Personeelstekort blijft oplopen, ondanks recessievrees – hoelang gaat dit door?

Het tekort kan dus nóg groter. Was het al lastig om scholen vijf dagen per week open te houden, de krant te bezorgen en treinen te laten rijden, nu blijkt dat de vraag naar personeel het afgelopen kwartaal nog verder is opgelopen.

Tegenover iedere werkloze staan nu ruim 1,4 vacatures, blijkt woensdag uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De eerste drie maanden van dit jaar waren dat er nog 1,3. Dat was al uniek: meestal zijn er meer werklozen dan vacatures.

Lees ook: Waarom personeel juist nu schaars is

Bijna alle ondernemers – 84 procent – hebben last van het personeelstekort, blijkt uit een CBS-enquête. Vrijwel overal zien ondernemers de werkdruk bij personeel toenemen. Het aantal vacatures is afgelopen jaar met 44 procent gestegen naar 467.000. Daarmee zijn het gouden tijden voor werkzoekenden.

Maar hoelang nog?

Economen waarschuwen voor een krimp van de economie in de tweede helft van dit jaar. De Verenigde Staten zijn al in een ‘technische recessie’ beland: twee opeenvolgende kwartalen van economische krimp. Een recessie kan leiden tot vacaturestops of zelfs ontslagen. Ondernemers zouden nu al vacatures kunnen schrappen: hoe slim is het om personeel te werven als je een economische krimp verwacht?

Zover is het nog lang niet, denken ondernemers. Voor hen voelen ontslagen ver weg, zelfs als er een recessie komt. Zij zitten nú met een acuut probleem: ze hebben te weinig personeel om alle vraag aan te kunnen.

Alles om personeel te lokken

Winkeliers maken zich eerder zorgen over of ze wel op koopavond en op alle doordeweekse dagen kunnen openblijven, zegt directeur van brancheorganisatie INretail Jan Meerman. Hij proeft „geen enkele terughoudendheid” bij winkeleigenaren om mensen aan te nemen. Ze trekken juist van alles uit de kast om personeel te lokken: hogere lonen, vaste contracten en veel ruimte om werk te combineren met het leven daarbuiten.

Bedrijven laten zich niet leiden door abstracte waarschuwingen over de economie, zegt Olaf van Vliet, hoogleraar economie aan de Universiteit Leiden. „Zij kijken vooral naar hun eigen cijfers, hun eigen groei en hun eigen verwachtingen.”

En die tonen dat er nog volop geconsumeerd wordt. Er zijn meer bedrijven die in juli te véél vraag zagen naar hun producten of diensten (ruim 17 procent) dan bedrijven die te weinig vraag zagen (8 procent), volgens het CBS. En slechts 1 op de 7 ondernemers verwacht dat de vraag het komende kwartaal zal afnemen.

De technologische industrie staat vooral „op achterstand” door de personeelstekorten, zegt een woordvoerder van brancheorganisatie FME. Dus nee, zegt ze: „Wij verwachten op geen enkele manier dat de vraag naar personeel zal afnemen.”

Het zogeheten ‘ondernemersvertrouwen’ was in juli volgens het CBS nog steeds positief, maar daalde wel, in de horeca het sterkst. „In een recessie besparen mensen het eerste op luxere dingen als de horeca”, zegt voorzitter van Koninklijke Horeca Nederland Robèr Willemsen. „Dan maken we minder omzet, terwijl intussen de kosten blijven stijgen.”

Maar in personeelsbeleid al anticiperen op een mogelijk recessie? Dat ziet hij horecaondernemers niet doen. „Zij gaan echt niet zeggen: ik wil over een half jaar geen problemen, dus ik neem maar even geen mensen aan.” Want de consequentie daarvan is helder: vaker gesloten blijven.

Zelfs als de economie begint te krimpen, hoeft dat de arbeidsmarkt nog niet direct te raken, zegt Van Vliet. „Dat zien we nu in de VS: twee kwartalen met krimp, en toch hebben ze er afgelopen maand nog een recordaantal banen bij gekregen.” De verklaring: zelfs als de consumptie afneemt, zijn de personeelstekorten niet direct weg, ze worden hooguit wat kleiner.

Hamsteren

Daarnaast zijn werkgevers bij economische neergang altijd terughoudend met het wegsturen van personeel. Dat heet labour hoarding, oftewel: het hamsteren van personeel. „Werkgevers weten nog hoeveel kosten en energie zij hebben gestoken in het werven en trainen van nieuwe mensen”, zegt Van Vliet. „Voordat zij mensen gaan ontslaan, zullen zij eerst de kat uit de boom kijken.”

Bovendien heb je ook in een recessie „goede mensen” nodig, zegt horecaman Willemsen. Helemaal in een sector die zo gericht is op service. „Ik vind het juist verstandig om te investeren in personeel.”

Dat wil niet zeggen dat iedere ondernemer zijn personeel kan behouden. Dat zal afhangen van hoe sterk de economische neergang is, en van wat voor bedrijf het is. Van Vliet: „Grote bedrijven kunnen gemakkelijker verlies lijden en flinke leningen aangaan. Voor kleine bedrijven ligt dat anders.”

Daar komt bij dat ondernemers vanaf 1 oktober hun uitgestelde belastingen moeten terugbetalen voor de afgelopen coronajaren. Dat kan zwaar drukken op ondernemers, zegt INretail-directeur Meerman. „Als consumenten dan ook nog minder gaan uitgeven, wordt het voor winkeliers een moeilijk najaar.”

Meerman denkt dat misschien wel één op de tien winkels binnenkort zal sluiten. Dat kun je als slecht nieuws zien – deze winkels zijn niet rendabel te krijgen – maar voor de overblijvende winkeleigenaren is het goed nieuws: voor hen komt er personeel vrij. „Zo wordt het probleem ietsje beter beheersbaar.”