Het gebeurt niet zo heel vaak dat een linkse partijleider zijn rechtse concurrent om de oren slaat met een gebrek aan economische degelijkheid. Maar tijdens de recente verkiezingscampagne deed de sociaal-democratische Spaanse premier Pedro Sánchez precies dat, in een aanval op zijn conservatieve tegenstander.
„Wij hebben een plan voor de economie, en zij hebben niets”, zei Sánchez tijdens een campagnebijeenkomst. En, voegde hij er glimlachend aan toe: „Wij hebben Nadia, en zij hebben nadie [niemand].”
De Nadia in kwestie: minister van Financiën Calviño, een kopstuk van de Sanchez-regeringen sinds haar aantreden in 2018. In vijf jaar bouwde Calviño (1968) als architect van het Spaanse economisch herstel gezag op in binnen- en buitenland. Deze vrijdag wordt ze naar grote waarschijnlijkheid door collega-ministers verkozen tot de nieuwe voorzitter van de Europese Investeringsbank, de financiële instelling van de EU die gezamenlijke doelstellingen financiert. Daarmee zou haar ministerschap binnenkort eindigen.
Als ze daadwerkelijk verkozen wordt, betekent dat een overwinning voor Spanje, dat met de kandidatuur van de in eigen land populaire Calviño hoog inzette. Temeer omdat de Spaanse het opnam tegen Margrethe Vestager, de Deense Eurocommissaris voor Mededinging die de afgelopen tien jaar internationaal naam maakte met haar aanpak van belastingontwijking en Big Tech. Maar ook Calviño heeft een sterk Europees profiel en wordt veel geprezen om haar kennis en kunde. Wie is de Spaanse die leiding gaat geven aan wat de ‘Europese klimaatbank’ moet worden?
‘Echte technocraat’
Een bekend gezicht was Calviño in Spanje allerminst, toen ze in 2018 een telefoontje kreeg van Sanchez met de vraag toe te treden tot zijn ministersploeg. Tot dan had de econoom louter ambtelijke ervaring achter de schermen – zij het op het hoogste niveau, onder meer als topambtenaar bij de Europese Commissie. Nog altijd heeft ze geen scherp politiek profiel en gaat ze er prat op niet eens lid te zijn van de sociaal-democratische partij die haar in de regering benoemde. In het bij tijden zeer gepolariseerde Spanje, onderhoudt Calviño openlijk vriendschappen met politici van oppositiepartijen.
Calviño is, zegt econoom José Juan Ruiz, „een echte technocraat”. Het hoofd van het Elcano Instituut, een gerennomeerde Spaanse denktank, bedoelt het als een compliment. „Nadia is een van de slimste mensen die ik ken. Ze behoort tot de groep mensen die de Spaanse economie echt diepgaand begrijpen en tegelijk perfect doorgronden hoe die met Europa samenhangt.”
Ook buiten Spanje vergaarde Calviño de afgelopen jaren bekendheid als een van de prominentste Europese financiënministers, niet bang zich te mengen in discussies over begrotingsdiscipline, sociaal beleid of gezamenlijke Europese leningen. De afgelopen maanden leidde ze als minister van EU-voorzitter Spanje bovendien de onderhandelingen over het hervormen van de begrotingsregels, een politiek zeer gevoelige discussie die deze vrijdag mogelijk beslecht wordt.
Als architect van het Spaanse economisch herstel bouwde Calviño gezag op in binnen- en buitenland
Vorig jaar was het ook Calviño die samen met haar Nederlandse collega Sigrid Kaag (Financiën, D66) aan de basis stond van een opvallend gezamenlijk voorstel voor het versoepelen van die begrotingsregels. Het Spaans-Nederlandse plan kwam er weliswaar op initiatief van Kaag, maar in Calviño vond zij direct een bondgenoot met wie het ook persoonlijk goed klikte. Het voorstel zou de basis vormen voor een Commissie-voorstel waarover nu onderhandeld wordt.
Lees ook Europa staat voor een keuze, zegt Duitse econoom Zettelmeyer: groen investeren of ‘klimaatramp’
Calviño, zeggen mensen die met haar gewerkt hebben, maakt al bij de eerste ontmoeting indruk. Dat maakte ze in 2005 ook op voormalig Eurocommissaris Neelie Kroes (VVD), destijds verantwoordelijk voor Mededinging en op zoek naar een nieuwe vicedirecteur voor haar afdeling. Calviño was hoogzwanger en gaf als hoofd van de Spaanse mededingingsautoriteit gepassioneerd een presentatie. „Ik dacht vrijwel direct: die meid deugt. Die moeten we hebben”, zegt Kroes.
