op scholen, zoals over kinderen die nageroepen worden met „vuile Jood”.

„Er leeft heel veel angst, angst voor wat komen gaat. Voor demonstraties op straat, voor het welzijn van kinderen op school”, vertelt CIDI-directeur Naomi Mestrum. Het conflict tussen Israël en de Palestijnen noemt ze „het meest binnenlandse buitenlandconflict”. Mestrum: „Traditioneel vinden mensen het heel moeilijk om Joden, die al eeuwenlang in Nederland leven, los te zien van Israël.”

Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding Eddo Verdoner wijst er op dat het oplaaien van het conflict tussen Israël en de Palestijnen in het verleden tot een stijging leidde van het aantal antisemitische incidenten in Nederland en Europa. „Wij krijgen signalen dat nu hetzelfde gebeurt, bijvoorbeeld met kinderen die op school en in app-groepen worden uitgescholden. Dat baart mij zeer zorgen.”

Verdoner vindt dat Nederland zeer alert moet zijn op heropleving van oude antisemitische stereotypen en moet waken dat het conflict niet hierheen gehaald wordt. Een opmerking van tv-coryfee Johan Derksen dat „de Joden er ook wel een beetje om gevraagd hebben”, helpt dan niet. „Zo breng je antisemitisme het maatschappelijke debat in.”

Beeld van de manifestatie Samen voor Israël. Foto Nick den Engelsman

Drie gesloten Joodse scholen

Donderdagmiddag maakten drie Joodse scholen in Amsterdam en Amstelveen bekend vrijdag de deuren uit voorzorg gesloten te houden, met het oog op de veiligheid van kinderen en het personeel. In een brief aan ouders schrijft het bestuur van de Stichting Joodse Scholengemeenschap dat scholen niet worden gesloten omdat die onveilig zijn, „maar omdat we erkennen dat het gevoel van veiligheid net zo belangrijk is”. Ook schrijft het bestuur dat om extra, zichtbare inzet van de marechaussee is gevraagd voor de scholen maar dat die nog niet is toegezegd.

Demissionair premier Mark Rutte zei eerder deze week dat het kabinet „zeer alert” is op de veiligheid van de Joodse gemeenschap in Nederland. Een woordvoerder van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid stelt eveneens alert te zijn en in contact te staan met gemeenten. „Waar nodig nemen we extra veiligheidsmaatregelen.” Wat die behelzen wil de NCTV niet toelichten.

Lees ook dit artikel: Vlag uithangen voor Israël niet meer vanzelfsprekend

„Het is moeilijk om te beoordelen of er genoeg gebeurt, maar wij vertrouwen erop dat dit zo is. Wij hebben gesproken met de minister-president en burgemeesters van grote steden en zij verzekeren ons dat ze het goed in de gaten houden”, zegt vicevoorzitter Hans Weijel van het Centraal Joods Overleg. Hij verwijst naar een oproep van Hamas aan Palestijnen en moslims wereldwijd. „Hierin wordt letterlijk opgeroepen om overal Joden te doden. Het behoeft geen toelichting dat mensen bang worden na zo’n oproep. Er is een gevoel van onveiligheid en een feitelijke onveiligheid. Dat laatste kan ik niet beoordelen, maar het gevoel van onveiligheid in Nederland staat aan. Mensen zijn bang.”

Ingewijden vertellen dat, naast de maatregelen die door de overheid genomen worden, de beveiliging door de Stichting Bij Leven en Welzijn is opgeschaald. Deze door de Joodse gemeenschap betaalde stichting is opgericht na de aanslagen op Israëlische atleten tijdens de Olympische Spelen in München in 1972 en beveiligt met vrijwilligers synagogen, Joodse scholen en andere Joodse instellingen. De marechaussee speelt bij die beveiliging een belangrijke rol. Na zaterdag zou de beveiliging door de stichting, in samenspraak met politie en veiligheidsdiensten, drastisch zijn verhoogd.

Israëlische vlaggen en bloemen op de Dam. Foto Nick den Engelsman

Demonstratieroute verlegd

Intussen neemt het aantal demonstraties en manifestaties toe en toonden mensen in verschillende steden in Nederland hun solidariteit met Israël of Palestina. Afgelopen weekend werd bij een kleine pro-Palestina-demonstratie in Groningen een tegendemonstrant tegen de grond gewerkt, meldde RTV Noord. De Samen voor Israël-manifestatie op de Dam, donderdag, verliep zonder incidenten.

Voor zondag staat een Samen voor Palestina-mars in Amsterdam op het programma. Het plan voor de demonstratie werd eerder fel bekritiseerd omdat die zou eindigen op het Jonas Daniël Meijerplein, het centrum van de oude Joodse buurt. Die route was niet bedoeld om te krenken, zegt Dorien Ballout van BDS Nederland, dat betrokken is bij de organisatie. „Wij hadden daar helemaal niet over nagedacht en kozen een logische route langs het stadhuis waar die Israëlische vlag hing.” Het nieuwe eindpunt voor de demonstratie is het Westerpark.

Ballout zegt dat zij en haar organisatie sinds de oorlog niet feller aangepakt worden. „Het is niet anders dan anders. Wij krijgen altijd veel commentaar.”

Correctie (13 oktober 2023): in een eerdere versie stond dat RTV Oost berichtte over een schermutseling bij een pro-Palestina-demonstratie in Groningen. Dat is gecorrigeerd naar RTV Noord.