Terreurorganisatie IS-K die de aanslag in het theater in Moskou claimt, had het al eerder op Nederland gemunt, stelt justitie. Twee keer zou Nederland vorig jaar zijn ontsnapt aan een aanslag van deze terreurbeweging.
IS-K is de Zuid-Aziatische tak van terreurbeweging Islamitische Staat. De ‘K’ in de naam staat voor ‘Khorasan’, een provincie in het vroegere Perzische Rijk waar de groep een islamitische staat wil vestigen. Het gebied beslaat delen van het huidige Iran, Afghanistan, Tadzjikistan, Oezbekistan en Turkmenistan.
Met name in die regio pleegde de organisatie de afgelopen jaren aanslagen, maar ook in Europa wordt IS-K steeds actiever. Antiterrorismecoördinator NCTV meldde in december dat er een toenemende dreiging uitgaat van de groep. Er zijn meerdere IS-K-aanslagen in Nederland en Europa verijdeld, meldde de NCTV in december.
Een van die aanslagen had begin 2023 moeten worden gepleegd op het Nederlandse consulaat in Istanbul, tegelijk met een aanval op het Zweedse consulaat. IS-K wilde daarmee wraak nemen op Nederland en Zweden vanwege de koranvernielingen in die landen, schrijven Turkse media op basis van de aanklacht van het Turkse Openbaar Ministerie.
Het verscheuren van de koran door rechts-extremist Edwin Wagensveld bij de Turkse ambassade in Den Haag riep in de islamitische wereld veel woede op. Volgens Turkse media gaf IS-K hierna de opdracht aan een 45-jarige Tadzjik in Istanbul om de aanslagen op de consulaten voor te bereiden.
Lees ook OM verdenkt statushouder van plannen aanslag
Valse identiteitsbewijzen
De man werd daarbij geholpen door drie IS-K-strijders, die verbleven in Istanbul, onder de radar. Ze voerden al verkenningen uit bij de consulaten, maar voordat ze zouden toeslaan, kreeg de 45-jarige Tadzjik wroeging en verklapte de plannen aan de autoriteiten. Twintig verdachten werden opgepakt.
De zaak toont volgens Turkse media hoe IS-K ondergrondse cellen in Istanbul runt. Nieuwe rekruten uit Centraal-Azië komen eerst naar Turkije, waar ze op treinstations worden opgevangen en vervolgens in een safehouse worden geplaatst. Daar krijgen ze financiële middelen en valse identiteitsbewijzen verstrekt. Vervolgens houden ze zich stil, in afwachting van een opdracht.
Een dergelijke ‘slapende cel’ van IS-K zou vorig jaar ook in Nederland zelf hebben willen toeslaan. Afgelopen zomer werden in Eindhoven een man uit Tadzjikistan en diens vrouw uit Kirgizië opgepakt, tegelijk met zeven verdachten die ook uit die twee landen kwamen en uit Turkmenistan. Dat zevental verbleef op dat moment in Duitsland. De man uit Eindhoven was volgens de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) op zoek naar wapens om samen met de Duitsers een „actie voor Allah” uit te voeren.
De man kwam in 2022 als asielzoeker naar Nederland. Daarvoor verbleef hij enige jaren in Oekraïne. Volgens het Nederlandse OM is hij in 2017 door Turkije uitgezet naar Oekraïne, omdat hij lid zou zijn van IS-K. In Kiev zou hij de leider van de plaatselijke terroristische groepering zijn geworden. „Hij kreeg de opdracht om ondermijnende activiteiten in Europa uit te voeren”, stelde de officier van justitie op een pro-formazitting in september op basis van AIVD-informatie. „Leiders van de ondersteunende cellen van IS-K zouden elkaar daarvoor in 2020 hebben ontmoet.”
Advocaat
Vervolgens is de man doorgereisd naar Nederland, waar hij zich voordeed als lid van een Tadzjiekse oppositiegroep. Er was volgens het OM nog geen concreet doelwit in beeld, maar „alles wijst erop” dat ze „in Nederland en Duitsland van plan waren een grote aanslag te plegen als de middelen voorhanden waren”.
Volgens zijn advocaat Frederieke Dölle ontbreken aanwijzingen dat haar cliënt een aanslag zou hebben willen plegen. De strafzaak is volgens haar grotendeels gebaseerd op informatie van inlichtingendiensten die „zeer beperkt te controleren valt”. Het dossier bevat ook inlichtingen uit 2019 van de FSB, de Russische geheime dienst, die de IS-K-netwerken destijds klaarblijkelijk nauwlettend in de gaten hield.
Lees ook Dreigingsniveau Nederland verhoogd als gevolg van spanningen door de oorlog in Gaza en koranvernielingen
