Uber-klokkenluider waarschuwt Europees Parlement voor ‘immorele’ lobbypraktijken

Naar wie wordt het best geluisterd bij het maken van nieuwe wetgeving: de bedrijven die erdoor geraakt worden of de burgers die erdoor geholpen moeten worden? En wie bepaalt wat voor die laatste groep het beste is?

Die vragen stonden centraal deze dinsdag, tijdens een hoorzitting in het Europees Parlement over de zogeheten ‘Uber Files’. Afgelopen zomer publiceerden internationale media over een lek van 124.000 vertrouwelijke documenten van het Amerikaanse taxibedrijf, dat blootlegde hoe nietsontziend Uber te werk ging bij het veroveren van de taximarkt. Niet alleen de soms illegale manier van opereren en lobbyen leidde tot ophef, maar ook hoe het bedrijf daarbij door hooggeplaatste politici gefaciliteerd werd. De documenten waren afkomstig van Mark MacGann, Ubers Europese lobbydirecteur tussen 2014 en 2016, die als klokkenluider de illegale praktijken van zijn voormalige werkgever wilde aanklagen.

Lees ook: Uber: ‘fucking illegal’, maar toch steun van alle kanten

Dinsdag ondervroegen Europarlementariërs MacGann over zijn tijd bij Uber en de lessen die uit zijn onthullingen kunnen worden getrokken. De Ier stelde zich in Brussel zowel deemoedig als strijdbaar op en benadrukte telkens het belang van het beschermen van de „machtelozen tegen degenen met macht”. Opvallend was dat hij expliciet verwees naar premier Mark Rutte als voorbeeld van een toppoliticus tot wie Uber in zijn tijd ‘ongeëvenaarde toegang’ had. En hoewel MacGann zich niet expliciet wilde uitlaten over de huidige gang van zaken bij het taxibedrijf, waarschuwde hij Europarlementariërs duidelijk voor de „immorele praktijken” die Uber kan inzetten om zich tegen wetgeving te keren.

Die waarschuwing komt op een pikant moment. In het Europees Parlement is de laatste fase ingegaan van onderhandelingen over nieuwe wetgeving die zogeheten platformwerkers, onder wie Uber-chauffeurs, veel meer arbeidsrechten moet geven. Vorig jaar presenteerde de Europese Commissie een voorstel waarmee miljoenen platformwerkers automatisch behandeld moeten worden als werknemers. Het zou hun beduidend meer inkomen opleveren, maar zou de platformbedrijven naar schatting jaarlijks tot 4,5 miljard euro extra kosten.

Het verbaast daarom niet dat de bedrijven hun lobby in Brussel hebben opgevoerd. Maandag publiceerde de Franse lobbywaakhond Observatoire des multinationales in opdracht van de linkse fractie The Left in het EP een nieuw rapport over de ‘platformlobby’. Het beschrijft onder meer hoe Uber zijn lobbyuitgaven heeft verhoogd van 50.000 euro in 2013 tot minstens 700.000 euro in 2021; ook het budget van het Finse bezorgplatform Wolt steeg, van 75.000 in 2019 naar 400.000 euro in 2021.

Boze bezorgers

In het Europees Parlement verlopen de onderhandelingen over de nieuwe platformwetgeving op dit moment verhit, met harde botsingen tussen voorstanders van een strenge aanpak en pleitbezorgers van veel meer flexibiliteit. Die laatste benadrukken vooral dat veel platformwerkers zelf geen zin hebben in dienst te komen – een argument dat ook de bedrijven aanvoeren. Vorige week werd een bijeenkomst tussen Europarlementariërs en vertegenwoordigers van verschillende platformbedrijven in Straatsburg verstoord door boze maaltijdbezorgers die een plek aan tafel eisten. Volgens linkse partijen luisteren zowel Europarlementariërs als vertegenwoordigers van de lidstaten, die eveneens over het wetsvoorstel moeten besluiten, veel te veel naar bedrijven en veel te weinig naar de mensen die het aangaat.

Gevraagd of hij dacht dat Uber ook op dit moment nog onwettige praktijken gebruikt om de wetgeving te beïnvloeden, wees MacGann op de gigantische bedragen die het bedrijf uitgeeft en de nog altijd populaire tactiek van het financieren van onderzoeken. Hij noemde ‘onderzoeksbureaus’ die hij zelf ooit inschakelde, en die ook nu weer opduiken met resultaten die op de nadelen van strengere wetgeving wijzen. „Ik kan niet zeggen of wat ze doen illegaal is”, aldus MacGann. „Maar als je zoveel geld uitgeeft om wetgeving te blokkeren die arbeiders minimumrechten geeft, is dat op z’n minst borderline immoreel”.

Lees ook: Kroes nam het actief op voor Uber. Volstaan lobby-regels wel?

Ook MacGanns opvolger bij Uber was dinsdag uitgenodigd om opheldering te geven over de werkwijze van het taxibedrijf. Zuzana Púčiková benadrukte dat het bedrijf in het verleden fouten heeft gemaakt, maar inmiddels in plaats van een tactiek van ‘confrontatie’ voor ‘samenwerking’ heeft gekozen. Volgens Púčiková is Uber weliswaar voorstander van nieuwe regels, maar waarschuwt het bedrijf wel tegen het plan platformwerkers tegen hun zin als werknemers te betitelen.

Hoe streng de wetgeving uiteindelijk wordt, zal later dit jaar blijken. Europarlementariërs bepalen hun positie naar verwachting eind november en ook EU-lidstaten besluiten later dit jaar over de wet.