Vluchten naar en door Europa is dodelijker geworden

De route naar Europa is voor vluchtelingen dodelijker geworden. Dinsdag maakte de VN-organisatie voor migratie (IOM) bekend dat er sinds begin 2021 zeker 5.684 migranten zijn omgekomen op de vlucht naar en binnen Europa.

Zowel op vluchtroutes over de Middellandse Zee als over land is het aantal doden gestegen ten opzichte van de jaren ervoor. Zo was 2021 het dodelijkste jaar op de Middellandse Zee sinds 2016: 3.224 migranten verdronken. Volgens IOM zijn er sinds 2014 meer dan 29.000 migranten omgekomen op hun reis naar en door Europa. Van hen konden er maar 12.000 geïdentificeerd worden.

Deze aanhoudende sterfgevallen, schrijft IOM, vormen opnieuw een „grimmige herinnering dat er dringend meer legale en veilige manieren van migratie nodig zijn”. IOM roept staten in Europa en daarbuiten op om prioriteit te geven aan zoek- en reddingsacties op land en op zee en humanitaire hulp aan migranten in nood niet langer te criminaliseren.

Gat in de toegangspoort

De publicatie van deze cijfers valt samen met een bezoek van voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie aan de westelijke Balkan. Het officiële gespreksonderwerp is gas, maar vrijdag zal zij in Belgrado waarschijnlijk ook over migratie praten. Niet de doden zullen daar bovenaan de agenda staan, maar het sluiten van een gat in de toegangspoort naar Europa.

Dat gat bevindt zich in Servië, dat visa verstrekt aan inwoners van meer landen dan de EU doet. Onder meer Cubanen, Indiërs en Turken hoeven geen visum aan te vragen als ze naar Servië reizen. En vanuit Servië kun je visumvrij naar de EU reizen.

Hierdoor reisden er afgelopen jaar veel meer mensen uit veilige landen naar de EU. Zo kwamen er dit jaar bijna vier keer zo veel Turken naar Europa als in 2021: van 1.652 naar 6.186. Het aantal Indiërs verachtvoudigde, van 557 naar 4.469. En sinds 2021 kwamen er zelfs bijna tien keer zo veel Cubanen naar de EU: van 36 naar 339. Verscheidene EU-landen sloegen de afgelopen tijd alarm over het toegenomen aantal migranten via de Balkan.

Lees ook: ‘Frontex keek weg bij deportaties van migranten door Griekse kustwacht’

Inmiddels heeft Servië al twee landen van de visumvrije lijst gehaald: Tunesiërs en Burundiërs kunnen voortaan niet meer via de Servië-route naar de EU komen. Volgens de Europese nieuwswebsite EUobserver zouden de Serviërs van Brussel te horen hebben gekregen dat ze zelf niet meer visumvrij naar de EU zouden mogen reizen als ze hun visumbeleid niet zouden aanpassen. Eurocommissaris Ylva Johansson (Migratie) deed een beroep op Servië om in elk geval ook Indiërs en Cubanen een visumplicht op te leggen. Russen en Wit-Russen hebben evenmin een visum nodig om naar Servië te reizen.

Drones

Er is Brussel veel aan gelegen om migratie via de Balkan te beperken. Dit jaar reizen er ongeveer drie keer zo veel migranten via de Balkan als vorig jaar. Behalve de Servië-route wil Europa ook andere routes blokkeren. Woensdagochtend maakte de Europese Commissie bekend dat er 39,2 miljoen euro wordt uitgetrokken voor bewakingssystemen, drones en biometrische apparaten op de westerse Balkan, met name Albanië, Servië, Montenegro en Bosnië en Herzegovina.

Ook krijgt EU-grenswacht Frontex een grotere rol in het tegengaan van ongewenste migratie via de Balkan. Dit is controversieel, omdat onlangs bekend werd dat Frontex, in weerwil van mensenrechtenverdragen, een actieve rol speelt bij het terugduwen van vluchtelingen. Op dit moment is Frontex alleen actief aan EU-grenzen, maar onder het nieuw voorgestelde mandaat zou de organisatie ook een rol krijgen aan de grens van niet-lidstaat Bosnië en Herzegovina.