Tot levenslang veroordeelde oud-leider Compaoré terug in Burkina Faso voor omstreden top

Acht jaar nadat een massale volksopstand hem uit Burkina Faso verdreef, is oud-president Blaise Compaoré terug. Hij landde donderdag in hoofdstad Ouagadougou, nadat hij in april nog bij verstek werd veroordeeld tot levenslang in een historisch proces rond de dood van de revolutionaire leider en president Thomas Sankara. Samen met andere oud-leiders is hij nu uitgenodigd door de huidige regering voor een proces van ‘nationale verzoening’.

Lees ook: Levenslang voor oud-president Burkina Faso in historisch proces

Ook de in januari bij een staatsgreep afgezette oud-president Roch Marc Christian Kaboré zal bij die bijeenkomst aanschuiven. Tot afgelopen weekend stond hij onder huisarrest.

Campaoré regeerde het West-Afrikaanse land 27 jaar lang met harde hand tot hij in 2014 werd afgezet en naar Ivoorkust vluchtte. Zijn terugkeer heropent oude wonden die sinds het strafproces eerder dit jaar eindelijk leken te kunnen helen. Een militair tribunaal achtte hem schuldig in verband met de dood van Sankara en twaalf van diens kameraden. Compaoré weigerde aan het proces mee te doen. Sindsdien staat een arrestatiebevel voor hem uit.

Presidentieel paleis

„Niemand is tegen verzoening”, zegt Bénéwendé Sankara, voorman van de politieke partij Union pour la Renaissance/Mouvement Sankariste en een van de advocaten die de familie Sankara bijstaat. „Maar dat mag niet ten koste gaan van gerechtigheid.”

Als NRC donderdagochtend met Sankara belt, parkeert hij net zijn auto voor het militair parket in Ouagadougou. Met andere advocaten van nabestaanden wilde hij de rechters herinneren aan de scheiding der machten in de grondwet („waar de huidige president onlangs nog zijn eed op afgelegde”) en aandringen op de arrestatie van Compaoré. In plaats daarvan werd de 71-jarige oud-leider eenmaal in Ouagadougou per helikopter naar het presidentieel paleis gebracht, meldt persbureau Reuters.

Lees ook: ‘Hoe kunnen we terug na wat we hebben gezien?’

De timing van de uitnodiging roept veel vragen op over wat president Paul-Henri Sandaogo Damiba van plan is. Zijn transitieregering ligt in toenemende mate onder vuur voor het niet nakomen van haar belofte toen zij begin dit jaar de macht greep: een einde aan het jihadistische geweld dat al meer dan 1,9 miljoen Burkinabé op de vlucht deed slaan.

Militaire zones

Na ruim vijf maanden zijn de militaire leiders er niet in geslaagd het geweld te stoppen. Integendeel: ACLED, een organisatie die er cijfers over bijhoudt, telde tussen februari en mei 530 geweldsincidenten in het land. Een stijging van 115 procent in vergelijking met het jaar ervoor. Vorige maand werden bij een bloedige aanval in het noorden bijna 90 dorpelingen gedood door jihadisten.

De situatie is inmiddels zo verslechterd dat twee regio’s in het noorden en het zuidoosten onlangs tot ‘militaire zones’ zijn bestempeld. De mensen die hier nog woonden kregen twee weken de tijd om hun huis en stukjes grond voor onbepaalde tijd achter te laten.

We hopen dat het recht alsnog zijn werk zal doen, maar we zijn niet naïef

Luc Damiba Comité Memorial Thomas Sankara

Damiba deed in de afgelopen weken eerder al handreikingen naar onder meer Kaboré – die hij afzette – en benadrukte het belang van „nationale eenheid” om de veiligheidscrisis de baas te kunnen. Ook in het communiqué dat woensdag werd verspreid over de geplande ontmoeting tussen de oud-presidenten en Damiba werd gerept over het „bespreken van vragen die verband houden met de hogere belangen van de natie”.

Lees ook: Thomas Sankara, de ‘Afrikaanse Che Guevara’, inspireert een nieuwe generatie in Burkina Faso

Uitleveringsverzoeken

Vooralsnog lijkt de komst van Blaise Compaoré het land alleen maar verder te verdelen, ook al blijft hij slechts enkele dagen. Zijn bezoek zou tot stand zijn gekomen op aandringen van buurland Ivoorkust, dat Compaoré eerder staatsburgerschap gaf en tot nu toe weigerde gehoor te geven aan uitleveringsverzoeken. Daarbij zouden ook garanties zijn geven dat de oud-president niet zou worden gearresteerd.

Zijn tegenstanders vrezen dat dit de voorzet is voor een mogelijk pardon, en daarmee een definitieve terugkeer van Compaoré naar Burkina Faso. „We hopen dat het recht alsnog zijn werk zal doen, maar we zijn niet naïef”, zegt Luc Damiba (geen familie), secretaris van het Comité Memorial Thomas Sankara. „Dit is een juridische catastrofe.”