Wie een festivaltent associeert met wit verweerd plastic, werd bij aankomst op het Lange Voorhout aangenaam verrast. Houten vloeren, intieme zitnisjes, glas-in-loodramen en gedrapeerde stroken blauwe en rode stof in de nok; The Hideout op Crossing Border bleek een symbiose van een bruine kroeg en een circustent. Met alleen de rimpeling van de zwarte gordijnen achter het podium en het sporadische geroffel van de regen op het tentdoek als bewijs van het gure herfstweer buiten.
Uiterlijke schoonheid genoeg dus, hoe zit het met het innerlijk? The Hideout trapte vrijdagavond af met een samenwerking tussen de Britse schrijver Max Porter en de Belgische componist Nicolas Rombouts. De auteur gaf een verkorte lezing van zijn dichterlijke nieuwste roman Shy, terwijl Rombouts hem met contrabas, en drum- en bassamples begeleidde. Het resultaat was spoken word on crack; een roes die het publiek oppookte voor de rest van de avond. Bij de bezoekers die zich vervolgens naar Theater Korzo begaven om het gesprek tussen Thomas Heerma van Voss en Richard Milward bij te wonen, werd die extase voortgezet. De bizarre passages, geschreven in Polari – de codetaal van de Britse gay scene – die Milward voorlas uit zijn nieuwste roman Mean-Eating Typewriter zorgden voor lachsalvo’s. Maar het absolute hoogtepunt van de avond was het optreden dat Sef samen met het El Salvador Ensemble gaf in The Raven in Theater Korzo. Met de nummers van zijn nieuwste album Ik zou voor veel kunnen sterven maar niet voor een vlag liet hij het publiek stilstaan bij het voorrecht om in deze tijd te kunnen dansen en schiep hij een gevoel van saamhorigheid.
Minikosmos
Waar het programma van vrijdagavond een viering van taal in al haar facetten was, leek het overkoepelende thema op zaterdag het belang van taal voor het vormen van een identiteit. In het Mauritshuis vertelde de Sloveense schrijver Drago Jančar zaterdagochtend over de invloed van de Sloveense geschiedenis op zijn schrijverschap. Volgens Jančar werkt een gezamenlijke geschiedenis die zoveel ongeluk en geweld kent altijd door in de ‘minikosmos’ die in romans wordt opgetekend. Zo vat hij de Sloveense toetreding tot de Europese Unie zwartgallig, poëtisch samen met: „We dreamt of democracy and woke up with capitalism.”
Lees ook De Sloveense schrijver Jancar laat het grote leed van de oorlog samensmelten met het kleine leed van de liefde
Dat de politieke lading in kunst en woorden niet valt te ontkennen bleek ook uit het gesprek met de Oeigoerse filmmaker en dichter Tahir Hamut Izgil. De auteur beschrijft in Wachten op mijn arrestatie in de nacht hoe hij in 2017 met zijn gezin van China naar de Verenigde Staten vluchtte, waar hij sindsdien in ballingschap leeft. Onderdrukking creëert volgens hem noodzakelijkerwijs een nieuwe taal, als een immuunsysteem tegen de absurditeit.
Ook voor de Palestijnse schrijver Adania Shibli is taal meer dan een communicatiemiddel: „Literature is allowing us to bring the others back to ourselves”. Ze ziet schrijven als een manier om alle vormen van liefde te ontdekken. Voor haar laatste roman, Een klein detail, kreeg Shibli de LiBeraturpreis toegekend, al heeft ze die nog niet onvangen; de Frankfurter Buchmesse stelde de uitreiking vanwege de oorlog tussen Hamas en Israël voorlopig uit. Op de vraag of ze angsten heeft, geeft de schrijver twee antwoorden: dat er nooit een heden komt dat beter is dan het verleden en, sinds vier weken, dat ze zal ontwaken zonder toereikende taal.
Astrid Roemer werd door Karin Amatmoekrim geprezen om haar emanciperende voortrekkersrol; Roemers werk stelde velen, waaronder Amatmoekrim zelf, in staat om hun eigen identiteit te verkennen en te verwoorden. Hun gesprek was diepgaand en warm; als toeschouwer voelde je je deelgenoot van een intiem onderonsje.
Naaz gaf met haar optreden een volwaardig concert; na ieder nummer hoorde je de zaal in verwondering zuchten, enigszins terughoudend met het starten van applaus, bang om de magie te verbreken.
