Stoppende boer verhandelt stikstofruimte op vrije markt

Plannen om een boerderij uit te breiden of een snelweg te verbreden, maar een tekort aan stikstofruimte? Misschien dat er via een tussenpersoon ergens een oplossing gevonden kan worden.

Lees hier het uitgebreide verhaal: Uitstoot te koop: de omstreden handel in stikstofrechten

De afgelopen jaren is er een levendige handel ontstaan in stikstofrechten. Via tussenpersonen, vaak agrarisch adviseurs, kunnen partijen met een tekort aan stikstofruimte deze van bijvoorbeeld een stoppende boer overnemen. Kopers betalen voor de stikstofruimte zelf, de ‘stikstofmakelaars’ ontvangen vaak een commissie over de gesloten overeenkomst. Op deze manier zijn, volgens betrokken adviseurs, de afgelopen jaren al zeker honderden deals gesloten.

De handel is mogelijk sinds de Raad van State in 2019 een einde maakte aan het toenmalige stikstofbeleid. Sindsdien kunnen bedrijven onderling hun recht op stikstofneerslag uitwisselen.

Vorige week maakte Rijkswaterstaat bekend stikstofruimte over te nemen van acht agrarische bedrijven. Rijkswaterstaat wil daarmee de verbreding van de A27 bij Amelisweerd mogelijk maken. Zeker vier van de verkopende boeren lieten zich bijstaan door een adviseur, die ook namens hen onderhandelde met het Rijk.

Kritiek op de stikstofhandel

Raoul Beunen, universitair hoofddocent aan de Open Universiteit en deskundig op stikstofbeleid, is kritisch op de stikstofhandel: volgens hem bestaat er een risico dat kapitaalkrachtige partijen, zoals een projectontwikkelaar of een industrieel bedrijf, er met de stikstofruimte vandoor gaan. Kleinere partijen komen er dan minder snel tussen.

Volgens hem kan de overheid beter zelf stikstofruimte beheren. „Dan kan ze zelf bepalen waaraan ze de beschikbare ruimte besteedt”, door bijvoorbeeld prioriteit te geven aan woningbouw.

Stikstofhandel ligt ook gevoelig in de agrarische wereld: hier bestaat een angst dat de agrarische sector zal krimpen doordat stikstofruimte naar andere bedrijfstakken vloeit. Farmers Defence Force-voorman Mark van den Oever noemde boeren die stikstofruimte verkopen aan andere, niet agrarische, partijen eerder „judassen”.

Op ammoniakrechten.nl bieden boeren die overwegen te stoppen soms duizenden kilo’s stikstofruimte aan. Stikstofhandelaar Giel Peters heeft naar eigen zeggen ruim 580.000 kilo stikstof in de verkoop, aangeboden door meer dan tweehonderd aanbieders – voornamelijk boeren.

De prijzen voor een kilo stikstofruimte lopen volgens marktkenners sterk uiteen van 5 tot 500 euro. Stikstofruimte in de buurt van een natuurgebied is kostbaarder: een boer die verder weg van een natuurgebied zit, kan met deze ruimte in verhouding meer uitbreiden.

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit doet momenteel onderzoek naar de „neveneffecten” van de handel in stikstofruimte. De Tweede Kamer wordt later dit jaar geïnformeerd over de uitkomsten hiervan.

Stikstofrechten te koop p. E4-5