N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Bezuinigen Als vanouds Sinterklaas of Kerst vieren zit er voor veel mensen dit jaar niet in, ze hebben er het geld niet meer voor. Bij hulporganisaties en op ruilbeurzen is het druk.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/11/data93668121-71e001.jpg)
Foto Jessica Nap
In de kantine van de Haarlemse korfbalvereniging Aurora zijn vandaag de tafels bij elkaar geschoven. Er hangen slingers. Niet voor de sport, maar voor een speelgoedruilbeurs. Uit de speakers klinkt muziek: ‘Dit is een noodgeval! Help ons uit de brand’, zingen de mannen van Goldband. Door de klapdeuren komen mensen, vooral vrouwen, binnen met speelgoed. De één brengt een paar boeken en een spel mee, een ander heeft vier kratten vol. Vrijwilligers bekijken het speelgoed: het moet schoon, netjes en heel zijn. Alles wordt gecategoriseerd naar waarde. „Voor elk stuk dat je inbrengt, mag je een ander stuk speelgoed met een vergelijkbare waarde meenemen”, zegt Marsha Homburg, die deze ruildag organiseert.
Dit doet ze sinds 2018, en elk jaar wordt het drukker. Dat merken ook organisaties die mensen met minder geld helpen met cadeaus voor de feestdagen, blijkt uit een rondgang langs tien organisaties, waaronder Stichting Sinterklaas Kapoentje, Stichting de Lieve Sint en Sinterklaas Voor Ieder. Feestmaand december is altijd al duurder, maar door hoge energierekeningen, duurdere boodschappen en andere stijgende prijzen, hebben meer gezinnen het financieel lastiger. Willy Driessen, secretaris van Stichting Speelcadeau: „Vorig jaar waren er 1.500 kinderen ingeschreven, nu zijn dat er tegen de 1.700. Ouders die het krap hebben, mogen bij ons speelgoed ophalen.” Ze ziet nog een verandering: ook ouders uit de middenklasse kloppen aan. „Ik heb huilende ouders in de winkel die zeggen: ‘Ik wist niet hoe ik het moest doen dit jaar’.” Het is heel druk, zegt ze. „Helaas. We hopen altijd dat we overbodig zijn.”
Lichtblauwe loopfiets
Eva Smits (25) is een van de moeders die bij de Haarlemse speelgoedruilbeurs spullen inbrengen. De tafels liggen vol – Electro, een boerderij met dieren, een Ravensburger-puzzel in de verpakking, pokémons, een zeemeerminhanddoek, een houten telraam, een volle mand gelabeld ‘Schoencadeautjes’, een houten tractor. En het pronkstuk van vandaag: een hippe, lichtblauwe loopfiets.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data93667866-411c91.jpg|https://images.nrc.nl/iN_AdGoO49sRMI2VDTzpLF7SzoI=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data93667866-411c91.jpg)
Foto Jessica Nap
Smits vertelt dat zij en haar partner Iggy Uiterwaal al in september concludeerden: „Dit jaar kunnen we niet Sinterklaas én Kerst vieren met cadeaus.” Ze zijn gewend beide feesten uitgebreid te vieren en waren van plan dat voor hun dochter van anderhalf jaar ook te doen. „Maar daar hebben we het geld even niet voor – het leven, de huur en de boodschappen zijn te duur.” Ze hoopt op de ruilbeurs educatief speelgoed te vinden, zegt ze, „zodat we de zak van Sinterklaas voor mijn dochter goed kunnen vullen zonder er veel geld aan uit te geven”.
Ook Stichting Sinterklaas Kapoentje ziet „een enorme toeloop van kinderen”, zegt vrijwilliger Chantal van Doorn uit Amersfoort. „Gemiddeld helpen we rond de feestdagen 140 kinderen, nu zijn dat er ruim 200. Wij vragen om een verlanglijstje en zorgen voor een cadeau ter waarde van 35 euro dat op dat lijstje staat. Het cadeau wordt ingepakt en in een jute zak geleverd met pepernoten, een chocoladeletter, mandarijntje en chocolademelk.”
