Straks vind je je gestolen e-bike weer terug, zonder knokploeg

Het naderende gezoem klinkt als een zwerm bijen. De vuistdikke banden van de fatbike razen over het asfalt; trappen is niet meer nodig, stoer kijken wel.

De elektrische fiets werd een statussymbool en het fietspad veranderde in een snelweg. Helaas nemen criminelen ook graag de fiets.

In 2022 registreerde de politie 22.593 gestolen e-bikes, een stijging van 74 procent in de afgelopen twee jaar. Dit jaar loopt het helemaal de spuigaten uit, blijkt uit een rondgang langs verzekeraars en experts uit de fietsbranche. De politie noteerde al 48.000 gestolen e-bikes in het eerste half jaar.

Zulke fietsen gaan met busladingen tegelijk naar Oost-Europa, soms weggestopt achter een lading oude fietsen die ze legaal bij een fietswinkel opkopen, als dekmantel. Maar gestolen e-bikes duiken net zo goed in Nederland op en die kun je – in theorie – terugvinden.

De pakkans voor dieven is laag en de buit staat voor het oprapen, op de stoep, op het schoolplein, bij de supermarkt, het station of het strand. En het kan toeval zijn maar sinds de opkomst van de e-bike is het aantal woninginbraken sterk gedaald. Waarom zou je als dief de moeite nemen om een huis binnen te sluipen terwijl de beste buit in het schuurtje staat te wachten?

De elektrische fiets wordt onverzekerbaar door de ‘perverse’ prikkels in het systeem: verzekerde fietseigenaren zijn vaak gemakzuchtig (ze hebben niet voor niets een e-bike) en gebruiken geen tweede slot om hun fiets vast te zetten. En fabrikanten zullen niet snel uit zichzelf betere sloten ontwikkelen. De onderdelen zijn prijzig, bovendien levert elke verzekerde fiets die wordt gestolen een nieuw verkochte fiets op.

De beveiligingseisen van fietsverzekeringen zijn achterhaald. Tien jaar geleden was een goedgekeurd slot (ART-2-keurmerk) nodig om een fiets van 600 euro te verzekeren. Die norm bleef hetzelfde, maar de gemiddelde fiets werd ondertussen vier keer duurder. Geen slot is opgewassen tegen een haakse slijper – daar zaag je nog een lantaarnpaal mee om. En met de zogeheten Poolse sleutel of powerkey breek je een ringslot in twee tellen open.

De premies voor fietsverzekeringen gingen in het voorjaar omhoog en in september stopte ANWB/Unigarant, in navolging van Kingpolis, met het verzekeren van fatbikes. Die worden nog vaker gestolen dan gewone e-bikes. De vraag is niet of, maar wanneer ie weg is.

In opdracht van de twee grootste fietsverzekeraars, Unigarant en Bovemij werkt certificeringsinstantie KIWA daarom samen met leveranciers aan een nieuwe beveiligingsstandaard voor e-bikes. Vanaf voorjaar 2024 gelden er strengere beveiligingseisen als je een dure fiets wilt verzekeren. Wat wordt de nieuwe norm?

Stap 1. Volg die fiets

Nu nog proberen de verzekeraars de eigenaren van een nieuwe fiets over te halen een gps-systeem te installeren door 20 of 25 procent korting geven op de premie. Volgend fietsseizoen, is de verwachting, wordt een goedgekeurd track & trace-systeem verplicht als je een dure fiets koopt. De e-bike en de fatbike gaan dus de bakfiets achterna: die werd ook bij bosjes gejat en is nu alleen nog verzekerbaar met volgsysteem. Zo’n systeem kost al snel 150 tot 200 euro, omdat je ook betaalt voor de kosten van het mobiele netwerk.

Het kan anders: sommige volgsystemen werken met LoRa, een laagfrequent mobiel netwerk voor apparaten. Zo’n LoRa-sensor geeft af en toe een seintje en daardoor gaat de batterij lang mee. Wordt de fiets als gestolen opgegeven, dan kan de chip twee dagen non-stop uitzenden, tot de accu leeg is.

