Voor altijd Chandler Bing in ‘Friends’, de koning van de droge humor en sarcastische oneliners

De rol van Chandler in de sitcom Friends paste Matthew Perry als een handschoen. Met een uitgestreken gezicht bracht Chandler zijn sarcastische wisecracks en gaf zo droogkomisch commentaar op de problemen van de andere vijf vrienden, die daardoor altijd wat dommer en hysterischer leken dan hij.

Matthew Perry – die zaterdag op 54-jarige leeftijd dood werd gevonden in zijn bubbelbad in Los Angeles – was begin jaren negentig de jongste in de zeskoppige cast van Friends. Perry was pas 24 jaar, maar had de meeste ervaring van het ensemble; hij speelde al vanaf zijn vijftiende in series en films. Perry’s gedempt snerende toon en de wereldwijze, vermoeide uitdrukking op zijn gezicht waren precies wat zijn personage nodig had. In zekere zin was hij het hart van de populaire serie over zes samenwonende singles in New York. Zijn oneliners gaven aards tegenwicht aan de neiging tot sentimentaliteit. Ze zorgden ervoor dat de serie luchtig en scherp bleef, en humor altijd prevaleerde.

Matthews bracht zijn wisecracks altijd met perfecte timing en met een opvallend, eigen ritme. Hij legde de nadruk op bepaalde woorden en liet de rest juist nonchalant eruit vloeien. Als enige acteur schreef hij ook mee aan zijn eigen dialogen. Chandler is sarcastisch, maar hij is ook de beminnelijkste en de meest volwassene van de drie jonge mannen in de serie. Hij heeft een ontroerende grote-broer-achtige vriendschap met de kinderlijke womanizer Joey. Zijn latere relatie met vriendin Monica is de meest serieuze lijn in de sitcom.

De hele cast van Friends in Londen in 1998.

Friends was in 1994 meteen een enorm succes voor de Amerikaanse tv-zender NBC, met op zijn pieken ruim vijftig miljoen live kijkers. De seriemakers wilden een echte ensemble-serie waarin geen van de personages eruit zou springen. De acteurs vormden een hechte band, werden ook buiten de set beste vrienden, en ze onderhandelden samen over hun salaris. In het laatste seizoen kregen ze ieder één miljoen dollar per aflevering.

Friends, dat al snel de rest van de wereld overging, had volgens onderzoekers niet alleen invloed op vele conflictloze rondhang-sitcoms die erna kwamen, maar ook op bijvoorbeeld de bloeiende koffiehuiscultuur. Volgens sociologen toonde de sitcom een nieuwe manier van samenleven in grote steden: niet meer rondom familie, maar rondom een zelf uitgekozen cirkel van samenwonende vrienden.

De sitcom liep van 1994 tot 2004, maar werd daarna eindeloos herhaald. Sinds Friends in 2015 op streamingdienst Netflix kwam, vond het een nieuw en groot publiek. De jonge generatie haalde wel haar wenkbrauwen op over de homofobie en het gebrek aan diversiteit in de serie. Ook Chandler kwam onder vuur te liggen. Zijn sarcastische humor werd nu bitter en gemeen genoemd, de omgang met zijn eerste vriendin respectloos. Maar ondanks de verouderde truien en mores herkenden miljoenen nieuwe fans zich nog steeds in de worstelingen met liefde en vriendschap van jonge singles. Bijzonder was niet dat Friends slijtplekken vertoonde, bijzonder was dat een sitcom uit de jaren negentig überhaupt overeind bleef.

Na tien jaar Friends was Perry te zien in vele bijrollen, bijvoorbeeld in de series The West Wing, Ally McBeal, The Good Wife en de revival van The Odd Coupe. Hij deed zelfs enkele toneelrollen. Maar alles wat hij deed bleef klein bier vergeleken bij Friends.

Matthew Perry in november 2022 in West Hollywood.

Verslaving

Matthew Perry (Williamstown, 1969) groeide op in Canada – zijn moeder was journalist en later woordvoerder van premier Pierre Trudeau. Diens zoon en huidige premier Justin Trudeau was een schoolvriendje van Perry. Zijn vader is acteur, zijn stiefvader een Canadese tv-journalist. Perry blonk uit in tennis, en ging op zijn vijftiende in Los Angeles bij zijn vader wonen om acteur te worden. Hij speelde sindsdien in zo’n vierentwintig, hier veelal onbekende series en tv-films als Boys Will be Boys, Sydney, Home Free. Zijn filmdebuut maakte hij in 1989 naast River Phoenix in de highschoolfilm A Night in the Life of Jimmy Reardon.

Hij had allang dood moeten zijn, zei Perry vorig jaar in zijn memoires Friends, lovers and the Big Terrible Thing. Hierin beschrijft hij zijn lange gevecht tegen een verslaving aan drugs en alcohol. Van drie seizoenen Friends kon hij zich niets meer herinneren, zei hij. Drinken deed hij sinds zijn veertiende. Hij raakte verslaafd aan de pijnstiller Vicodin sinds een ski-ongeluk in 1997. Ook slikte hij speed en methadon.

De verslaving bracht hem in vele afkickklinieken en ziekenhuizen. In 2018 was hij bijna dood door een maagperforatie en een gescheurde dikke darm veroorzaakt door excessief drugsgebruik. Hij onderging veertien maagoperaties, lag twee weken in coma, liep negen maanden met een stoma. Om anderen te helpen met hun verslaving opende hij een eigen afkickkliniek in Malibu. Bij de presentatie van het boek, en bij de Friends-reünie van 2021, zei hij dat hij clean was.

Het plotse en enorme succes van Friends droegen bij aan zijn verslaving, zei hij. De roem en de druk om te presteren waren hem vaak te veel. Op de set stierf hij van ellende als het publiek niet om een grap lachte, zei hij bij de reünie. In New York Times zei hij vorig jaar: „Ik wilde beroemd worden. De stoom kwam uit mijn oren, zo graag wilde ik beroemd worden. Ik wilde aandacht, geld, en de beste tafel in het restaurant. Ik wist nog niet wat de prijs zou zijn.”