Middenklasse
Bij Nationaal Fonds Kinderhulp, een landelijke stichting voor kinderen die opgroeien in armoede, is voor meer dan 50.000 kinderen een aanvraag voor een sinterklaascadeau gedaan. „Dat is tot nu toe een lichte toename, maar we verwachten dat er nog meer verzoeken binnenkomen”, zegt woordvoerder Irene Boersma. Of de stijging wordt veroorzaakt doordat ook mensen uit de middenklasse zich dit jaar bij hun melden, weet ze niet. „De aanvragen komen binnen via hulpverleners. Zij bepalen of iemand het nodig heeft, wij beoordelen dat niet.” Ze merkt wel dat de donaties achterblijven, „omdat donateurs ook minder te besteden hebben”. Met de donaties koopt de stichting cadeaubonnen in waarmee ouders online een cadeau kunnen kopen ter waarde van 25 euro.
Donaties bij hulpfonds blijven achter: ook donateurs leveren in
Bij speelotheek Pip & Zo in Dordrecht, waar mensen met een abonnement speelgoed kunnen lenen, werden „opvallend veel jonge gezinnen tegen het eind van het jaar lid”, zegt Bianca Pipping. Zij is ook coördinator van de speelgoedbank in Drechtsteden, waaraan particulieren en bedrijven doneren. „Het beste speelgoed gaat naar mensen in armoede en wat er daarna overblijft verkopen we in een tweedehandsspeelgoedwinkel. Daar was het ook drukker dit jaar dan anders in de aanloop naar Sinterklaas. In de winkel is de omzet gestegen.”
Dat ouders op zoek zijn naar andere manieren om hun kinderen met Sinterklaas en Kerst cadeaus te kunnen geven, merkt ook Elif Algu, bedenker van ruilconcept Swap Sint. „Dit jaar worden veel meer ruilmarkten georganiseerd dan voorgaande jaren. In het hele land, op scholen, bij sportclubs, mensen thuis, in buurthuizen. Door cadeaus te ruilen, compenseren mensen de energieprijzen een beetje.”
‘Ik leer mijn dochter dat ze zuinig moet zijn, dus dit is ook een goede les’
Yacintha Pex (50) uit Den Haag, coach en yogadocent, getrouwd, dochter (13).
„Wij zijn niet arm, maar verdienen ook niet drie keer modaal. Dan zit je in een groep waar veel Nederlanders in zitten: net te veel verdienen waardoor je geen recht hebt op zorgtoeslag, huurtoeslag, etcetera. Deze groep heeft het best zwaar: de gasrekening is hoog en boodschappen duur, maar salarissen zijn niet gestegen. Ik ben sinds twee jaar zzp’er. Mijn man zei in het voorjaar al: ‘Straks moet je terug in loondienst’.
We besloten Kerst minder uitgebreid te vieren dan andere jaren. Eén dag met de hele familie en één dag met elkaar, simpel, met kaasfondue. Met Sinterklaas gaan we dobbelen. Iedereen koopt voor een tientje een paar cadeautjes, dan heb je bij elkaar best veel pakjes.
Grote cadeaus doen we nu niet, dat weet mijn dochter. Vorig jaar kreeg ze een dure legoset van Harry Potter.
Ik zit er niet mee dat we er minder aan uitgeven dit jaar. Ik leer mijn dochter al langer dat ze zuinig moet omgaan met geld, dus dit is ook een goede les. Ze koopt en verkoopt kleding op Vinted. Ze wil heel graag gympen van Puma, die koop ik via een app waar ze van 90 voor 35 euro zijn. Dat is dan niet het allernieuwste model, maar dat vindt ze prima.
We laten haar zo ook zien dat de feestdagen niet gaan om dure cadeaus. Samen uitgebreid ontbijten en tafelen kost natuurlijk ook geld, maar creëert een waardevolle herinnering. Met Kerst verdelen we de gerechten en daarmee ook de kosten.
