Voetbalboycot komt als een boemerang terug in Indonesië

Miljoenen Indonesische voetballiefhebbers keken ernaar uit. Een wereldkampioenschap op eigen bodem. Vanaf 20 mei zouden de beste jeugdvoetballers van de wereld in Indonesië strijden om de wereldtitel voor spelers onder 20 jaar. Maar donderdag ontnam de FIFA Indonesië het toernooi na protesten tegen deelname van het Israëlische team.

Het nieuws kwam hard aan in Indonesië. „U heeft onze dromen kapot gemaakt”, schreef de 18-jarige voetballer Hokky Caraka op het Instagramaccount van politicus Ganjar Pranowo. „Uw toekomst zit wel snor, dat weten we, maar heeft u ook aan ons gedacht? Wij keken uit naar een mooie carrière, maar u heeft die kans weggenomen.”

Lees ook over de stadionramp in Malang in 2022: Het drama op Java is een van de ernstigste stadionrampen in de moderne geschiedenis

Hoewel Indonesië sinds 1938, toen het nog Nederlands-Indië was, zich niet meer heeft gekwalificeerd voor een WK is voetbal de meest populaire sport van het land. Miljoenen Indonesiërs geven ziel en zaligheid voor hun club. Elke wijk heeft een veldje waar liefhebbers dagelijks een balletje trappen. Maar het zit de fans niet mee. Na de stadionramp vorig jaar in Malang, waarbij 135 mensen omkwamen, stond de zo gewenste komst van het jeugd-WK al ter discussie. Want de tragedie werd mede veroorzaakt door slechte organisatie en wangedrag van politie. Toeschouwers, onder wie veertig kinderen, kwamen in de verdrukking toen ze wilden vluchten nadat de politie traangas op de tribunes had afgevuurd.

Inmenging

In 2018 werd Indonesië door de FIFA gediskwalificeerd vanwege politieke inmenging van de regering in de voetbalbond. En nu heeft het land door politiek opportunisme en een interne machtsstrijd haar politieke aanzien en positie als internationaal voetballand opnieuw te grabbel gegooid.

Begin maart waren in Jakarta de eerste anti-Israël-protesten. Indonesië heeft 270 miljoen inwoners, van wie zo’n 90 procent moslim. Hoewel slechts een klein deel van de bevolking een orthodoxe variant van de islam aanhangt, neemt de invloed van radicale islamitische groeperingen toe. Honderden demonstranten, opgetrommeld door radicale moslimgroepen, zwaaiden met de Palestijnse vlag en eisten dat het Israëlische voetbalteam zou worden geweigerd.

Lees ook: Halal-matchmaking beschermt moslimjongeren in Indonesië tegen voorhuwelijkse verleiding

Ook op het hindoeïstische Bali zouden wedstrijden worden gespeeld. Tot ieders verrassing, en ontsteltenis, verzocht Wayan Koster, de gouverneur van Bali, de Indonesische minister van Sport opeens om het Israëlische team toegang tot het eiland te verbieden. Niet lang daarna volgde partijgenoot en presidentskandidaat Ganjar Pranowo met de oproep om Israël te verbannen van het jeugd-WK. Beide politici zijn lid van de Democratische Partij van Strijd (PDI-P) en partijgenoot van de huidige president Joko Widodo, ook wel Jokowi genoemd.

Geen diplomatieke banden

Verwarring en speculaties alom. Waarom stelden juist deze politici zich achter de eis van de radicaal islamitische demonstranten? De PDI-P is geen orthodox-islamitische partij, maar wordt gezien als gematigd progressief. De partij is ideologisch verwant aan de grondlegger van huidig Indonesië, Soekarno, de vader van partijleider Megawati Soekarnoputri. Soekarno, Indonesië’s eerste president, speelde op het politieke wereldtoneel een belangrijke rol in het na-oorlogse dekolonisatieproces. Als fel tegenstander van westers imperialisme sprak hij zich al in de vroege jaren na de Tweede Wereldoorlog uit tegen de Israëlische bezetting van Palestijnse gebieden. Tot op de dag van vandaag heeft Indonesië geen diplomatieke banden met Israël.

De PDI-P-politici baseerden zich dan ook niet op een religieus maar op een politiek argument, zo legde PDI-P-prominent Hasti Kristiyanto uit in een talkshow van zender CNN Indonesia. Hij riep Indonesiërs op om steun uit te spreken voor Koster en Ganjar „omdat ze ideologisch en historisch bewustzijn toonden tegenover de Palestijnse zaak”. Hij laakte de FIFA. Dubbele standaard, zo stelde Hasti. „Rusland wordt toch ook uitgesloten, wegens wandaden tegen Oekraïne?”

Loyaliteitstest

Volgens politiek analisten zouden de anti-Israël-uitspraken van Koster en Pranowo een loyaliteitstest zijn van Megawati, als onderdeel van de interne machtsstrijd tussen haar en Jokowi. Naar verluidt steunt Jokowi Ganjar Pranowo in zijn kandidatuur voor de presidentsverkiezingen in 2024. Ganjar heeft nu binnen de partij zijn positie verstevigd, zo stelde de Indonesische politiek analist Bawono Kumoro, maar wel ten koste van de stem van miljoenen voetballiefhebbers.

Toen de FIFA afgelopen week de loting van de eerste wedstrijd uitstelde, was er paniek. Jokowi probeerde de situatie nog te redden en stelde een tussenpositie voor. „Ik garandeer dat Israëls deelname niets afdoet aan onze steun voor de Palestijnse zaak”, zei hij in een live toespraak vanuit het regeringspaleis. „Maar sport en politiek moeten niet vermengd worden.” De Indonesische krant The Jakarta Post viel de president bij. Wat hebben de Palestijnen te winnen met een boycot van het Israëlische jeugdvoetbalteam? Zelfs de Palestijnse ambassadeur heeft er geen probleem mee, schreef de krant, die de man had gesproken.

Als laatste redmiddel stuurde Jokowi de kersverse voetbalbondvoorzitter Erick Thohir naar het FIFA-hoofdkwartier in Zwitserland. De protegé van Jokowi, die hem aanstelde als minister van Staatsbedrijven, had al nadrukkelijk de veiligheid van het Israëlische team op Indonesisch grondgebied gegarandeerd. Ook voor Thohir staan verkiezingen op het spel. Hij zou zich in 2024 verkiesbaar willen stellen als Ganjars vice-president.

Teleurgestelde fans

Maar de interventie mocht niet baten. Indonesië kampt nu met gebroken spelers, teleurgestelde fans en een flinke deuk in politiek aanzien. Ook is het verlies van het kampioenschap een financiële strop. De Indonesische voetbalanalist Akmal Marhali dreigde woensdag met een rechtszaak tegen alle verantwoordelijken. „Ze moeten het Indonesische volk om vergeving smeken”, zei hij via zijn Instagramaccount. „Voor alle kosten die gemaakt zijn. Voor alle dromen die kapot gemaakt zijn. Voor deze pijnlijke gebeurtenis werden velen geslachtofferd voor de belangen van een kleine politieke elite.”

Er hangen Indonesië mogelijk extra straffen boven het hoofd als FIFA besluit het land te diskwalificeren voor deelname aan het WK in 2026. Wel zal FIFA Indonesië blijven bijstaan in het transformatieproces van de Indonesische voetbalbond, stelt de organisatie in een statement.

De FIFA zal een dezer dagen een nieuw gastland bekend maken. Of het Indonesische team mag meedoen is niet duidelijk. Ze mochten deelnemen aan het toernooi omdat Indonesië gastland was.