Prominent Brabantse vastgoedbedrijf Certitudo failliet

De zware marktomstandigheden in de vastgoedsector hebben een prominent slachtoffer geëist. Voor de Brabantse vastgoedontwikkelaar en -investeerder Certitudo, die al sinds augustus in financiële nood verkeert, is het doek dinsdag gevallen. Een laatste reddingsplan om schuldeisers tevreden te stellen mocht niet baten, waarop de rechter in Den Bosch het bedrijf failliet verklaarde.

Maandag werd een dochtervennootschap van het Bossche vastgoedbedrijf (omzet 2021: 53,9 miljoen, 95 werknemers) nog uitstel van betaling verleend. Het daarna gepresenteerde reddingsplan, waarbij schuldeisers hun schuld zouden omzetten in aandelen van het moederbedrijf, had volgens de curatoren echter geen kans van slagen. Na het faillissement van de dochtervennootschap vroeg moederbedrijf Certitudo dinsdag ook zelf faillissement aan. Volgens het Financieele Dagblad zouden schuldeisers nog zo’n 100 miljoen euro hebben uitstaan bij het bedrijf.

Certitudo beheerde grote woningbouw- en gebiedsontwikkelingsprojecten door heel Nederland. Zo ontwikkelt het bedrijf het voormalige kantoorgebied Amstel III in Amsterdam, waar 1.600 woningen en 28.000 vierkante meter kantoorruimte op de planning staan. De gebiedsontwikkeling aan de Delftse Schieoevers-Noord moet zelfs 82.000 vierkante meter aan kantoor- en woonruimte opleveren. De werkzaamheden liggen daar ook stil. Het leegstaande kantoorpand dat al sinds 2018 op de slooplijst staat om plaats te maken voor een prestigieus hoogbouwproject, staat nog altijd op zijn plek.

Zware tijden

De afgelopen jaren moesten vastgoedbedrijven op meerdere fronten flinke tegenslagen incasseren. Door verstoring van wereldwijde handelsketens tijdens de coronacrisis ontstonden flinke schommelingen in de prijzen voor bouwmaterialen. De oorlog in Oekraïne, en de daaruit voortkomende energiecrisis, inflatie en rentestijgingen, troffen de sector hard. De bouwkosten van nieuwe projecten stegen en deze projecten kwamen steeds vaker stil te liggen, terwijl beleggers hun geld door de stijgende rente liever in minder risicovolle beleggingen staken.

Voor steeds meer ontwikkelaars begint het nu als crisis te voelen

Meerdere projectontwikkelaars, architecten en toeleveranciers in de bouwsector gaven dit voorjaar al aan in groeiende moeilijkheden te verkeren. Zo sloot de bekende architect Sjoerd Soeters vanwege de terugval in opdrachten zijn bureau, en zag bakstenenfabrikant Wienerberger zich genoodzaakt op te treden door de ingezakte vraag naar bakstenen. De Europese marktleider schakelde zijn Nederlandse steenovens deze zomer drie maanden op de waakvlam, in plaats van drie weken.

Ook voor ontwikkelaars begint het inmiddels als crisis te voelen. Waar het tot voor kort taboe was om de bouw te beginnen voordat minimaal 70 procent van een project verkocht was, doen grote projectontwikkelaars als Heijmans en AM dit in sommige gevallen alsnog.

In januari van dit jaar deponeerde Certitudo het jaarverslag over 2021. Daarin sprak het bedrijf al uit dat er „gerede twijfel” bestond over het eigen voorbestaan. Door de stijgende bouwkosten en de oplopende rente lukt het de ontwikkelaar met moeite om lopende nieuwbouwprojecten kostendekkend te maken. Ook schreef Certitudo dat projecten stillagen door onzekerheid over de huurregulering van demissionair minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting, CDA).

Lees ook: Architecten, ontwikkelaars en fabrikanten van bouwmaterialen voelen de crisis al

Centraal Beheer-gebouw

In Apeldoorn zal het nieuws over Certitudo met uitdrukkelijke belangstelling worden gevolgd. Het Brabantse bedrijf bezit namelijk het voormalige hoofdkantoor van verzekeraar Centraal Beheer, een van de architectonische hoogtepunten van de stad.

Het voormalige Centraal Beheer-gebouw, dat in 1972 naar ontwerp van architect Herman Hertzberger werd neergezet, geldt onder architectuurhistorici als internationaal toonaangevend voorbeeld van het structuralisme: een bouwstijl waarin geometrische structuren de boventoon hebben. Het pand staat bovendien te boek als een van de eerste „kantoortuinen” – kantoren waar collega’s in grote open ruimtes samenwerken. Voor inwoners van Apeldoorn staat „de Apenrots” na tien jaar van leegstand echter bekend als verloederd, betonnen gevaarte.

Certitudo kreeg het pand in 2015 voor 2,5 miljoen euro in handen en begon met een ambitieus plan voor herontwikkeling met de bekende architect Winy Maas. Er moesten woningen in komen, maar de transformatieklus bleek ingewikkelder dan gedacht. Het pand bestaat uit opeengestapelde en geschakelde kubussen van negen bij negen meter: geen ideale afmetingen voor woningbouw. Door onenigheid over het ontwerp met architect Hertzberger ligt de uitvoering van het transformatieproject al jaren stil.

Door het faillissement van Certitudo rijst de vraag wat er met dit soort projecten gaat gebeuren. De schuldeisers, onder wie institutionele beleggers, zouden volgens het FD beslag kunnen leggen op de vastgoedprojecten. De curator was onbereikbaar voor een reactie. In een verklaring op de website laat het bedrijf weten dat met het faillissement wordt bekeken hoe het verder moet „ten aanzien van mogelijke voortzetting dan wel verkoop” van de vastgoedprojecten.

Mocht het Centraal Beheer-gebouw naar een van de schuldeisers gaan, dan staat de gemeente Apeldoorn klaar om het gebouw over te nemen. De gemeente stelde begin deze maand dat het afgelopen moest zijn met het steeds verder vervallende pand, en liet hekken en houten schotten plaatsen. Apeldoorn heeft een voorkeursrecht gevestigd op het Centraal Beheer-gebouw, waardoor het als eerste het recht heeft om het pand op te kopen.