Het is een nare tijd, maar er gebeuren ook goede dingen. Hier in Den Haag zijn er initiatieven zoals ‘Sintvoorieder1’ waar je speelgoed voor armere kinderen kunt inleveren. Mensen doneren hun gespaarde zegels. Ik zie kastjes in de buurt waar eten in staat.”
‘Alleen de houten speelgoedautootjes voor mijn dochter zijn nieuw’
Eva Smits (25) uit Haarlem, samen met Iggy Uiterwaal en dochter van anderhalf jaar.
„We verdienen net genoeg om boodschappen te doen en de huur te betalen, maar iets extra’s zoals een uitje met mijn dochter zit er niet in. Onze huur is met 5 procent gestegen terwijl dat voorheen 2 procent was. De energierekening is natuurlijk hoog en boodschappen zijn duurder geworden. Tegelijkertijd hebben wij net twee maanden achter de rug waarin we minder inkomsten hadden. Mijn partner startte in september met een opleiding tot meubelmaker – vier dagen werken en één dag per week opleiding. Ik werk 12 uur per week in een winkel.
Door de overgangsfase waarin we nu zitten, met hogere kosten en geen reserves, hebben we besloten om alleen Sinterklaas met cadeaus te vieren, Kerst niet. Ik heb voor mijn dochter een paar houten speelgoedautootjes nieuw gekocht, de rest van de cadeaus moet op een andere manier worden geregeld. Van familie krijg ik een tweedehands speelgoedkeukentje en op een ruilbeurs ruilde ik pokémons van mijn partner voor speelgoed voor mijn dochter.
Dat het voor ons te duur is geworden om Kerst ook met cadeaus te vieren vind ik jammer, maar misschien is het ook wel goed dat we geen twee keer cadeaus kunnen geven. Als deze overgangsfase voorbij is en onze inkomsten weer op orde zijn, ga ik liever met mijn dochter naar de dierentuin. Als ze de dieren ziet, krijgt ze zo’n lieve glimlach op haar gezicht, daar knappen we allebei van op.”
‘Voor mijzelf kan ik goed bezuinigen, tegenover mijn zoon voelt ’t als falen’
Sabine Tabak (40) uit Apeldoorn, alleenstaand, zoon Kendjy (6).
„Ik hou heel erg van de feestdagen en de gezelligheid, we vieren Sinterklaas en Kerst altijd met cadeaus en lekker eten. Dit jaar ga ik december met veel minder vreugde en zorgeloosheid tegemoet. Ik zie ertegenop. Ik vind het moeilijk om aan mijn zoon uit te leggen waarom we vorig jaar wel een kerstboom vol versiering hadden en dit jaar niet. Mijn moeder vroeg gisteren wat we gaan doen met Kerst, maar ik kan het nog niet overzien. Eerst Sinterklaas, dan het volgende. Aan Halloween kon mijn zoon ook al niet meedoen dit jaar. ‘Alles is heel duur lieverd. Mama heeft geen geld voor een mooi verkleedpak’, zei ik tegen hem.
Via Actie Pepernoot van Kinderhulp heb ik een bon van 25 euro gekregen om cadeaus voor Kendjy van te kopen. Zaterdag mag ik ook twee dingen uitzoeken bij de speelgoedbank. Kenjy mag dit jaar zijn schoen minder vaak zetten. Per schoencadeautje heb ik een budget bedacht en daar kan ik eigenlijk alleen maar iets van snoepgoed voor kopen.
Ik werk niet vanwege een medische aandoening en heb een uitkering. Ik volg wel een opleiding, Jurdische dienstverlening. Als ik met therapie mijn psychische klachten heb opgelost en mijn schulden afbetaald, hoop ik weer te kunnen werken.
Zo lang het voor mezelf is, kan ik eindeloos bezuinigen, maar nu mijn kind de dupe is, voelt het als falen. Ik heb het gevoel dat ik alleen maar aan het knokken ben en niet voorruit kom op sommige vlakken, het leven wordt steeds duurder en het lukt me niet om bij te komen. Ik ben blij als het januari is.”
