Voor de halve finale tegen Feyenoord staat Ajax op een riskant punt – een nieuwe mislukte transferzomer wil iedereen voorkomen

Hij benadrukte het in zijn sollicitatiegesprek, en nu doet Pier Eringa dat nog eens. „Wat op dit moment bij Ajax heel kwetsbaar is, is dat de voetbalas zo dun is in bestuurlijke zin”, zegt de Friese bestuurder, vanachter een witte katheder met clublogo.

Hij houdt van het podium, en dat krijgt hij, deze dinsdagochtend half maart. In een zaaltje van de Johan Cruijff Arena houdt de beursgenoteerde club een buitengewone aandeelhoudersvergadering voor de benoeming van Eringa tot president-commissaris. Hij is de opvolger van Leen Meijaard, die met een grote bos bloemen wordt bedankt voor zijn inzet.

Eringa, oud-topman van spoorbeheerder ProRail, heeft haast. Hij wil „stevigheid en duidelijkheid” over de trainer, de technisch directeur en de voetbalcommissaris. „Ik denk dat we er heel snel voor moeten zorgen dat we, samen met de directie, die as op orde krijgen.” De rvc zoekt „als de sodemieter” een nieuwe voetbalcommissaris, belooft hij. En de directie onder leiding van Edwin van der Sar krijgt de opdracht om „als het kan, nog een tandje erbij” te doen.

Dat tandje erbij is nodig, nu Ajax op een vergelijkbaar, riskant punt staat als een jaar geleden. In het voorjaar van 2022 werd na het plotselinge vertrek van Marc Overmars geen nieuwe directeur voetbalzaken gevonden, waarna de clubleiding de regie op het transferbeleid verloor. Een zaakwaarnemer werd – ongebruikelijk – ingehuurd als adviseur voor het transferbeleid, spelers werden gekocht zonder uitgebreide scoutingrapporten.

Lees ook: een reconstructie over het Ajax-beleid na het vertrek van Overmars. De club kwam in een permanente staat van crisismanagement

Van die turbulente transferzomer voelt de club, uitgeschakeld in Europa en gedeeld tweede in de Eredivisie, nog altijd de gevolgen. De landstitel lijkt uit zicht. Een beetje glans kan het seizoen nog krijgen met de KNVB-beker, waarin woensdagavond Feyenoord wacht in de halve finale.

Zorgwekkender dan de tegenvallende sportieve prestaties is dat Ajax bestuurlijk nog altijd dolende is. Binnen twee maanden moest er duidelijkheid zijn over een nieuwe directeur voetbalzaken, zei algemeen directeur Van der Sar begin februari in praatprogramma Rondo. Wensdenken, blijkt achteraf. Twee maanden verder is er nog niemand benoemd. Topkandidaat Julian Ward is afgehaakt, schreef De Telegraaf vrijdag.

Zelfs over wíe er precies verantwoordelijk is voor de zoektocht naar een nieuwe directeur voetbalzaken, verschillen de meningen in de top van Ajax. „An sich is dat een taak van de rvc, die stelt de directie aan”, zei Van der Sar bij Rondo.

„Dit is een klus voor de directie”, zei Eringa eind maart in talkshow Op1. In het reglement van de raad van commissarissen staat overigens dat „de selectie van mogelijke nieuwe leden van de directie” wordt „voorbereid en gecoördineerd” door de rvc.

Technisch directeur ‘nieuwe stijl’

Toch valt er in alle bestuurlijke chaos wel iets van een patroon te ontwaren, in ieder geval als het gaat om waar Ajax naar op zoek is. Nu Ward heeft afgezegd geldt de vijftigjarige Duitser Sven Mislintat als belangrijkste kandidaat om Overmars op te volgen. Deze twee namen verraden dat Ajax inzet op een technisch directeur ‘nieuwe stijl’.

Geen van beiden heeft een verleden als profvoetballer. Mislintat en Ward legden het fundament voor hun voetbalkennis in de collegebanken, de een als student sportwetenschappen aan de universiteit in Bochum (Mislintat) en de ander in Liverpool (Ward). Niet ervaring en intuïtie, maar data en wetenschappelijke inzichten zijn leidend voor Mislintat en Ward.