Lees ook: Hoe fietsfabrikanten de reparatie van je fietsaccu dwarsbomen.

De gps-chips zijn daarentegen aan de gewone fietsaccu verbonden en geven om de paar seconden hun locatie door. Daardoor vind je de fiets wel vaker terug. De huis-tuin-en-keuken-oplossing kost maar een paar tientjes: plak een Apple Airtag of Tile-bluetoothtracker onder het zadel en je kunt ‘m volgen. Maar daar kleeft een gevaar aan. Al is je fiets gestolen, iemand anders kan ‘m inmiddels te goeder trouw hebben gekocht. Als je op hoge poten je fiets gaat terughalen, overtreed je al snel de wet. Bij de gecertificeerde volgsystemen wordt daarom een beperking opgelegd: wie zijn fiets als gestolen opgeeft, ziet niet langer de live locatie in beeld. Die is alleen zichtbaar voor de opsporingsdienst, om te voorkomen dat je zelf alvast met een knokploegje op pad gaat. Tracefy, een van de leveranciers van volgsystemen, werkt bijvoorbeeld samen met beveiligingsbedrijf G4S. En zelfs als de professionals een gestolen fiets terugvinden, nemen ze ’m niet mee: dat moet de politie doen.

Stap2. Verplichte registratie

Er zijn databases met gestolen fietsen, op basis van framenummers. Maar de bestanden staan vol fouten, het is niet duidelijk van wie de fiets is en het framenummer is te veranderen met een sticker. Een van de experts geeft het voorbeeld van hoe het kan misgaan: een fietsdealer die legaal een partij teruggevonden fietsen opkocht bij de politie, werd vervolgens bij een poltitie-inval beschuldigd van diefstal. De fietsen in de database stonden namelijk nog als gestolen geregistreerd.

De databases voor gestolen fietsen zijn vervuild en onbruikbaar

Soms vindt de politie, als bijvangst bij een track & trace-vondst, meer gestolen fietsen terug. Het blijkt niet makkelijk te achterhalen wie de eigenaar is zolang de framenummers niet zijn gekoppeld aan personen. E-bike gevonden, baasje blijft zoek.

De RDW werkt daarom aan een systeem dat het framenummer koppelt aan de eigenaar. Verzekeraars zouden die gegevens moeten registeren. E-bikes krijgen geen kenteken, dat geldt alleen voor gemotoriseerde voertuigen.

Stap 3. Meer toeters en bellen

Het duurt even voordat fietsfabrikanten en onderdelenleveranciers hun producten aanpassen. Maar reken er maar op dat dure e-bikes over een jaar of twee, drie ook startonderbreking en een alarmsysteem zullen hebben. Zulke toeters en bellen zijn nu ook verplicht als je een diefstalgevoelige auto wilt verzekeren. Een gejatte e-bike kan met startonderbreking op afstand onklaar gemaakt worden. Die systemen moeten zo robuust zijn, ook softwarematig, dat criminelen ze voorlopig niet zo makkelijk kunnen omzeilen.

Stap 4. Een typegoedkeuring

Op papier is een e-bike een fiets met trapondersteuning, tot 25 kilometer per uur. Maar ze zijn makkelijk op te voeren. Zeker de fatbikes die rechtstreeks uit China het Nederlandse fietspad opstuiven. Schroef er een gashendel op en je hebt een elektrische brommer. Geen helm, geen kenteken, geen rijbewijs en toch 50 kilometer per uur. Het mag niet, maar het gebeurt wel. Dat levert ongelukken en dus letselschade op. Het liefst zouden verzekeraars een typegoedkeuring invoeren, zodat ze alleen e-bikes verzekeren die niet zijn op te voeren. Nog een helmplicht erbij en het fietspad wordt weer fietsbaar.