The Nits waren alles kwijt na een brand. ‘De geur van rook maakt me verdrietig’

Zeker veertig jaar werkten ze er. Repeteren, opnemen, ontmoetingen, herinneringen. Op 16 mei van dit jaar brandde de studio van de Nits tot de grond toe af. Instrumenten, apparatuur, archief, videobanden en concertopnamen uit het bijna vijftigjarig bestaan van de band: alles weg.

De brand in de Werfstudio ontstond buiten, waarschijnlijk door een overslaand vuurtje, gestookt door een onbekende passant. Vier maanden later resten op de plek vlakbij station Amsterdam-Sloterdijk alleen nog een kale vlakte en een paar stukjes muur. Zanger Henk Hofstede kreeg die maandag een berichtje van drummer Rob Kloet, die ter plekke was na de eerste berichten van een rookpluim uit het pand.

„De vlammen sloegen er al uit toen hij aankwam. Ik fietste er meteen naartoe. In mijn hoofd speelde het idee dat we meteen een vrachtwagen moesten bestellen, zo snel mogelijk spullen eruit trekken en afvoeren. Maar het was te laat, er viel niets meer te redden.”

Dieven

Alle mastertapes van de band gingen verloren, inclusief de oorspronkelijke 24-sporenbanden. Gitaren werden bedolven onder het puin. Hofstede is er tamelijk nuchter onder, erkent hij.

„Ik ben niet iemand uit de school van fanatieke gitaarverzamelaars, zoals Henny Vrienten dat was. Eén gitaar had ik thuis. Een andere, mijn Fender Jazzmaster, is op een heel bijzondere manier weer terechtgekomen. Zelf mochten we het terrein niet meer op wegens asbest en instortingsgevaar. Dieven hebben er kennelijk ’s nachts nog wel rondgesnuffeld, en spullen meegenomen. En paar weken na de brand kreeg ik bericht dat ik naar het politiebureau moest komen, omdat ze iets voor me hadden. Mijn gitaar, nauwelijks beschadigd! Uit de flightcase gejat, samen met een dulcimer en een andere gitaar die ik ook weer terugkreeg. Waar ze die hebben teruggevonden mochten ze niet zeggen.”

Toetsenman Robert-Jan Stips nam zijn spullen altijd mee naar huis, inclusief de oude Moog synthesizer waarop hij al speelt sinds zijn tijd bij Golden Earring (1974-1976). Drummer Rob Kloet raakte bijna alles kwijt. Alleen de grote trommel, afgebeeld op de hoes van het live-album Urk (1989), werd onder de puinhopen teruggevonden. „We mochten één dag het terrein op”, zegt Hofstede. „Toen zijn we met een shovel in de weer geweest en hebben we nog van alles teruggevonden. In de ladekasten waar we de unieke tapes met live-opnamen uit de afgelopen decennia bewaarden, vonden we alleen hoopjes as. In mijn kelder heb ik nog wat geredde spullen liggen. Daar kom ik niet graag, want de geur van rook maakt me toch wel een beetje verdrietig.”

Voortbestaan

Een crowdfunding-actie van de fans maakte het mogelijk dat de Nits hun geplande optredens door konden laten gaan met vervangende apparatuur. Een geluk bij het ongeluk was dat het nieuwe album NEON al klaar was. „De cd’s en elpees waren nog niet terug van de fabriek, want dan zouden ze ook in de Werf hebben gelegen. Dat was misschien wel het meest wrange geweest, als ons nieuwe album in rook was opgegaan. Maar we konden door met onze tour en de albumrelease. Aan het voortbestaan van de Nits hebben we geen moment getwijfeld.”

De Werf-studio lag op een kleine drie kwartier fietsen van zijn huis in Amsterdam-Oost, vertelt Hofstede. „Als ik van huis wegfietste, was ik in mijn hoofd al bezig met de dingen die we die dag zouden gaan maken. We hebben nu een tijdelijke oefenruimte, vlakbij de oude studio. Het creatieve proces ging bij mij gepaard met een flink eind fietsen. Dat komt goed uit, want naar de sportschool ga ik niet en zo blijf ik toch nog een beetje fit.”

De Nits, ooit begonnen als een door The Beatles geïnspireerde gitaargroep in het new wave-tijdperk, ontwikkelde zich tot een impressionistisch poptrio dat zich telkens blijft vernieuwen. NEON klinkt elektronischer dan de band ooit heeft geklonken, al stipt Hofstede aan dat de invloed van Kraftwerk er altijd al was.

Het 24ste Nits-album, NEON, is onderdeel van een trilogie die begon met Angst (2017) en Knot (2019). „De overeenkomst tussen de drie is dat de muziek improviserend tot stand kwam. Er is geen plan, er zijn vooraf nog geen teksten, geen onderlinge afspraken. Vroeger had ik de demo-versie van een plaat soms al helemaal klaar en gingen we dat vertalen naar het bandgeluid. Tegenwoordig gunnen we elkaar de maximale vrijheid. Iedereen moet zelf maar zien wat hij doet. Dat proces werkt alleen als je veel met elkaar gespeeld hebt. Tijdens die improvisaties zing ik zomaar wat klanken. Het heeft in de verte iets van Engels weg, een soort geheimtaal. Pas later kneed ik daar de definitieve songteksten uit.”

Athene

NEON, genoemd naar een dierbaar oud café in Athene, voldoet aan de ongeschreven regel dat een albumtitel van de Nits meestal uit vier letters bestaat. „Dat is handig voor de vormgeving”, weet Henk. „Maar een ijzeren wet is het niet. Zie In The Dutch Mountains, of Urk. Rob [Kloet] maakte me attent op het scheikundige feit dat neon zich als edelgas niet met andere elementen verbindt. De Nits hebben altijd een aparte plek in het poplandschap ingenomen. Wij mengen moeilijk met de tijdgeest of met andere artiesten. Persoonlijk luister ik het liefst naar muziek die ik zelf niet kan en wil maken. Kae Tempest vind ik fantastisch. Maar ik ben geen rapper en zoiets zou ik zelf nooit kunnen.”

„How long does it take/ weaver of my life/ to make a tapestry?” zingt Henk Hofstede (71) in het slotnummer ‘The Weaver’. Is het ooit klaar, dat tapijt van het leven? „Als beeldspraak is het natuurlijk op het randje van kitsch”, lacht hij. „Maar de groep Family deed het ook, in ‘The Weaver’s Answer’. En Carole King met haar album Tapestry. Zelf ben ik voorlopig nog niet klaar. De Nits moeten op zoek naar een andere locatie om samen weer nieuwe muziek te maken. Ik kan me goed voorstellen dat we daar geen vaste plek meer voor kiezen.”

Er staat al een uitnodiging om iets in de kleine zaal van de Opéra van Lyon te gaan doen, volgende zomer, als het daar dan toch een paar weken leeg staat. Repeteren, iets opnemen misschien. Richard Robert, directeur van de alternatieve afdeling ‘Opera Undergrond’ is een oude vriend van Hofstede, van toen hij nog journalist was van het muziektijdschrift Les Inrockuptibles.

Hofstede: „En zo hebben we volop plannen voor de toekomst. De Nits hebben zeker nog een paar goeie jaren in zich.”