Mislintat begon in 2006 als scout bij Borussia Dortmund, op een moment dat de club nagenoeg failliet was. In de tien jaar die volgden – in 2009 werd hij gepromoveerd tot hoofdscout – maakte Mislintat naam als een van de belangrijkste verantwoordelijken voor de wederopstanding van de club, met als hoogtepunt het bereiken van de Champions League-finale in 2013.

Met behulp van data-analysesoftware die hij met een paar zakenpartners had ontwikkeld, ontdekte Mislintat toekomstige sterren als Robert Lewandowski en Ousmane Dembélé. Het leverde de scout in 2017 een transfer op naar Arsenal, maar zijn korte verblijf in Londen werd geen succes. Datzelfde kan worden gezegd van de 3,5 jaar die Mislintat vervolgens technisch directeur was bij VfB Stuttgart.

Mocht hij tekenen bij Ajax, dan betekent dat in meerdere opzichten een stijlbreuk voor Ajax, dat op deze positie van oudsher kiest voor mensen met een verleden bij de club, liefst als voetballer. Overmars, met bijna tweehonderd wedstrijden in het eerste van Ajax, was een exponent van die traditie. Hij wordt binnen de club gezien als de grondlegger van de internationale successen van de voorbije jaren en geroemd om zijn netwerk, neus voor talent en kwaliteiten als dealmaker.

Maar Overmars was óók ongrijpbaar en solistisch: hij deed niet of nauwelijks aan verslaglegging. Hij was, bovenal, geen manager, ondanks het feit dat hij de leiding had over 225 medewerkers verdeeld over een waaier van technische afdelingen (zoals scouting, medisch, data-analyse). Onder Overmars ontbrak het aan samenhang in de organisatie, was een veelgehoorde kritiek binnen de club.

Om de organisatie te professionaliseren en de portefeuille van technisch directeur te verlichten creëerde Ajax vorig jaar een nieuwe directiefunctie, de chief sports officer, inmiddels ingevuld door Maurits Hendriks (voormalig NOC-NSF). Voor de positie van technisch directeur ging de club op zoek naar een transferspecialist die makkelijk communiceert, leiding kan geven én een internationaal netwerk heeft. Een profiel waar weinig kandidaten in passen, zo bleek.

Algemeen directeur Edwin van der Sar moet de organisatie bij Ajax snel op orde krijgen, vindt de rvc Foto Maurice van Steen/ANP

Moeilijke keuzes

Een nieuwe directeur zal op korte termijn moeilijke besluiten moeten nemen. Wie wordt de trainer in het nieuwe seizoen? Wie gaan het hart van de ploeg vormen? Blijft aanvoerder Dusan Tadic (34) de bepalende speler? Hoe te handelen bij een vertrek van sleutelspelers als Mohammed Kudus en Edson Alvarez? Wat te doen met langlopende en duurbetaalde contracten van ondermaats presterende spelers als Owen Wijndal (2027), Jorge Sánchez (2026) en Brian Brobbey (2027)? Hoe verhoudt het hoge spelersbudget (74 miljoen vorig seizoen) zich tot het mogelijk mislopen van de Champions League?

Ook de technische organisatie waar de directeur leiding aan moet geven, is omgeven met vraagtekens. Het ondersteuningsteam waar Overmars op vertrouwde, is inmiddels uit elkaar gevallen. Technisch manager Gerry Hamstra vertrok maandag. Henk Veldmate is sinds kort hoofdscout af en lijkt ook op weg naar de uitgang, Klaas Jan Huntelaar (technisch manager in opleiding) is nu verantwoordelijk voor deze afdeling.

In de voorbereidende persconferentie op de halve finale tegen Feyenoord liet interim-coach John Heitinga weten dat hij ook behoefte heeft aan helderheid. „Maak een keuze”, zei hij, onder meer over zijn eigen aanblijven. „Een goede of een foute, maar maak er één.” Het liefst blijft hij hoofdtrainer, maar dan wil hij wel zijn eigen groep spelers en technische staf samenstellen. Heitinga: „Je voelt de onrust wel. Het wordt tijd dat er duidelijkheid komt voor iedereen. Dat is denk ik het belangrijkste.”