Vera-regisseur Tizza Covi: ‘Vera Gemma was te blond, te rondborstig, het begon met een vooroordeel’

‘We schaamden ons rot”, vertelde filmmaker Tizza Covi tijdens het afgelopen International Film Festival Rotterdam over de eerste ontmoeting die zij en haar filmpartner en levensgezel Rainer Frimmel hadden met de Italiaanse socialite Vera Gemma. De eerste keer dat ze haar zagen was tijdens het draaien van hun vorige film Mister Universo (2016), een bitterzoet portret van leeuwentemmer Tairo in tijd waarin circussen en kermissen aan het uitsterven zijn.

„Ze was te blond, te rondborstig, het begon eigenlijk met een vooroordeel. Toen we later tijdens een etentje echt kennis met haar maakten ontdekten we pas haar intelligentie, haar zelfspot, én haar levensverhaal”, voegt Frimmel daaraan toe. „Vera is de dochter van de Italiaanse acteur Giuliano Gemma, een superster uit de spaghettiwestern uit de jaren zestig, maar hij heeft ook gewerkt met filmauteurs als Visconti en Zurlini. Haar hele leven staat in de schaduw van zijn sterrendom, maar onze film is een eerbetoon geworden aan haar eigen persoonlijkheid, haar humor, haar generositeit.”

Covi: „Het begon met een vooroordeel. En dat terwijl wij als makers altijd achter het masker proberen te kijken. Dat was confronterend. Toen ik haar vervolgens vroeg of we een film met haar mochten maken, was het eerste wat ze zei: ‘Ik heb geen geld.’ Alsof we de volgende personen waren die misbruik van haar wilden maken.” Dat werd de kiem voor een deels fictief verhaal dat het duo om het leven van Vera spon.

Hybride filmen

Ze praten alsof ze hun film aan het herontdekken zijn. Hardop denkend, elkaars zinnen afmakend, maar ook elkaar corrigerend of ondervragend. Het past goed bij hun filmische methode. Vera ging vorige zomer in première op het filmfestival van Venetië, werd daar bekroond met de Orrizonti-prijs (van de tweede competitie van het festival) voor Beste Regie en Beste Actrice. Hij houdt je voortdurend op het puntje van je stoel met de vraag wat nu echt is en wat bedacht of uitvergroot, en welke versie Vera van zichzelf speelt. Covi: „Regisseren, in ons geval, is het creëren van mogelijkheden. Het scenario wat ik schrijf is niet bedoeld om na te spelen, maar om ervoor te zorgen dat de mensen die we casten de kans krijgen om hun verhalen aan ons te vertellen. Daar zijn soms fictieve aanzetjes voor nodig.”

Deze vorm van hybride filmen is inmiddels een lange traditie in de artfilm. Ook de films die Covi en Frimmel maken worden gekenmerkt door de samenwerking die ze met hun hoofdfiguren aangaan, en door de specifieke arena van werelden van theater en showbiz die ze keer op keer kiezen gaan hun films ook over verbeelding en representatie zelf. Frimmel: „Onze achtergrond is fotografie, en we hebben heel veel kleine circussen in Italië gefotografeerd. Een verdwijnende wereld. Film is ook ooit als kermisattractie groot geworden, dus die twee werelden, van stunt en performance interesseren ons enorm.”

„Vera’s leven is film, Rome is film, je kunt er niet omheen. We rijden door de buitenwijken waar filmmaker Pier Paolo Pasolini in de jaren zestig zijn films over de ‘zelfkant’ draaide, en passeren het palazzo waar in 1963 Federico Fellini’s grandioze ode aan de filmkunst 8 ½ is opgenomen. Dit is misschien wel onze meest cinefiele film. Toch hebben we enorm ons best gedaan om niet te veel filmreferenties in de film te stoppen”, voegt Covi daaraan toe. „Dan zouden we dezelfde fout hebben gemaakt als iedereen die Vera alleen maar tot een bijfiguur in de filmgeschiedenis reduceert.”

Hun films hebben altijd een melancholische ondertoon, denkt Frimmel. „We zijn gefascineerd door vergankelijkheid.” Covi: „Zijn onze films wel melancholisch? Misschien eerder nostalgisch?” Frimmel: „Ik weet nooit goed wat die twee begrippen betekenen. Film is het vastleggen van herinneringen. Gaat dat niet altijd om het nú? Het nu van het moment waarop de film is gemaakt, maar ook het moment waarop hij wordt bekeken?”

„Uiteindelijk gaan al onze films over de vraag wat het betekent om een mens te zijn”, zegt Covi tot slot. „Dat is altijd de belangrijkste vraag die kunstenaars zichzelf hebben gesteld, maar op dit moment in de wereldgeschiedenis misschien nog wel belangrijker. Het gaat om het vinden van dat inzicht, om een moment van waarheid, hoe vluchtig ook.”

Bekijk een overzicht van onze recensies over film