Vijf dagen in vijfsterrenhotel The Grand in ruil voor een kunstwerk

Een gratis verblijf van vijf dagen als artist in residence in een luxueuze suite van een vijfsterrenhotel in het centrum van Amsterdam, inclusief diners, roomservice en wat niet al. Tijdens de coronapandemie sloegen weinig kunstenaars het aanbod van hotel The Grand af. In ruil voor de geboden gastvrijheid moesten ze wel een gedurende hun verblijf gemaakt kunstwerk afstaan.

Burgemeester Femke Halsema opende woensdag de tentoonstelling van Artists in Residence at The Grand (AIR), zoals het project is genoemd. Op de begane grond toont het hotel 52 kunstwerken van evenzoveel schilders, beeldhouwers, fotografen en schrijvers. Een groot deel van de werken is te koop, een kleiner deel, van de bekendste kunstenaars, wordt later deze maand door Christie’s geveild. De volledige opbrengst is bestemd voor Nederlandse kunstenaars verbonden aan de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam. Het Prins Bernhard Cultuurfonds gaat samen met de academie over de toewijzing van de gelden.

Gesloten scholen

Het project is een idee van Ivo Weyel, een freelance publicist die veel over het goede leven schrijft. Kort na het uitbreken van de coronapandemie verveelde hij zich. „Ik wilde iets doen, maar alles was dicht.” Toen hij op televisie een reportage zag over de enorme gevolgen van de pandemie voor de kunstsector, belde Weyel met Emmy Stoel, general manager bij The Grand.

De directeur omarmde direct Weyels voorstel voor een jaar durend artist in residence-project in het hotel. „Een no-brainer”, zegt Stoel. „The Grand heeft een rijke kunstgeschiedenis en door de wegblijvende toeristen konden kunstenaars zorgen voor een beetje levendigheid in het hotel.”

Vanwege de mooie lichtinval reserveerde Stoel voor een jaar suite nummer 742 (dagprijs in het hoogseizoen 1.200 euro). Ter inspiratie hing ze in de woonkamer van de suite een kunstwerk van Karel Appel uit de hotelcollectie.

Schrijver Sophie van der Stap betrok de kamers op 17 augustus 2020 als eerste. Beeldhouwer Ivan Cremer verbleef vanaf 3 januari dit jaar als 52ste en laatste kunstenaar vijf dagen in het hotel. Weyel: „Door corona moest het hotel soms verplicht dicht, het project duurde daardoor uiteindelijk zeventien maanden.”

Uit de interviews in de omvangrijke digitale tentoonstellingscatalogus blijkt dat sommige oudere kunstenaars een persoonlijke band hebben met het statige hotelpand, tot 1988 het stadhuis van Amsterdam. Hun ouders trouwden er of ze leverden er zelf lang geleden subsidieaanvragen in bij het Amsterdams Fonds voor de Kunst.

Johan Cruijff

Beeldhouwer en performancekunstenaar Adriaan Rees (65) herinnert zich hoe hij op 2 december 1968 in voetbaltenue in de toenmalige raadszaal zat. Hij was een van de pupillen van Ajax die het huwelijk van sterspeler Johan Cruijff bijwoonden.

Ruim een halve eeuw later, in de zomer van 2020, genoot Rees met volle teugen van zijn verblijf in het hotel. Hij begon zijn dagen als artist in residence met baantjes trekken in het zwembad. Daarna bezocht hij de sauna, om vervolgens in een witte hotelbadjas in de binnentuin te ontbijten met warme broodjes en koele champagne. Rees: „Ik voelde me als een prinsje. Zeker toen ik vroeg of het niet bezwaarlijk was dat ik in badjas aan het ontbijt verscheen. ‘Meneer Rees’, antwoordde de ober, ‘u bent onze gast.’”

Een ervaring die hem inspireerde voor zijn bijdrage aan het project. In Tokio, vertelt Rees, had hij in de metro eens een sumoworstelaar in badjas gezien. Geen reiziger die daar aanstoot aan nam. Zou dat in Amsterdam ook zo zijn, vroeg hij zich af. Met een fotograaf in zijn kielzog trok de performancekunstenaar in zijn ontbijtkostuum de stad in: naar de Dam, de Wallen, met de pont het IJ over, een ritje met de metro.

Hij leerde zijn eigen stad op een nieuwe manier kennen, zegt Rees. „Kennelijk wordt het gewaardeerd als je je zo kwetsbaar manifesteert. Toeristen maakten selfies met me en ik kreeg alleen maar positieve reacties.” Zijn bijdrage aan de expositie is een ingelijste foto waarop hij, gezeten in badjas op het oorlogsmonument op de Dam in omhelzing met een Italiaanse toeriste. Vraagprijs: 450 euro.

Magneetvissers

Fotograaf Bob Eshuis deed iets heel anders. Hij wilde op de Wallen afval jutten voor een van zijn Waste-foto’s: stillevens à la de zeventiende-eeuwse fijnschilders, maar dan met zwerfvuil in plaats van roemers en oesters. Anders dan verwacht vond Eshuis in de rosse buurt weinig van zijn gading. „Een keurig onderhouden buurt; iedere tien minuten komt er een veger langs.”

Tot zijn genoegen zag hij achter het hotel magneetvissers. Zij hengelden roestige metalen voorwerpen uit de gracht: fietswielen, doorgeknipte hangsloten, een winkelwagentje. Aanvankelijk sjouwde hij de troep via een achteringang naar zijn suite, naar zijn provisorische fotostudio. Tot de hotelconciërge hem aanmoedigde gewoon door de lobby te lopen. Eshuis: „Het verblijf daar voelde als een warm bad; het personeel kwam ook steeds nieuwsgierig kijken wat ik deed.” Christie’s veilt binnenkort zijn roeststilleven met onder meer een paraplusteel en een afvalblik met een richtprijs van minimaal 1.000 euro.

Performancekunstenaar Adriaan Rees (65) verheugt zich op de opening van de expositie. In lijn met zijn bijdrage aan de tentoonstelling zal hij zich voor de gelegenheid weer hullen in alleen een badjas en slippers van het hotel. Op zijn verlanglijst, zegt Rees, staat een selfie met burgemeester Halsema.