Te jong en onervaren
Het betekende dat Calviño, die de jaren daarvoor al binnen het Spaanse overheidsapparaat was opgeklommen, op 36-jarige leeftijd topambtenaar werd bij de Europese Commissie. Te jong en onervaren, vond menigeen in Brussel. Kroes: „,Ik zei: dat euvel lost zich toch per dag op? Maar we hebben toen echt moeten doorduwen.”
Eenmaal binnen verdween de scepsis snel, zegt ook Philip Lowe, tot zijn pensionering topambtenaar bij de Europese Commissie en enkele jaren Calviños meerdere bij het mededingingsbeleid. Ook Lowe looft haar intelligentie en directheid. „Ze zegt dingen recht in je gezicht – ook tegen bedrijven die te maken kregen met fusiebeperkingen. EU-ambtenaren hebben nog wel eens de neiging iets te diplomatiek te zijn. Nadia had daar geen enkele last van.” Van 2014 tot 2018 leidde Calviño in Brussel ook het machtige begrotingsdepartement.
Lees ook ‘Bank van de EU’ is nu een groene voortrekker
Aan het hoofd van de Europese Investeringsbank (EIB) geeft Calviño straks leiding aan de grootste multilaterale kredietverstrekker ter wereld, met een balanstotaal van circa 550 miljard euro. Met dat geld ondersteunt de EIB onder meer grote infrastructuur- en energieprojecten. De rol van de bank zal de komende jaren naar verwachting groeien, door de centrale plek die de EIB krijgt in zowel de groene transitie als de wederopbouw van Oekraïne na de oorlog.
In Brussel groeit bovendien het animo om de bank in de toekomst ook risicovollere investeringen te laten doen – een type kredietverstrekking waar in Europa veel behoefte aan is. Het betekent dat de EIB meer aanzien krijgt en verklaart waarom het voorzitterschap deze termijn onderdeel is geworden van de grote strijd om Europese topfuncties, die komend jaar pas echt losbarst.
Hartelijk, direct, fel
Mensen die eerder met Calviño werkten roemen haar hartelijke en tegelijk directe stijl waarin ze zonder er omheen te draaien discussies tot de kern brengt. Tegelijk klinkt er bij sommigen ook kritiek op haar felheid en de manier waarop ze „zonder genade” haar wil kan doorduwen. Haar openlijke oproep vóór zogeheten ‘eurobonds’ (gedeelde Europese schulden) voedde eerder bovendien argwaan in Noord-Europa, dat daar traditioneel weinig voor voelt en waar stereotypen over de gebrekkige financiële moraal in Zuid-Europa toch niet vreemd zijn.
Het zorgde er mede voor dat haar poging mislukte in 2020 om voorzitter te worden van de Eurogroep. Vooral toenmalig minister Wopke Hoekstra (Financiën, CDA) verzette zich fel. Dat Calviño zich in een paneldiscussie laatdunkend had uitgelaten over een verbond van Noord-Europese begrotingshaviken („kleine landjes met klein gewicht”) zette veel kwaad bloed. Ondanks steun van Duitsland en Frankrijk haalde Calviño het toen niet.
Eventuele argwaan is onterecht, benadrukt Kroes. „Ik heb nooit gemerkt dat ze Spanje anders behandelde dan andere EU-landen. Eigenlijk denkt ze misschien nog wel het meest als een Noord-Europeaan.”
Ook andere betrokkenen zeggen dat Calviño’s denken sterk uitgaat van de vrije markt, maar, aldus Lowe, ook „holistisch” is: „Ze zit aan de strenge kant qua begrotingsbeleid, maar heeft altijd ook oog gehad voor het verminderen van ongelijkheden.”
voormalig EurocommissarisNeelie Kroes Ik dacht vrijwel direct: die meid deugt
De afgelopen jaren kwam Calviño in elk geval zowel in conflict met een linkse coalitiepartner, die bezwaar maakte tegen maatregelen om de arbeidsmarkt te flexibiliseren, als met grote bedrijven vanwege de hoge belastingdruk. Vooral de aanvaring met Ferrovial was fel, toen het bouwbedrijf vanwege belastingbeleid zijn hoofdkantoor besloot te verplaatsen naar Nederland. „Onacceptabel” aldus de minister.
Juan Ruiz benadrukt dat Calviño vooral een „zeer degelijke econoom” is die daarmee ook het economisch imago van Spanje heeft opgevijzeld. „Kijk alleen maar naar de Spaanse begrotingen van de laatste jaren. Calviño heeft geleerd van vorige crises en snapt het belang van de balans tussen begrotingsdiscipline, investeringen en het eerlijk delen van de lasten.”
Leeslijst
