Vlaamse stalinist wil Afrikanen in de armen van Rusland drijven

Een paar dagen voor de Russische invasie in Oekraïne, op 24 februari vorig jaar, verschijnt op Twitter een Franstalig account dat pro-Russische propaganda begint te verspreiden. Het account opereert onder de naam Russosphere en blijkt, zo ontdekte het Britse onderzoekcollectief Logically in samenwerking met de BBC, onderdeel van een groter online netwerk van websites dat al sinds 2011 in Afrikaanse landen als Libië, Tsjaad en Burundi het lokale nieuws beïnvloedt met antikoloniale artikelen en desinformatie. Alle 31 websites zijn verbonden met één en dezelfde man; de 65-jarige Belg Luc Michel, een zelfverklaarde stalinist uit Wallonië.

Michel, advocaat van beroep, is in België geen onbekende. In zijn jonge jaren was hij lid van het Front de la Jeunesse, een militante, extreemrechtse groepering. Begin jaren tachtig liet hij zich inspireren door de opkomst van Jean-Marie Le Pen in Frankrijk en probeerde hij tevergeefs een Belgische afdeling van het Front National op te zetten. In 1984 richtte Michel de Parti Communautaire National-européen (PCN) op, waarvoor de ideeën van nazicollaborateur Jean-Francois Thiriart de basis vormden.

Hij staat er nog altijd aan het hoofd van, maar de politieke organisatie krijgt in Wallonië geen voet aan de grond. Belgische media negeren Michel en voeren hem nauwelijks op, maar hij geeft wel geregeld interviews op het YouTube-kanaal Afrique Media, met 680.000 abonnees. In zijn recentste optreden hekelt hij de levering van westerse tanks aan Oekraïne en waarschuwt hij voor een directe oorlog tussen Rusland en de NAVO.

Ik verdedig Rusland al sinds de jaren tachtig

Michel heeft anti-Amerikaanse sympathieën en droomt van één Euro-Sovjet-imperium dat zich uitstrekt van Vladivostok aan de Russische oostgrens tot aan de Atlantische kust. Om dat te bewerkstelligen zouden Afrikaanse landen zich volgens hem los moeten maken van hun voormalige, westerse kolonisator en de banden met Rusland moeten aanhalen. Michel, getrouwd met een Russische, maakt geen geheim van zijn bedoelingen.

„Ik verdedig Rusland al sinds de jaren tachtig”, zei hij in gesprek met de BBC naar aanleiding van het Logically-onderzoek. „Ik denk dat Rusland de enige overgebleven kracht is in Europa die anti-Amerikaans is. En ik wil een vrije wereld zonder Amerika.”

Luc Michel vergaarde in het verleden vooral bekendheid buiten België. Zo was hij adviseur van de Libische leider Moammar Gaddafi en van de Burundese president Pierre Nkurunziza. Ook zou hij samen hebben gewerkt met Nashi, de jongerenbeweging van het Kremlin. In 2006 richtte hij de Eurasian Organization for Democracy and Elections op, een organisatie op die zegt toe te zien op stembusgangen en die de illegale referenda over het inlijven van de regio’s Donetsk, Loehansk en – in 2014 – de Krim legitiem verklaarde.

Communicatieoorlog

In de jaren voorafgaand aan de Russische invasie in Oekraïne groeide de aanhang van Michel in Afrika gestaag, maar sinds februari vorig jaar nam het aantal volgers van Russosphere in die landen explosief toe, tot meer dan 80.000. Het effect van zulke online campagnes valt volgens experts van de Konrad Adenauer Stichting, een Duitse denktank, niet te onderschatten. Zij zeggen dat Russische desinformatie ertoe heeft bijgedragen dat Franse troepen werden verdreven uit Burkina Faso en Mali, ook een doel van Michel: „Ik denk dat Rusland de Fransen in heel Afrika moet vervangen”, aldus de Belg. In berichten die via Russosphere worden verspreid worden de Fransen van „modern kolonialisme” beschuldigd en worden Oekraïense soldaten „nazi’s en satanisten” genoemd.

Lees ook: In Afrika is Rusland geen paria

Michel zit ook achter de Telegram-groep ‘Merci Wagner’, een hommage aan de Wagner Group, het beruchte Russische huurlingenleger dat moordde en verkrachtte in Oekraïne, en eerder meevocht in Syrië, Mali en Libië. In de Telegram-groep zouden ook instructies worden gedeeld over hoe nieuwe rekruten zich bij de Wagner Group kunnen aansluiten. Michel ontkende tegenover de BBC echter een band te hebben met Wagner en hun militaire activiteiten.

„Ik houd me bezig met cyber- en mediaoorlogsvoering.” Eind november vorig jaar zei hij tegen weekblad Humo: „Ik voer, met een cluster van radio- en tv-stations en alle mogelijke sociale media, een communicatieoorlog. En ik kan u zeggen: het gaat goed. Rusland heeft de communicatieoorlog in Afrika gewonnen.” Luc Michel hoopt de geschiedenis in te gaan als „de man die brug heeft geslagen tussen Eurazië en Afrika”.

Correctie (8 februari 2023): In een eerdere versie van dit artikel stond in de kop de term ‘Vlaamse stalinist’. Dit moet zijn ‘Belgische stalinist’ en is hierboven aangepast.